آرتا فرانکلین، «ملکۀ سول»، برای همیشه خاموش شد

آرتا فرانکلین، «ملکۀ سول» با ترانه‌هائی چون «احترام»، «من دعای کوچکی می خوانم» و یا «فکر کن» نه تنها برای دوستداران موسیقی سول و پاپ، بلکه در یاد همۀ آنهائی که به موسیقی آمریکا اندکی گوش سپرده‌اند، جاودانه خواهد ماند.

آرتا فرانکلین در دورۀ شصت سالۀ آفرینش هنری خود، ١٨  بار جایزۀ پُراعتبار «گرمی» را دریافت داشت و بیش از ٧۵ میلیون صفحۀ او در جهان به فروش رفت. نخستین اثر او که وی در آن آواز می‌خواند و پیانو می‌نواخت، هنگامی که تنها ١٤ سال داشت به دنیای موسیقی عرضه شد. هر چند او در پی این نخستین اثر، آفرینش‌های فراوان و ارزشمند دیگری نیز داشت، اما باید هنوز یک دهه انتظار می‌کشید تا به شهرتی ماندگار دست می‌یافت.

آرتا فرانکلین در سال‌های پرحادثۀ ١٩٦٧ و ١٩٦٨ پی در پی ترانه‌های پر ارجی عرضه کرد که برگ‌های تاریخ موسیقی سول را برای همیشه بروی او گشود و در جامعۀ سیاه پوستان آمریکا نیز که با جنبش ماتر لوترکینگ جان تازه‌ای گرفته و در تلاش بدست آوردن حقوق اجتماعی خود بود، جایگاه ویژه‌ای برای او کسب کرد.

هنگامی که مرگ لوترکینگ در آوریل ١٩٦٨ نه تنها این جامعه که جهان را تکان داد، مارتا فرانکلین که خود از شهره ترین مدافعان حقوق سیاه پوستان بود، او را در آخرین سفر و مراسم تدفین، با صدای ملکوتی خود، همراهی کرد.

سال های پس از آن، دوران سرخوردگیِ اجتماعی بود،  هر چند مارتا فرانکلین در سال ١٩٧٢ با «امیزینگ گریس» یکی از پرفروش ترین آلبوم‌های گوسپل جهان را به هنردوستان ارائه کرد.

او در سال ١٩٨٠ با ایفای نقشِ «خانم مورفی» در فیلم «بلوز برادرز» جنبۀ دیگری از توانائی‌های هنری خود را آشکار کرد. همکاری های ارزشمند او با التون جان، ری چارلز، ویتنی هوستون و برخی دیگر در آفرینش‌ آثار موسیقی از همین سال‌ها آغاز شد.

مارتا فرانکلین نخستین زنی بود که در سال ١٩٨٧ به «موزه و سرای راک اند رول» در کلیولند در ایالت اوهایو راه یافت. این موسسه، نگاهدار اسناد و لحظات پُرارج و تعیین کنندۀ بزرگترین و پرنفوذترین هنرمندان و دست اندرکاران موسیقی راک است.

او با صدای گرم، قدرتمند و پراحساس خود، یکی از اسطوره‌های موسیقی محسوب می‌شود. نشریۀ «رولینگ استون» جایگاه نخستین خود را در برگ بهترین خوانندگان تاریخ موسیقی به وی اهدا کرده است.

آرتا فرانکلین در سال ١٩٩٩، «مدال ملی هنرها» را که برجسته ترین نشان ارج گذاری دولت آمریکا به یک هنرمند است، از دست بیل کلینتون دریافت داشت و سال بعد بالاترین نشان آمریکا برای غیرنظامیان را که «مدال آزادی» است از جرج بوش گرفت.

او که از سال ٢٠١٠ گرفتار بیماری سرطان شده بود، تلاش هنری خود را کاهش داد، اما سال گذشته چهل و دومین آلبوم خود را عرضه کرد. آرتا فرانکلین هنگام مرگ ٧٦ سال داشت. صدای او اما سال نمی‌گیرد و جاودانه می‌ماند.

با انتشار خبر مرگ او، دوستدارانش راهی بلوار هالیوود شدند و بر ستارۀ او گل نشاندند. التون جان در سلسله توئیت‌های خود مرگ او را «ضربۀ شدیدی برای همۀ دوستداران موسیقی ناب و واقعی، موسیقی دل، موسیقی روح، موسیقی کلیسائی» دانست. او نوشت آرتا فرانکلین «صدای بی همتائی داشت و یکی از پیانیست‌های مورد علاقۀ من بود».

باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، با ادای احترام نسبت به وی با ارسال توئیتی می‌نویسد «با صدای او می‌توانستیم تاریخ خود را با تمامی پیچیدگی‌های آن احساس کنیم، می‌توانستیم نیرو و درد خود را، روشنائی‌ها و سیاهی‌های خود را احساس کنیم».