سیامین سالگرد جنبش «تیانآنمِن» و نحوۀ برخورد رهبران چین به آن رویداد
نتشر شده در:
گوش کنید - ۰۹:۱۰
خاطرۀ کشتار «تیانآنمِن» را چینیهای هُنگ کُنگ و تایوان و نیز مهاجران و تبعیدیان چینی در غرب زنده نگه داشتهاند. در ۴ ژوئن رسانههای چین از همه چیز سخن میگویند جز آن کشتار و پلیس ورود به میدان «تیانآنمِن» را کنترل میکند. چینیها در اینترنت نیز نمیتوانند چیزی در بارۀ آن رویداد پیدا کنند. مقامات چینی گهگاه در بیرون از چین و یا هنگامی که در برابر همتایانِ خارجی خود سخن میگویند ناگزیر اشارهای به آن رویداد میکنند، اما آن را آشوب سیاسی میخوانند. چنان که چند روز پیش وزیر دفاع چین در کنفرانسی در سنگاپور گفت: اگر دولت چین آن تصمیم را برای پایان دادن به آن آشوبِ سیاسی نگرفته بود، امروز چین از ثبات و توسعه برخوردار نبود.
دیروز سه شنبه چهارم ژوئن سیامین سالگردِ فرونشاندنِ جنبش اعتراضیِ دانشجویانِ چین در میدان «تیانآنمِن» پکن بود. آن جنبش در ۱۵ آوریل ۱۹۸۹ با مرگ «هو یائوُبانگ» با تظاهراتِ خودانگیختۀ جوانان در چند شهر چین آغاز شد و در روزهای ۱۶ و ۱۷ آوریل در میدان « تیانآنمِن» متمرکز شد و سرانجام در شامگاه ۴ ژوئنِ آن سال پایان یافت. هو یائوُبانگ از ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۷ دبیر کل حزب کمونیست چین بود و به سبب دفاعی که از خواستههای دموکراتیکِ دانشجویان در ۱۹۸۷ کرد اعتراضِ کادرهای محافظه کار حزب را برانگیخت چنان که ناگزیر شد از دبیر کلی حزب کناره گیری کند. با این حال، در مقام یکی از کادرهای بلند پایۀ حزب برای جوانانِ دموکراسی خواه و آزادی طلبِ چین نمادِ آزادی، سرچشمۀ امید و نویدبخشِ اصلاحاتِ دموکراتیک باقی ماند. در فردای مرگ او دانشجویان با خواستههایی مانند آزادیِ بیشتر، حق تظاهرات، مطبوعات آزاد و مستقل، مبارزه با فسادِ سرآمدانِ حزبی و سازماندهیِ انتخاباتِ آزاد و بی پرده در میدان « تیانآنمِن» به تظاهرات پرداختند.
شُمارِ جوانان در آغاز چند صد نفر بیش نبود، اما رفته رفته دامنۀ جنبش گستردهتر شد چنان که در ۲۷ آوریل بیش از یک میلیون نفر در برابر«تالار بزرگِ خلق» در میدان « تیانآنمِن» گرد آمدند. دولت اعتنایی به گرد هم آییِ آرام دانشجویان و دیگر گروههایی که به آنان میپیوستند، نکرد و دانشجویان تصمیم گرفتند سامانی به جنبشِ خودانگیختۀ خود بدهند. نخست دست به اعتصاب غذا زدند. آنگاه با استفاده از حضور خبرنگارانِ خارجی کوشیدند خواستههاشان را به گوش جهانیان برسانند. رهبران چین که عادت به چنین گرد هم آییها و تظاهرات نداشتند تصمیم به سرکوبیِ جنبش گرفتند. در ۲۰ ماه مِی «دِن شیائوُپینگ»، رهبر عالیمقام چین، اعلام حکومتِ نظامی کرد. دانشجویان میدان را خالی نکردند. سرانجام در شبانگاهِ سوم ژوئن تانکهای ارتش سرخِ چین سنگربندیهای دانشجویان را درهم شکستند و جوانان حاضر در میدان را به گلوله بستند.
دربارۀ شمار کشته شدگان و زخمیها آمارها همآهنگ نیستند. برپایۀ منابع اتحاد جماهیر شوروی سابق، بریتانیا و آمریکا در حدود ۱۰ هزار نفر در فرونشاندنِ آن جنبش کشته شدند که تنی چند از آنان سربازان ارتش بودند. کنگرۀ آمریکا در سندی زیر عنوانِ روابط چین و آمریکا یک سال پس از کشتارِ میدانِ « تیانآنمِن»، از قول صلیب سرخ چین نوشته است که سرکوبیِ جنبش روی هم رفته ۵۰۰۰ کشته و ۳۰ هزار زخمی به جا گذاشت. دولت چین تاکنون سخنی دربارۀ آن کشتار نگفته است. سالگرد آن در چین روزی است مانند روزهای دیگر. در ۴ ژوئن رسانههای چین از همه چیز سخن میگویند جز آن کشتار و پلیس ورود به میدان را کنترل میکند. چینیها در اینترنت نیز نمیتوانند چیزی در بارۀ آن رویداد پیدا کنند. اما خاطرۀ کشتار «تیانآنمِن» را چینیهای هُنگ کُنگ و تایوان و نیز مهاجران و تبعیدیان چینی در غرب زنده نگه داشتهاند.
با این حال، مقامات چینی گهگاه در بیرون از چین و یا هنگامی که در برابر همتایانِ خارجی خود سخن میگویند ناگزیر اشارهای به آن رویداد میکنند. چنان که چند روز پیش وزیر دفاع چین در کنفرانسِ امنیتیِ «گفت و گویِ شانگری- لا» در سنگاپور با اشاره به سرکوبیِ جنبشِ «تیانآنمِن» گفت: آن پیشامد یک آشوبِ سیاسی بود و دولت تصمیم گرفت به آشوب پایان دهد و آن تصمیم، تصمیم درستی بود. وزیر دفاع چین که در برابر دیگر وزیران دفاع، نظامیان عالیرتبه و کارشناسان سخن میگفت، افزود: در این سی سال، چین تغییرات اساسی کرده است. اگر دولت چین آن تصمیم را برای پایان دادن به آن آشوبِ سیاسی نگرفته بود، امروز چین از ثبات و توسعه برخوردار نبود. گفت و گویِ شانگری- لا از ۲۰۰۲ هر سال در هتلی به همین نام در سنگاپور برگزار میشود.
دیروز سه شنبه ۴ ژوئن نیز دولت چین مایک پُمپئوُ، وزیر امور خارجۀ آمریکا، را متهم به « تکبّر» و خودبینی کرد، زیرا او روز دوشنبه در اطلاعیهای به مناسبت سی امین سالگرد سرکوبیِ جنبشِ «تیانآنمِن» نوشته بود که به «قهرمانان خلق چین که سی سال پیش برای دستیابی به حقوق خود در «میدان تیانآنمِن» به پا خاستند» ادای احترام میکند و گفته بود: ایالات متحد آمریکا از آن زمان هرگونه امید به گشایش جامعۀ چین را از دست داد. سخنگوی سفارت چین در واشینگتُن در اطلاعیهای سخنان مایک پُمپئوُ را توهین به مردم چین خواند و آن را نقض جدّی قوانینِ بین المللی و هنجارهای اساسیِ تنظیم کنندۀ روابط بین الملل توصیف کرد و افزود: سخنان پُمپئوُ نتیجۀ تکبّر و یک رشته پیشداوری است. دولت چین از این سخنان سخت ناخشنود است و مخالفتِ شدید خود را با آنها اعلام میکند.
مایک پمپئوُ سال گذشته نیز در بیست و نهمین سالگرد سرکوبیِ جنبش «تیانآنمِن» از رهبران چین خواسته بود همۀ حقایق را دربارۀ آن جنبش و آنچه در میدان «تیانآنمِن» گذشت، بازگو کنند و چینیها رسماً به درخواست او اعتراض کرده بودند. در چین گروههایی از مردم از تظاهراتِ میدانِ «تیانآنمِن» با عنوانِ «جنبش ۴ ژوئن» یاد میکنند. اما دولتِ چین همواره آن را «آشوبهای سیاسیِ بهار و تابستان ۱۹۸۹» خوانده است. بسیاری از ناظران و پژوهشگران غربی نیز از آن جنبش با عنوانهایی مانند «کشتار میدان تیانآنمِن»، «کشتار ۴ ژوئن» و «کشتار پکن» یاد میکنند.
فرونشاندنِ جنبشِ «میدان تیانآنمِن» را در ۱۹۸۹ بیشتر کشورهای غربی از جمله مجارستان محکوم کردند. کشورهای هلند و سوئد حتی روابط دیپلماتیکشان را با چین به حال تعلیق درآوردند. اما کشورهایی مانند آلمان شرقی، چکسلواکی، رومانی، میانمار و ویتنام تصمیم دولت چین را در فرونشاندنِ آن جنبش تأیید کردند و رهبرانی مانند چائوشسکوُ آن را ستودند.
چینیها دربارۀ انقلاب فرهنگی به انبوهی از منابع دسترسی دارند، اما برای آگاهی یافتن از «جنبش تیانآنمِن» هیچ منبعی در اختیار ندارند.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید