ملی گرایان هندو، خودمختاری کشمیر را خطری برای جدائی‌طلبی این سرزمین تلقی می‌کنند– گفتگو با کریستف ژَفرولو

کشمیرِ هند، ٣ روز پس از اعلام لغو خودمختاریِ این سرزمین از سوی مقامات هندی و بدست گرفتن ادارۀ آن از سوی دولت مرکزی در محاصره و کنترل کامل نیروهای مسلح قرار دارد. دولت هند، پس از تدارک کاملاً سری مقدمات اجرای طرحی که همواره در برنامۀ نخست وزیر این کشور قرار داشته است، روز دوشنبه ١٤ مرداد/ ۵  اوت خودمختاری «کشمیر و جامو»، تنها ایالت هند که در آن مسلمانان اکثریت دارند، اعلام داشت و لایحه‌ای را به مجلس این کشور ارائه کرد که بر اساس آنخ این سرزمین به ٣ بخش تقسیم می‌شود و اگر دو منطقۀ بودائی‌نشین و هندونشین آن به ایالات دیگر متصل می‌گردد، بخش مسلمان‌نشین آن زیر کنترل و ادارۀ دولت مرکزی قرار می‌گیرد.

خیابان‌های ایالت کشمیرِ هند از هنگام اعلام لغو خودمختاری، همچنان تحت نظارت و کنترل شدید نیروهای امنیتی هند قرار دارد. چهارشنبه ۱۶ مرداد/ ٧ اوت ٢٠۱٩ REUTERS/Danish Ismail

مجلس هند، سه شنبه شب ۶ اوت، لایحۀ قانونی انحلال ایالت «جامو و کشمیر» را به رغم مخالفت نمایندگان مخالف دولت و حزب حاکم تصویب کرد.

بگفتۀ «کریستوف ژَفرولو»، پژوهشگر ارشد در مرکز مطالعات بین‌الملل پاریس و مرکز ملی مطالعات علمی فرانسه و کارشناس هند «پایان دادن به خودمختاری جامو و کشمیر همواره یکی از مواد برنامۀ "ناراندرا مودی" و حزب او "بهاراتیا جاناتا" را تشکیل می‌داده است. ملی‌گرایان هندو چنین تلقی می‌کنند که هند با اعطای خودمختاری ویژه به "جامو و کشمیر"، به جدائی‌طلبی دامن زده است. بنابراین از نظر آنان، برای جذب ساکنان کشمیر و جلوگیری از جدائی آنها باید به این موقعیت حقوقی ویژه که تنها به کشمیری‌ها اجازۀ مالکیت ارضی می‌دهد و یا برخی مشاغل را در انحصار آنان قرار داده است، خاتمه داد. دربارۀ اینکه این طرح چرا اینک به اجرا گذاشته می‌شود باید گفت که هند در حال حاضر یک دورۀ بحران اقتصادی شدید را طی می‌کند و بنابراین می‌توان پنداشت که این تصمیم شاید بتواند توجۀ کسانی را که اخیراً به "ناراندرا مودی" رأی دادند و حال، به نظر می‌رسد که از او سرخورده شده‌اند، مجدداً جلب کرد».

اما با توجه به تنشی که این تصمیم می‌تواند در مناسبات با پاکستان ایجاد کند، آیا می‌توان پنداشت که از نظر مقامات هند، این یک خطر پیش بینی شده و حتی خواسته است که ملی گرایانِ این کشور از آن استقبال می‌کنند؟

«کریستوف ژفرولو» می‌گوید «می‌توان گفت که این اقدام بخشی از رویکرد قطبی کردن جامعه و رویاروئی میان مسلملنان و هندوها و حتی فراتر از آن میان هندی‌ها و پاکستانی‌هاست. با اتکا به این اختلاف، یعنی اختلاف بر سر کشمیر، آسان‌تر می‌توان مردم را که اکثریت عظیم آن هندوست، بسیج کرد. اما خطر چنین اقدامی امروز در اینست که عمران خان، نخست وزیر پاکستان، که از آمریکا باز می‌گردد، مورد حمایت دونالد ترامپ قرار گرفته و با توجه به اینکه رئیس جمهوری آمریکا از او خواسته است در حل بحران افغانستان، واشینگتن را یاری دهد، اطمینان یافته که در رویاروئی با هند از پشتیبانی او برخوردار خواهد شد. می‌دانیم که پاکستان دارای روابط ویژه ای با طالبان است و ترامپ برای وادار ساختن آنها به گفتگو با اشرف غنی، به کمک عمران خان نیاز دارد و روی او حساب می‌کند».
او تأکید می‌کند که «این چنین پاکستان می‌تواند به هند پاسخ گوید و در برابر این کشور بایستد و حداقل از بیطرفی آمریکا بهره مند شود و این خود خطر یک رویاروئی را افزایش می‌دهد».

با این حال آیا می‌توان پنداشت که تنش میان هند و پاکستان، اسلام آباد را به واکنشی نظامی وادارد؟

«کریستوف ژفرولو» بر این باور است که «بیشتر شاهد تشدید تنش در اَشکال مختلف آن خواهیم بود. هر چند از آن خیلی صحبت نمی‌شود، اما تیراندازی از دو سوی خط مرزی در کشمیر و جامو شدت گرفته و هر هفته قربانیانِ غیرنظامی بر جای می‌گذارد. خطر دیگر از سرگیری عملیات جهادگرایان کشمیر هند است که می‌توانند در دیگر مناطق این کشور دست به اقداماتی بزنند. همچنین می‌توان گنداشت که با افزایش تنش و تیرگی فزایندۀ مناسبات، داوطلبان جهاد که از پاکستان به هند رخنه می‌کنند نیز افزایش یابد».
در چنین شرایطی خطر شورش در کشمیر را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. «کریستوف ژفرولو» تأکید می‌کند که «برای مردم کشمیر، این تصمیم دولت هند ضربۀ بسیار شدیدی است. ساکنان کشمیر هند، در ماه های اخیر قربانی سرکوب‌های بیسابقه بودند. تصورش را بکنید، هم اکنون ٧٠٠ هزار سرباز هندی در کشمیر مستقر شده‌اند. ارتش سراسر خاک کشمیر را اشغال کرده و در چنین حالتی، نه تنها به خودمختاری این سرزمین پایان داده شده، بلکه رهبران سیاسی این منطقه و از جمله دو رئیس ایالتی "جامو و کشمیر" نیز تحت نظر قرار گرفته‌اند. در حال حاضر بیشتر در مرحلۀ ناباوری قرار داریم و هنوز به مرحلۀ شورش که برخی به آن اشاره می‌کنند نرسیده‌ایم، ولی به نظر می‌رسد که مرحلۀ بعدی ناگزیر همین باشد. هند با این اقدام، کشمیر را بشکل نوار غزه در می‌آورد، هر چند شکل آن متفاوت باشد، اما نتایج آن می‌تواند شباهت‌های بسیاری به موقعیت غزه داشته باشد».

هنوز تظاهرات گستردۀ سازمان‌یافته و اعتراضات برنامه‌ریزی شده، از سوی احزاب و نیروهای سیاسی، فرصت برگزاری نیافته‌اند اما در پراکنده و خودجوش حداقل یک نفر کشته و ٦ تن زخمی شده‌اند.

پاکستان نیز روز چهارشنبه ٧ اوت/ ١٦مرداد، با اعلام اخراج سفیر هند در اسلام آباد و تعلیق روابط تجاری با دهلی نو اعلام کرد که سفیر این کشور را نیز از هند فرامی‌خواند. دولت پاکستان همچنین اعلام داشت که سطح مناسبات دیپلماتیک خود با هند را تنزل می‌دهد.