قدرت های جهانی دیگر نمی توانند نظرات شان را با استفاده از زور به کرسی بنشانند و علّت آن این است که قدرت های ضعیف قوّی شده اند و آشوب منطقه ای نه حاصل رویارویی دولت ها، بلکه نتیجۀ تجزیۀ جوامع است. به گمان "برتران بدیعی" مهمترین گرفتاری قدرت های غربی این است که تصورات آنان از جهان هنوز متعلق به انگاره های جهان استعمارزده است، یعنی دوره ای که همگان می پنداشتند که قدرت نظامی حرف آخر را می زند و به همین خاطر است که در سوریه قدرت نظامی به جلوۀ ناتوانی تبدیل شده است.
هفت سال از جهنم سوریه می گذرد. هفت سال پیش رژیم بشار اسد در مقابل تظاهرات مسالمت آمیز مردم سوریه که خواستار دموکراسی و انتخابات آزاد بودند آتش جهنمی را شعله ور کرد که هنوز زبانه می کشد. سه روز بعد از آغاز تظاهرات مسالمت آمیز مردم سوریه، شماری از تظاهرکنندگان در درعا به قتل رسیدند. اکنون شمار کشته شدگان جنگ سوریه به بیش از ٣۵۴ هزار نفر بالغ می‌شود. صدها هزار نفر در این جنگ مجروح و ۵٠٠ هزار نفر زندانی شده اند و بیش از ٦٠ هزار نفر از زندانیان به قتل رسیده اند. زندانیان منظماً قربانی شکنجه و تجاوز می شوند و رژیم بشار اسد در سرکوب مخالفان منظماً از سلاح شیمیایی استفاده می کند. نیمی از جمعیت ۲۴ میلیون نفری سوریه ناگزیر از ترک خانه‌هایشان شده اند و بیش از ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از آنان به کشورهای دیگر پناهنده شده اند.
اکنون جنگ سوریه به جنگی بین المللی بدل شده است. حکومت های ایران و سوریه برای نجات رژیم اسد، نیروی نظامی به سوریه گسیل داشته اند و ایالات متحد آمریکا در نبرد علیه گروه داعش درگیر جنگ سوریه شده است. آسمان سوریه به جولانگاه جنگنده های روسیه و آمریکا و فرانسه بدل شده، در حالی که دولت ترکیه برای سرکوب کردهای سوریه نیروی نظامی به شمال این کشور اعزام کرده است.
مداخلات خارجی به آشوب سوریه دامن زده است. دو ناظر سیاست خارجی فرانسه، "هروه دو شررت"، وزیر امور خارجۀ پیشین این کشور، و "برتران بدیعی"، استاد مناسبات بین الملل، با اظهار این نظر خواستار توقف مداخلات نظامی قدرت های جهانی از جمله فرانسه در نبردهای خارجی هستند و معتقدند که اقدام های نظامی آنها نه فقط به حل جنگ های جاری منطقه ای کمک نمی کنند، بلکه بر وخامت آنها می افزایند.
"هروه دو شررت" می گوید که مداخلات نظامی قدرت های غربی طی بیست سال گذشته در افغانستان، عراق، لیبی و سوریه شکست خورده اند و تنها استثناء در این بین نخستن جنگ خلیج فارس است که هدفش احیای حاکمیت ملی کویت بود که با اشغال این کشور توسط ارتش صدام حسین از میان رفته بود.
وزیر امور خارجۀ پیشین فرانسه می گوید که مداخلات نظامی قدرت های غربی علاوه بر میلیاردها دلار هزینه و زیان های مالی، صدها هزار کشته و مصیبت برای مردمان منطقه به بر آورده‌اند بی آنکه به حل بحران های موجود کمک کنند. "هروه دو شررت" می گوید که هفده سال پس از مداخلۀ نظامی آمریکا و قدرت های غربی، جنگ در افغانستان همچنان ادامه دارد و فاصلۀ طالبان و قدرت روز به روز کمتر می شود. در عراق سرنگونی صدام حسین به پیدایش گروه داعش منجر شد و از میان رفتن رژیم لیبی و کشته شدن معمر قذافی آشوبی بی سرانجام در این کشور ایجاد کرده است.
به گمان "هروه دو شررت" این شکست های تصادفی نیست. زیرا هدف قدرت های غربی از میان برداشتن رژیم های موجود، ایجاد نهادهای جدید به منظور ایجاد نظم جدید منطقه ای و جهانی بوده است. به همین خاطر به گمان وزیر امور خارجۀ پیشین فرانسه مداخلات نظامی قدرت های غربی لزوماً ماهیتی استعماری داشته اند. او نتیجه می گیرد : از زمانی که گزینۀ مداخلۀ نظامی حاصلی جز آشوب و جنگ‌های مهارگسیخته ندارد باید دیپلماسی را در اولویت قرار داد. منظور "هروه دو شررت" از دیپلماسی گفتگو و مذاکره میان قدرت های منطقه ای نظیر عربستان، ترکیه و ایران و همچنین میان قدرت های جهانی یعنی آمریکا، روسیه و دولت های اروپایی از جمله فرانسه است. با این حال، خود وزیر امور خارجۀ پیشین فرانسه اعتراف می کند که در پس چنین مذاکراتی منافع متضاد و تقسیم مناطق نفوذ نهقته است و به همین خاطر پایان دادن به جنگ از طریق دیپلماسی وظیفه ای بس دشوار به نظر می رسد.
او تنها توصیه می کند که در چنین وضعیتی فرانسه نباید به هیچ نیروی دیگری به غیر از خود متکی باشد و همۀ قدرت فرانسه، به گمان او، نتیجۀ قابلیت گفتگوی این کشور با تمام نیروها و جریان های محلی درگیر در جنگ است.
در استدلالی نسبتاً مشابه "برتران بدیعی" می گوید که قدرت های جهانی دیگر نمی توانند نظرات شان را با استفاده از زور به کرسی بنشانند و علّت آن این است که قدرت های ضعیف قوّی شده اند و آشوب منطقه ای نه حاصل رویارویی دولت ها، بلکه نتیجۀ تجزیۀ جوامع است. به گمان "برتران بدیعی" مهمترین گرفتاری قدرت های غربی این است که تصورات آنان از جهان هنوز متعلق به انگاره های جهان استعمارزده است، یعنی دوره ای که همگان می پنداشتند که قدرت نظامی حرف آخر را می زند و به همین خاطر است که در سوریه قدرت نظامی به جلوۀ ناتوانی تبدیل شده است.
"برتران بدیعی" می گوید :
دیپلماسی آمریکا و اروپا در سوریه امروز کارت های چندانی در دست ندارد. اما، روسیه که از کارت برنده ای برخوردار نبود و مایل بود که در نظم یا بی نظمی کنونی جهانی قدرت و موقعیتی برای خود دست و پا کند، امروز کارت های بسیار خوبی دارد. روسیه خوب می داند که چرا در سوریه بمباران می کند، در حالی که ما نمی دانیم چرا در سوریه بمباران می کنیم. زیرا، برخلاف روسیه هیچ هدف سیاسی را دنبال نمی کنیم. تغییری که پس از جنگ سرد روی داده این است که برادران کوچکتر قدرت های جهانی به استقلال قابل توجه ای دست یافته اند و دیگر از برادران بزرگ تبعیت نمی کنند. ویژگی جهان پسا-دوقطبی این است که نیروهای محلی قوّی تر از قدرت های بزرگ جهانی هستند که پیشتر ارادۀ خود را تحمیل می کردند. صرف نظر از سرانجام جنگ کنونی سوریه، نیرویی که در رقابت نهایی حضور خواهد داشت دولت اسلامی یا داعش است. و این مسئله ای است جداگانه زیرا هیچ کس نمی توانست منازعاتی را پیش بینی کند که در آنها نه دولت ها که آفرینندگان خشونت عاملان اصلی به شمار می روند.
به گمان "برتران بدیعی" قدرت تنها در مقابل همتراز خود کارآیی دارد و در نبرد نامتقارن شبیه آنچه که امروز در سوریه و دیگر جاها می گذرد ضعیف ترین نیرو می تواند قدرت نظامی را خنثی کند. به همین خاطر قدرت نظامی دیگر نه راه حل که منشاء مشکلات است.
"برتران بدیعی" در ادامه می گوید که برای قدرت های جهانی تصور اینکه دولت های ضعیف بتوانند نقشی در حل منازعات بین المللی ایفا کنند هنوز غیرقابل تحمل است زیرا تلقی این قدرت ها همچنان متعلق به دوره ای است که طی آن، به تعبیر بدیعی، اروپا در جهان تنها بود. او می گوید که امروز فروتنی لازمۀ موفقیت در مناسبات بین المللی است. به همین خاطر، در مورد سوریه، قدرت های غربی، به گفتۀ بدیعی، تنها باید نقش خود را در مراکز و نهادهای چندجانبه ایفا کنند.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید