آیا فروپاشی اقتصادی منجر به فروپاشی نظام سیاسی در ایران نمیشود؟
نتشر شده در:
گوش کنید - ۳۰:۵۰
تلاقی دو اهرم بسیار ویرانگر و پرقدرت، یکی داخلی و دیگری خارجی، اقتصاد ایران را میان منگنه قرار داده است. ابر چالشهای داخلی ناشی از بحران ساختاری و فشارهای فزاینده تحریمی آمریکا، اقتصاد ایران را در لبه پرتگاه سقوط و فروپاشی قرار داده است. بسیاری از شاخصهای کلان اقتصادی کشور، یا در وضعیت قرمز هستند و یا در آستانه وضعیت قرمز قرار گرفتهاند. بسیاری از ناظران با مشاهده بحران ساختاری اقتصاد ایران، توسعه ابر چالشها و به وضعیت قرمز رسیدن بسیاری از شاخصهای کلان اقتصادی کشور و درهمان حال تحریمهای فلجکننده آمریکا علیه ایران، خطر فروپاشی اقتصاد ایران را مطرح میکنند. با فرض فروپاشی اقتصادی در ایران، این پرسش مطرح میشود که آیا فروپاشی اقتصادی منجر به فروپاشی نظام سیاسی در ایران نخواهد شد؟
حسن شریعتمداری فعال سیاسی مقیم آلمان و رضا علیجانی نویسنده و فعال سیاسی مقیم فرانسه میهمانان میزگرد رادیویی برنامه زمینهها و دیدگاهها هستند.
در این میزگرد، آنان نقطه نظرهای خود را درباره احتمال فروپاشی نظام سیاسی در ایران در صورت فروپاشی اقتصادی بیان کردهاند.
حسن شریعتمداری میگوید: بحران مشروعیت و در واقع فرآیند فروپاشی ذهنی نظام اسلامی، خیلی پیشتر از فروپاشی اقتصادی آغاز شده است. مردم ایران نظام حاکم را از خود نمیدانند و شکاف میان ملت و حکومت بیش از پیش گسترش یافته است. با توجه به دودستگی و عدم انسجام میان حکومتگران، فروپاشی ذهنی میتواند به فروپاشی عینی بیانجامد.
رضا علیجانی می گوید:آینده نظام اسلامی و ایران، یک آینده مهآلود و چنداحتمالی است. این آینده از اضلاع سهگانه یک مثلث تأثیر میپذیرد:
یکی از اضلاع این مثلث، قدرت حاکم با محوریت آیتالله خامنهای است.
ضلع دوم این مثلث، کشورهای خارجی تأثیرگذار هستند. ائتلاف آمریکا، اسرائیل و عربستان که خواهان تغییرات ریشهای در حاکمیت ایران هستند، یک بخش این مثلث است. کشورهای اروپایی با رویکرد سیاسی متفاوت با آمریکا بخش دیگر و کشورهایی چون روسیه، چین، ترکیه وهند، که خواهان تعامل با ایران هستند بخش سوم این ضلع را تشکیل می دهند.
رضا علیجانی می گوید، ضلع سوم مثلث را مردم و فعالان سیاسی و مدنی ایران تشکیل میدهند. او اعتقاد دارد که آینده سیاسی ایران را ضلع سوم مثلث ترسیم خواهد کرد.
اقتصاد ملی در حال انقباض شدن است. مرکز پژوهشهای مجلس در تازه ترین گزارش خود رشد اقتصادی منفی تا ۸‚۲ درصدی و ۵‚۵ درصدی را برای سالهای ۹۷ و ۹۸ برآورد میکند. پول ملی در مدتی کمتر از ۶ ماه در فضای آزاد اقتصادی بیش از ۲۵۰ درصد ارزش خود را از دست داده است؛ قیمت دلار که در فروردین ماه سال جاری خورشیدی (۱۳۹۶) حدود ۳ هزار و ٧۵۰ تومان بود، به مرز ١۴هزار تومان رسیده است.
دولت برای تأمین منابع بودجه دچار مشکل شده؛ خطر ورشکستگی صندوق های باز نشستگی و بانکهای کشور را تهدید میکند؛ بحران محیط زیست و منابع آبی کشور تولیدات کشاورزی و دامپروری ایران را با چالشهای بسیار جدیدی روبرو ساخته و در نتیجه امنیت غذایی کشور را با تهدید روبرو کرده است. نقدینگی در اقتصاد با رشد ۲۰ درصدی به رقم خطرناک ١۶۰۲ هزار میلیارد تومان رسیده است.
کنترل نرخ تورم که تنها دستاورد مثبت چندساله اخیر دولت حسن روحانی بوده، تحت فشارهای فزاینده، خصوصاً سقوط پول ملی و افزایش قیمت بسیار شدید کالاهای وارداتی و کمبود و محدودیت منابع داخلی قرار گرفته است و بسیاری از ناظران افزایش شدید نرخ تورم در سال ۹۷ و رشد افسارگسیخته آن را در سال ۹۸ پیشبینی میکنند.
در همین حال، کاهش شدید سرمایهگذاری داخلی و خارجی، وضعیت بحرانی تولید ملی را بحرانیتر کرده و به تعطیلی بیشتر کارخانهها و بنگاههای تولیدی کشور میانجامد.
تحریمهای آمریکا علیه ایران، از اوایل نوامبر بخش نفت و انرژی و بانک و بیمه و ایران را هدف قرار میدهد. پبش از اجرایی شدن این تحریمها، برآورد میشود که صادرات نفت ایران در ماه سپتامبر جاری به کمتر از ١ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز سقوط کند و پس از آغاز اجرایی شدن تحریمهای نفتی آمریکا، بسیاری از ناظران معتبر بینالمللی کاهش حداقل ١ میلیون بشکهای صادرات نفت ایران را پیشبینی میکنند.
بدین سان، بازگشت تحریمهای آمریکا که از سه ماه پیش با تحریم بخش خودرو، فلزات و استفاده از دلار آغاز شده، ٣ صنعت بزرگ کشور یعنی صنعت "نفت و پتروشیمی"، صنعت "خودروسازی" و صنعت "فولاد و فلزات" کشور را با چالشهای بیسابقه روبرو خواهد ساخت.
با وجود موانع رشد، اقتصاد ایران نمیتواند نیاز فزاینده اشتغال را تأمین کند و معضل بیکاری در کشور ابعاد فاجعهباری به خود میگیرد. توسعه بیکاری به توسعه فقر دامن میزند.
اجماع چالشهای یادشده، یک کوکتل انفجاری و خطرناک را به وجود میآورد که هرآینه میتواند منفجر شده و شرایط سیاسی و اجتماعی ایران را دستخوش تغییرات و تحولات غیرقابل پیشبینی نماید.
برای شنیدن نسخه کامل صوتی این میزگرد رادیویی بر روی فایل صوتی بالا کلیک نمائید.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید