تنش در روابط میان آمریکا و ایران: «آنچه آمریکا از ایران میخواهد به تغییر رژیم میانجامد و این با خواست مردم ایران همسوئی دارد»
نتشر شده در:
گوش کنید - ۲۲:۱۱
تنش میان ایران و آمریکا که در ماههای اخیر به دنبال تشدید مجازاتهای آمریکا روندی فزاینده یافته بود، روز پنجشنبه ٢٠ ژوئن در پی سرنگون ساختن یک پهپاد اطلاعاتی آمریکا، توسط دفاع ضد هوائی ایران، بر فراز تنگۀ هرمز ناگهان شدت گرفت و کار به جائی رسید که دونالد ترامپ بگفتۀ خود دستور بمباران چند هدف نظامی در ایران را صادر کرد، هر چند خود ساعاتی بعد این دستور را لغو کرد. در «زمینهها و دیدگاهها» این هفته به بررسی دلایل تشدید ناگهانی تنش میان دو کشور و انگیزههای تهران و واشینگتن از این زورآزمائی و نیز نتایج احتمالی آن میپردازیم و به این منظور با رسول نفیسی، استاد جامعه شناسی توسعه در دانشگاه ویرجینیا در آمریکا، و مهران براتی، استاد نظریههای روابط بینالملل در آلمان، گفتگو میکنیم.
دونالد ترامپ همواره، همزمان با تهدیدات شدید، خواستار گفتگو با مقامات جمهوری اسلامی ایران بوده و در حالیکه وعدۀ «نابود کردن» میداده، «دست دوستی» نیز دراز کرده است. رسول نفیسی میگوید اصولاً «حرفهای ترامپ را نباید خیلی جدی گرفت» او با تاکید بر اینکه «ذهن ترامپ چندان دقیق و مرتب نیست که بتوان آنرا راحت خواند»، اما شاید پافشاری او به گفتگو نشان این باشد که او «امیدوارست از این طریق به توافقی با ایرانیان دست یابد و این را یک پیروزی برای خود قلمداد کند و از آن در انتخابات پیش رو بهره برد، زیرا اگر جنگی آغاز شود، تا زمان انتخابات تداوم خواهد داشت و این خلاف وعدههای گذشتۀ اوست که همواره گفته بود هرگز جنگی را آغاز نخواهد کرد. روحیات مردم آمریکا امروز خواستار جنگ نیست و او اگر چنین کند، آراء بسیاری را از دست خواهد داد».
رسول نفیسی در بارۀ آنچه دونالد ترامپ باید بدست آورد تا بتواند آنرا یک پیروزی تلقی کند، میگوید «یکی از این موارد میتواند مثلاً طولانی کردن دورۀ تعهدات ایران در زمینۀ فعالیتهای هستهای باشد». او تاکید میکند که «آیتالله خامنهای گفته است که وی فتوائی علیه ممنوعیت کلی سلاح اتمی صادر کرده است؛ بنابراین همین تعهد در قالب یک توافق میتواند برای ترامپ یک پیروزی تلقی شود بی آنکه ایران از آن خسارت بیند. اما موضوع اینست که حرف اول خامنهای اینست که با آمریکا نباید مذاکره کرد».
آنچه مسلم به نظر میرسد اینست که ایران با سرنگون کردن پهپاد آمریکا، توانائی نظامی این کشور را به آزمون نمیگذارد، بلکه اراده و عزم مقامات آمریکا و بویژه رئیس جمهوری این کشور را مورد آزمایش قرار میدهد. آیا چنین واقعیتی، با توجه به شخصیت دونالد ترامپ، او را به ضرب شست نشان دادن وا نمیدارد؟ رسول نفیسی میگوید «پیش از این [تصمیم اخیر در متوقف ساختن بمباران اهداف مشخص در ایران] تصور همگان بر این بود که با توجه به اینهمه تهدید و خط و نشان کشیدن حتماً پاسخی نظامی می داد؛ اما دیدم که چنین نکرد، زیرا ترامپ خود اطلاع زیادی از امور بینالمللی ندارد و بنابراین همواره میان مشاوران خود سرگردان است. این بار نیز کسانی چون مایک پنس، مایک پمپئو و جان بولتون او را قانع کرده بودند که به اقدامی نظامی دست بزند و بنابراین او تصمیم به این حمله گرفت و سپس نظامیان به او هشدار دادند که در چنین صورتی، ایرانیان نیز واکنشی نشان خواهند داد و در این صورت دنبالۀ کار چه خواهد بود؟ و از آنجا که او به دنبال جنگ نیست، تصمیم پیشین خود را لغو کرد».
رسول نفیسی با توجه به عدم گفتگو میان دو کشور و تنش فزاینده میان آنان میگوید که این کشاکش «بعید است که پایانی غیر از برخورد نظامی داشته باشد».
و اما سرنگون کردن پهپاد آمریکا از سوی ایران، آیا نشان قدرتمندی این کشور است یا نشان ناامیدی و بن بست، چرا که گفته میشود در چنین شرایطی راهی جز تهاجم نمیماند.
مهران براتی در این باره میگوید «جمهوری اسلامی ایران در پی جنگ با عراق توانائیهای هوائی خود را از دست داد، اما توان موشکی خود را با کپی برداری از نمونههای روسی و کرۀ شمالی تقویت کرد و بویژه از نظر تعداد به شمار فراوانی از آنها دست یافت».
او تاکید میکند که در این مورد خاص «سرنگون کردن یک پهپاد و بویژه پهپاد سرنگون شده، کار دشواری نیست زیرا این هواگرد از قدرت مانور برخوردار نیست و بنابراین ایران با این اقدام ایران یادآوری میکند که اگر حمله و جنگی صورت گیرد، اما آمادگی دفاعی داریم».
مهران براتی نیز یادآوری میکند که دونالد ترامپ خواستار جنگ نیست، اما تاکید میکند که «میان آمریکا و ایران زمینۀ واقعی گفتگو وجود ندارد، زیرا برای مذاکره باید هر از دو طرف آماده دادن چیزی و گرفتن چیزی باشد». او میگوید «آمریکا چیزی برای ایران ندارد و تنها از ایران میخواهد که شرایط پیش کشیده را بپذیرید». او میگوید «اگر ایران این شرایط را بپذیرد، یعنی به سیاستهای خود در عراق و سوریه و یمن پشت کند، دیگر چیزی از ادعاهای انقلابی او باقی نمیماند. وقتی آقای خامنهای میگوید مرز استراتژیک ما سوریه است، به این معناست که ما یک پشت جبهۀ انقلابی داریم و پشت جبهه را از دست دادن، یعنی ضربه پذیر بودن».
مهران براتی معتقد است که «آمریکا تنها میتواند یک چیز به ایران بدهد و آن اینست که قصد تغییر رژیم را ندارد، اما همۀ آنچه از ایران میخواهد، به چیزی جز تغییر نظام ختم نمیشود». او میگوید «این خواست آمریکا با خواست مردم ایران همسوئی دارد».
او تاکید میکند که «نظام جمهوری اسلامی یک نظام ایدئولوژیک است و از همین رو از ابتدا بنای خود را بر پایۀ رویاروئی با آمریکا و اسرائیل گذاشته است. رژیم ایران، هنوز پس از چهل سال در روال انقلابی میاندیشد و کشور را بسوی اضمحلال برده و تنها چارۀ کار این است که آقایان اداره کشور را به دیگران بسپارند».
مهران براتی معتقد است که مقامات ایران «هر چند مایلند خواست مقاومت را به نمایش بگذارند، اما در شرایطی که جمهوری اسلامی در آن قرار گرفته، یک درگیری محدود نظامی با آمریکا برای آن یک نکتۀ مثبت تلقی میشود».
مشروح این گفتگو را با بکار گرفتن ابزار دانلود و یا فعال کردن فایل صوتی گوش کنید ...
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید