دسترسی به محتوای اصلی
دنیای اقتصاد، اقتصاد دنیا

راهبرد جدید ایران برای دور زدن تحریم‌های نفتی آمریکا: توسعه صنایع پتروپالایشی، موانع و چالش‌ها

نتشر شده در:

وضعیت صادرات نفت خام ایران تحت تحریم‌های فلج کننده آمریکا بسیار ناگواراست و آمریکا با کمپین فشار حداکثری و تحریم‌های همه جانبه نفتی خود، تحریم‌هایی که بُردی فرا سرزمینی دارند و تمامی شرکت‌ها و کشورهای جهان را با تهدید به مجازات از خرید نفت ایران باز می دارد، تلاش می کند تا تمامی روزنه‌های صادراتی نفت خام ایران را مسدود کند. با این وجود، ایران هنوز مقاومت کرده و تلاش می کند با تکیه بر شرکت های چینی و با کمک برخی از کشورهای همسایه، تا آنجا که می تواند تحریم های نفتی آمریکا را دور بزند. علیرغم این تلاش، صادرات نفت خام ایران به نحو بی سابقه‌ای سقوط کرده است. رسانه‌های تخصصی و کارشناسان این حوزه، صادرات نفت خام ایران را در ماه ژوئن گذشته بین ۳۰۰ هزار تا ۶۵۰ هزار بشکه در روز تخمین می زنند. بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت جمهوری اسلامی یکشنبه شب گذشته در شبکه دو سیمای جمهوری اسلامی در توصیف شرایط کنونی گفت: «شرایط دشواری است، اگر بگویم وضعمان خوب است، آمریکایی‌ها ناراحت می‌شوند و فشار را زیاد می‌کنند، اگر بگوییم خوب نیست، مردم نگران می‌شوند.» در چنین شرایط بسیار دشوار، ایران به هر دری می زند تا برای جبران بخشی از درآمدهای از دست رفته نفتی خود در اثر تحریم‌ها، بدیلی بیابد. در این راستا، دولت و مجلس ایران توسعه صنایع پتروپالایشی را در دستور کار خود قرار داده است. ایران بر این باور است که راهکار اصولی مقابله با تحریم‌های نفتی آمریکا، تغییر زمین بازی تحریم‌ها و حرکت از خام‌فروشی نفت به سمت تولید و صادرات فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی است. مسئولین در ایران می گویند که تولید و صادرات فرآورده‌های نفتی به دلیل حجم کوچک محموله‌ها، تعدد مشتریان، تنوع شیوه صادرات و بازار نزدیک در کشورهای همسایه نسبت به صادرات نفت خام امری آسان‌تر بوده و امکان رهگیری و تحریم‌پذیری محموله‌ها از سوی آمریکا را به نحو چشم گیری کاهش می دهد.

ایران ظرفیت پالایشی  را افزایش می دهد
ایران ظرفیت پالایشی را افزایش می دهد DR
تبلیغ بازرگانی

این مجله اقتصادی به راهبرد جدید ایران در توسعه صنایع پتروپالایشی برای دور زدن تحریم های نفتی آمریکا و موانع و چالش هایی که بر سر راه اجرای بهینه این راهبرد وجود دارد، می پردازد. منوچهر تکین، کارشناس بین المللی در حوزه نفت، گاز و انرژی میهمان این مجله اقتصادی است.

تصویب کلیات طرح افزایش ظرفیت پالایشگاه‌های گازی و نفتی و ضرروت تاسیس پترو پالایشگاه‌ها در مجلس شورای اسلامی

مجلس شورای اسلامی در هفته اخیر کلیات طرح افزایش ظرفیت پالایشگاه‌های گازی و نفتی کشور با استفاده از سرمایه گذاری مردمی را تصویب کرد. نمایندگان بر این باورند که این طرح در صورت اجرا، می تواند تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران را خنثی کند. ضرروت تاسیس پترو پالایشگاه‌ها در مرکز این طرح راهبردی قرار دارد.

وزیر نفت: به زودی افزایش بسیار قابل‌توجهی را در ظرفیت پالایشی کشور شاهد خواهیم بود

در همین رابطه، بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت جمهوری اسلامی روز یکشنبه گفت: «برنامه‌ریزی جدی برای صادرات انواع فرآورده‌ها از طریق خشکی و دریا شده‌ است و به زودی افزایش بسیار قابل‌توجهی را در ظرفیت پالایشی کشور شاهد خواهیم بود. او توضیح داد که به دلیل شرایط تحریم این تصمیم گرفته شده و همکاران صنعت پالایش هم بسیار خوب در حال فعالیت در این بخش هستند.

ایران می خواهد ظرفیت پالایشی کشور را به بیش از١‚۲ میلیون بشکه افزایش دهد

سکینه الماسی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در توضیح این طرح گفت: احداث پالایشگاه پاسخ هوشمندانه ایران به تحریم‌های نفتی، رونق تولید، اشتغالزایی و موضوع ارزش افزوده نفت است.

سکینه الماسی با بیان اینکه از ۶۵۰ پالایشگاه موجود در دنیا تنها ۴۰ پالایشگاه بر مبنای نفت ایران طراحی شده که زمان تحریم نفتی خرید نفت از ایران را کاهش می‌دهد، گفت: بنابراین راهکار اصولی ضدتحریمی برای مقاوم سازی، احداث پتروپالایشگاه به اندازه نفت خام و میعانات گازی و تبدیل آن به فرآورده‌ها و صادرات بیش از ۵۰ نوع محصول است که به علت تنوع برای مشتریان قابل تحریم نیست.

سکینه الماسی گفت که با اجرای این طرح ظرفیت پالایشی کشور از ١‚۲ میلیون بشکه در روز فراتر خواهد رفت و میعانات گازی فقط سهم ۴۰۰ هزار بشکه‌ای در روز در این افزایش خواهند داشت.

احداث پترو پالایشگاه‌ها می‌توانند سود حاصل از پالایش نفت را تا دو برابر افزایش دهد

احمد صرامی عضو هیئت رئیسه اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در این باره می‌گوید: احداث پتروپالایشگاه‌ها یکی از مهمترین راهکارهای جلوگیری از تاثیرپذیری شدید اقتصاد از نوسانات قیمت و دستیابی به حاشیه سود بسیار بالاتر و رونق اقتصادی است.

صرامی می گوید: چند سالی است در دنیا برای تکمیل زنجیره نفت و گاز و ارزش‌آفرینی بیشتر، تعدادی از مجتمع‌های پتروشیمی را در مجاورت مجتمع‌های پالایشی ایجاد می‌کنند.

این فعال صنعت نفت معتقد است احداث پترو پالایشگاه‌ها می‌تواند سود حاصل از پالایش نفت را تا دو برابر افزایش دهد و این حاشیه سود فراوری نفت، عامل مهمی است که توجه به پترو پالایشگاه‌ها را ضروری می‌سازد.

پترو پالایشگاه‌ها چیستند و چه نقشی در صنعت نفت می توانند ایفامی کنند؟

پتروپالایشگاه عبارت است از یکپارچگی بین مجتمع‌های پالایشی و پتروشیمی که با هدف تنوع در محصولات، کاهش قیمت تمام شده محصولات، بهینه‌سازی راندمان، افزایش سودآوری و بهینه‌سازی مصرف انرژی پایه‌ریزی شده است.

منوچهر تکین در این باره می گوید: پترو پالایشگاه به معنی تلفیق پالایشگاه های نفتی با واحدهای پتروشیمی است که از فرآورده های نفتی و گاز و مشتقات گازی تغذیه می شوند. در همین حال تلفیق این دو، باعث افزایش راندمان می شود. از سوی دیگر این پالایشگاه ها، پالایشگاه های تخصصی تری هستند که می توانند در فرآوردها و مشتقات گران قیمت نفتی را از میعانات گازی و نفت خام تولید کنند.

یک کارشناس صنعت نفت: ایران دانش فنی لازم را برای توسعه پترو پالایشگاه ها در اختیار دارد

حمید حسینی از فعالان صنعت نفت و انرژی در توسعه پترو پالایشگاه ها می گوید: تجربه طرح و توسعه پروژه‌های پالایشگاهی نظیر پالایشگاه ستاره خلیج فارس و افزایش روبه رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و همچنین صدور مهندسان ایرانی متخصص به بسیاری از پالایشگاه‌های پیشرفته دنیا دلایلی است که نشان می‌دهد در ساخت واحدهای جدید پالایشی مشکلی از لحاظ تأمین تجهیزات و راه‌اندازی وجود نخواهد داشت. تجربه‌های موفق خرید دانش فنی (لایسنس) از شرکت‌های چینی و ژاپنی و بعضاً شرکت‌های المانی نشان داده که این عامل هم مانعی سر راه خودکفایی و تأمین فناوری نیست.

آیا ایران دارای دانش فنی لازم برای توسعه اینگونه پالایشگاه ها هست یا نه؟

منوچهر تکین می گوید تا مقدار بسیار زیادی پاسخ مثبت است. او به نمایشگاهی که هر ساله برای صنعت نفت و گاز در ایران برگزار می شود، اشاره می کند و می گوید در غرفه شرکت های داخلی در بخش بالا دستی نفت و گاز پیشرفت های ایران غیر قابل انکار و به روشنی قابل مشاهده است. او می گوید چیزهایی می بینیم که پیش تر ایران نمی توانست در داخل تولید کند. تولید قطعات مورد نیاز صنعت و شرکت هایی که خدمات فنی در این حوزه ارائه می دهند، بسیار زیاد شده و توسعه یافته و این امر باعث خوشحالی است. در این بخش پیشرفت های ایران بسیار مثبت بوده و واقعاً نمی توان منکر آن شد. ولی این موضوع که این پیشرفت ها کافی است و ایران در زمینه تکنولوژِی به خود کفایی رسیده است، پاسخ منفی است. ایران برای بهینه های سازی پالایشگاه های خود نیاز به دانش فنی شرکت های پیشرو در این زمینه دارد.

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس:امیدواریم پتروپالایشگاه‌ها به مدت یک سال ساخته شوند.

سکینه الماسی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس می گوید: یک پتروپالایشگاه طی ۴ سال ساخته می‌شود و امیدواریم این طرح کمک کند پتروپالایشگاه‌ها با استفاده از سرمایه‌های مردمی به مدت یک سال با استفاده از تسهیلات و تنفس خوراک ساخته شوند. هزینه این خوراک نیز به صورت اقساط ۱۲ ساله با نرخ ۴ درصد و برگشت سرمایه است

مدت بهینه برای ساختن اینگونه پالایشگاها چقدر است و آیا همانگونه که سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس مدعی می شود ، می توان چنین پالایشگاه هایی را در مدت حدود یکسال ساخت؟

منوچهر تکین با توجه به مقیاس واحدهای نسبتاً کوچک پترو پالایشگاه ها می گوید ساخت آنها در مدت کمتری  نسبت به پالایشگاه های بزرگ انجام پذیر است، اما مدت یکسال بسیار کم است و برای ساخت اینگونه پالایشگاه ها حداقل، سه الی چهار سال، زمان نیاز است.

نفوذ و تسلط سپاه بر بخش بزرگی از صنعت نفت و گاز و پتروشیمی کشور عامل مهم بازدارند این راهبرد است

سایت نفتی "اویل پرایس" در تازه ترین گزارش خود اعلام می کند که سپاه پاسداران و زیر مجموعه های اقتصادی آن نفوذ بسیار گسترده ای در بخش های مهم اقتصادی ایران خصوصاً بخش های: نفت، گاز، پتروشیمی، بانک، خودرو، مخابرات و اطلاعات، ساخت و ساز، فلزات و معادن دارد. در سال ۲۰١۶ میلادی، درست یکسال پیش از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و برجام، یک کمیته فرعی کنگره آمریکا گزارش داد که بخش عمده سهام ۲۷ شرکت بزرگ ایران در بورس تهران متعلق به سپاه پاسداران است. بر اساس یک گزارش "اویل پرایس" در نخستین سال پس از توافق اتمی ١١۰ قرارداد به ارزش بیش از ۸۰ میلیارد دلار توسط شرکت های وابسته و یا تحت کنترل سپاه پاسداران امضا شده است. در حال حاضر، یک منبع مهم در وزارات نفت که نخواسته نامش فاش شود به "اویل پرایس" گفته که سپاه پاسداران روابط تنگاتنگ و بسیاری نزدیکی با بیش از ۲۰۰ شرکت مهم در حوزه نفت و گاز و خدمات فنی این بخش مهم اقتصادی ایران دارد.

با توجه به نفوذ سپاه در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی کشور، و با ملاحظه این موضوع که سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا قرار گرفته و تحریم شده، چگونه می توان پترو پالایشگاه‌ها در ایران را بدون استفاده از شرکت های گسترده سپاه در این حوزه توسعه داد؟

با توجه به ورشکستگی بالقوه بانک های کشور برای تأمین مالی پروژه پتروپالایشگاه، مشکلات جدی وجود دارد

تأمین مالی این پروژه ها مانع بزرگی است. حمید حسینی بزرگترین مانع موجود را تأمین مالی پروژه‌های احداث واحدهای پالایشی می داند. ولی او برای این مشکل پیشنهاد می کند که دولت می‌تواند با فروش اوراق مشارکت و جذب سرمایه‌های سرگردان، منابع مالی مورد نیازبرای احداث پترو پالایشگاه‌ها را تامین کند؟

در حالی که به دلیل تحریم ها سرمایه گذاری خارجی در ایران میسر نیست و با ملاحظه این موضوع که اکثریت بانک های کشور به دلایل بدهی های گسترده و مشکوک الوصول عملاً ورشکسته هستند، چگونه می توان منابع مالی اجرای این پروژه ها را تأمین کرد؟

برای شنیدن پاسخ منوچهر تکین به دو پرسش آخر و نسخه صوتی کامل این مجله اقتصادی، بر روی فایل صوتی بالا کلیک نمائید.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.