دسترسی به محتوای اصلی
دنیای اقتصاد، اقتصاد دنیا

بدون اجرای اصلاحات ساختاری عمیق در اقتصاد ایران، فروپاشی قطعی است

نتشر شده در:

آنچه بسیاری از اندیشمندان و دوراندیشان در ایران از ماه ها و سال های پیش وقوع آن را پیش بینی می کردند، بالاخره به وقوع پیوست. خشم و اعتراضات مردمی همانند کوه آتش فشان به طور ناگهانی در مشهد قلیان کرد و با سرعتی حیرت انگیز و فقط ظرف مدت چند روز اکثریت شهرهای ایران از جمله تهران را فرا گرفت. وقوع این تظاهرات و سرعت انتشار آن در شهرهای ایران آنقدر غافگیرانه بود که مدیران ارشد حکومتی را از خواب غفلت بیدارکرد و آنان را به شدت سراسیمه کرد. آنان با گوش خود شعارهایی را شنیدند که باور نداشتند. هیچگاه آنان طی دهه های اخیر شعارهایی تا این حد و اندازه تند علیه خود، سیاست های خود و نظام اسلامی نشنیده بودند. این اعتراضات گسترده که از بستر عمیق جامعه ایرانی بر خاسته است، ریشه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارد. در مورد ریشه های اقتصادی حرکات خشمگین مردمی به جرئت می توان گفت که اقتصاد ایران به شدت مریض است، اقتصاد ایران را می تواند به یک بیمار سرطانی تشبیه کرد که برای زنده ماندن باید جراحی های بسیاربزرگ و سنگین را تاب بیاورد.

دانشگاه تهران
دانشگاه تهران DR
تبلیغ بازرگانی

در این مجله اقتصادی تلاش می شود که دلایل اصلی خشم شهروندان عادی ایران که در تظاهرات چند روزه اخیر در بیش از ۶۰ شهر کشور تبلور یافته را بهتر بشناسیم.

به رغم اعتراضات گسترده مردمی به هنگام انتخابات ریاست جمهوری سال ١۳۸۸ که رنگ و بوی کاملاً سیاسی داشت، اعتراضات اخیر بیشتر خمیر مایه اقتصادی و اجتماعی دارد. این اعتراضات فریاد بی پناهی و یأس مردمانی از ایران زمین است که طی بیش از یک دهه، بیشترین آسیب ها را از مدیریت نا مطلوب اقتصادی کشور دیده اند. آنان، گرسنگی، فقر و نداشتن را به مفهوم واقعی کلمه و با تمامی وجود خود تحمل کرده اند. آنان در همان حال مشاهده کرده اند که چگونه برخی از خواص و خودی ها در نظام اسلامی طی این سالها درآمدهای نجومی داشته اند و ثروت های بزرگ اندوحته اند. آنان ابعاد گسترده فساد در کشور را نظاره کرده اند. با ملاحظه رویکرد سیاسی و اقتصادی حاکمیت نظام اسلامی ، امید آنان برای یک فردای بهتر مبدل به یأس شده و کاسه صبر آنان لبریز شده است.

حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران در نخستین واکنش خود که شامگاه یکشنبه در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد گفت که اعتراض حق مردم است و دستگاه‌های مسئول باید زمینه راهپیمایی و اعتراض صلح آمیز مردم را فراهم کنند. او در عین حال هشدار داد که دولت تخریب اموال عمومی، اغتشاش و برهم زدن نظم اجتماعی را تحمل نخواهد کرد.

حسن روحانی همچنین گفت که مردم مشکلات اقتصادی زیادی دارند، اما نقد مردم فقط مربوط به اقتصاد نیست، آنها راجع به فساد و عدم شفافیت حرف دارند.

معضل اشتغال، توسعه فقر، تداوم فساد سیستمی در کشور، در شرایط نبود رشد اقتصادی بهینه در زمینه غیر نفتی و وجود یک بودجه انقباضی که در آن، بودجه برخی از نهاد ها افزایش یافته و در همان حال بودجه هایی که مستقیماً با معیشت مردم و فراهم کردن زمینه های لازم برای افزایش اشتغال و تولید در کشور ارتباط دارند، کاهش یافته است، چشم انداز بهبود وضعیت معیشتی را برای اکثریت طبقات مردمی کشور تاریک کرده است.

کوچک شدن سفره طبقات مردمی و در همان حال گسترش سفره اغنیا در کشور افزون بر موارد یاد شده می تواند دلایل عمده خشم مردم عادی کشور باشد، که در تظاهرات روزهای اخیر تبلور یافته است.

مؤسسه آینده پژوهی"آینده بان"، مؤسسه ای که از سال ١۳۹۳ در ارتباط با مرکز تحقیقات استراتژِیک ریاست جمهوری بررسی های آینده پژوهی را دنبال می کند در بررسی سال ١۳۹۶ خود پیش بینی کرده است که طی این سال چالش های اقتصادی و اجتماعی همانند سال گذشته مهم ترین چالش ها بر سر راه دولت است. بر اساس نتایج بررسی های این مؤسسه، در سال ١۳۹۶ چالش های سیاسی در رده سوم چالش های بر سر راه دولت جمهوری اسلامی قرار دارد.

گزارش این مؤسسه نشان می دهد که در سال ۹۶ به ترتیب: "ضرورت اصلاحات ساختاری اقتصادی"، "بحران تأمین آب"، "بیکاری و معضل اشتغال"، " فساد سیستمی"، "نا امیدی درباره آینده"، "اعتماد عمومی به حکومت" و " بحران آلودگی و ریز گردها" هفت چالش عمده در این سال را تشکیل میدهند.

بر اساس این مؤسسه، ضرور اصلاحات اقتصادی، بیکاری و فقر سه چالش عمده نخست در عرصه اقتصادی کشور هستند. فساد سیستمی، نا امیدی نسبت به آینده، سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی سه چالش بزرگ در حوزه اجتماعی است. بحران تأمین آب و پیامدهای آم، بحران آلودگی و ریز گردها از جمله مهم ترین چالش های زیست محیطی در سال ۹۶ هستند.

سعید لیلاز، اقتصاد دان ایرانی در آستانه خیزش اعتراضی مردم در شهر مشهد در روز پنجشنبه گذشته در دومین کنگره استانی حزب کارگزاران سازندگی وضعیت اقتصادی کشور را نگران کننده توصیف کرد. او گفت: اقتصاد ایران به یک جراحی عمیق نیاز دارد و اگر این کار انجام نگیرد، قطعاً فروپاشی صورت خواهد گرفت.

حسن روحانی نیز در سخنان خود در روز دوشنبه با رؤسای کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی، اقتصاد ایران را به یک مریض تشبیه کرد که نیاز به جراحی دارد، اما برای انجام جراحی که به تشخیص جراح ضرورت کامل دارد، میان اعضای خانواده مریض اختلاف نظر وجود دارد.

حسن روحانی برای پیشبرد برنامه هایش در زمینه اشتغال و مبارزه با فقر با کمبود شدید بودجه روبرو است. فقدان مدیریت کارآمد اقتصادی در دهه گذشته و همچنین رویکرد اقتدارگرایان و نهادهای حکومتی خارج از حیطه نظارت دولت و تحت نظارت رهبری که با بسیاری از اصلاحات ساختاری در اقتصاد ایران مخالف هستند، و در همان حال تداوم فشارهای بین المللی، خصوصاً از سوی آمریکا بر اقتصاد ایران میدان عمل و فعالیت دولت حسن روحانی را به شدت محدود کرده است. در چنین شرایطی است که رئیس جمهوری اسلامی ایران اعتراضات اخیر را به جای تهدید، فرصت فرض می کند و بر این خوش باوری انگشت می گذارد که شاید بتواند با عقب نشینی اقتدارگرایان، اصلاحات ساختاری مورد نیاز در اقتصاد کشور را آغاز کند.

همانگونه که سعید لیلاز و حسن روحانی و بسیاری دیگر از کارشناسان و متخصصان اقتصادی کشور اعلام کرده اند، در صورتی که اصلاحات بزرگ ساختاری در اقتصاد ایران به هر دلیلی نتواند به مورد اجرا در آید، خطر فروپاشی قطعی خواهد بود.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.