چه عواملی موجب افزایش قیمت دلار در ایران می شود؟ آیا دلار به سیر صعودی خود ادامه می دهد؟
نتشر شده در:
گوش کنید - ۱۰:۳۹
بازار دلار در ایران آشفته است و دلار همچنان در حال رکورد زدن بوده و قیمت‌ها را در‌می‌نوردد. قیمت دلار به روال روزهای گذشته به سیر صعودی خود ادامه می دهد و هم اکنون در محدوده ۴۸۰۰ تومان است. در مورد نوسانات روبه رشد قیمت دلار که از دو ماه پیش در ایران آغاز شده است، چند پرسش مهم و اساسی وجود دارد که دانستن پاسخ آنها می تواند ما را با ریشه های اصلی این مشکل آشنا کند. نوسانات اخیر قیمت دلار هیجانی است یا بنیادی؟ آیا نوسانات اخیر قیمت دلار ناشی از عوامل داخلی است، یا اینکه از عوامل خارجی سرچشمه می گیرد؟ با توجه به نقش مهمی که دولت و بانک مرکزی می تواند در مدیریت بازار ارز داشته باشند، چرا تا کنون دولت نتوانسته التهابات بازار ارز را کاهش دهد؟ آیا دولت می تواند بازار را سرو سامان دهد، ولی به دلایلی و عامدانه اینکار را نمی کند؟ یا اینکه دولت برای سامان دادن به این آشفتگی با محدودیت هایی روبرو می باشد؟
این مجله اقتصادی به موضوع آشفتگی در بازار ارز و دلایلی که موجب افزایش نوسانات و قیمت دلار و دیگر ارزهای معتبر خارجی در بازار ایران شده، می پردازد. امیر سیدی، کارشناس بازارهای مالی ایران میهمان این مجله اقتصادی است.
در اولین نگاه می توان گفت که روند افزایشی دلار و دیگر ارزهای معتبر خارجی در بازار ایران ناشی از هر دو علت روانی و بنیادی است. علت روانی این نوسان عمدتاً ناشی از تهدیدهایی است که از سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا بر روی توافق اتمی و برجام سنگینی می کند. خروج احتمالی آمریکا از توافق اتمی می تواند صادرات نفت و معیانات گازی ایران را با دشواری هایی روبرو سازد. در صورت بروز چنین سناریویی میزان ارز واردتی به کشور کاهش می یابد. با توجه به نزدیک شدن به زمان تصمیم گیری رئیس جمهوری آمریکا در باره برجام در ماه مه آینده، هیجانات روانی بازار ارز نیز افزایش یافته است. اما آشفتگی بازار ارز در ایران دلایل بسیار پرقدرت بنیادی دارد. افزایش حجم نقدینگی در سال های اخیر و در همان حال کاهش میزان سود سپرده ها و حساب های جاری در بانک های کشور و بحران موسسات مالی غیر مجاز که همراه با ایجاد بحران اعتماد نزد سپرده گذاران بوده، موجب شده است که تقاضا در بازار ارز افزایش یابد. افزایش شدید تقاضا به نسبت عرضه موجب افزایش قیمت دلار و ارزهای معتبر دیگر در بازار آزاد داخلی ارز شده است.
معصومه آقاپور علیشاهی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی می گوید: در طول چهار سال گذشته، اگر بخواهیم در مجموع حساب بکنیم، افزایش قیمت دلار با احتساب نوسان های متفاوتی که داشته است مجموعاً ۳۵ تا ۴۰ درصد بوده است؛ این درحالی است که سرمایه گذاری ها در بخش خصوصی و در بازار سهام و یک سری موارد در بخش تولید و خدمات حدود ۸۰ درصد رشد داشته است.
امیرسیدی کارشنای بازار های مالی ایران ضمن تأکید بر عوامل یاد شده در باره تأثیرات نقدینگی بر بالارفتن قیمت دلار و ارزهای معتبر در ایران می گوید: قیمت هر کالایی معمولاً از دو عامل تأثیر می پذیرد و قیمت آن تغییر می کند. یکی، اندازه پولی که در دست مردم است و دیگری سرعت چرخش پول است. او می گوید: در شهریور سال جاری بهره پول حساب های جاری که پیش تر بسیار بالا بود و به محدوده ۲۰ درصد می رسید به طور ناگهانی کاهش یافت و به حدود ۱۰ درصد رسید. با توجه به این کاهش، هر ماهه در حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان که سپرده گذاران بابت سود ماهانه سپرده خود می گیرند با توجه با کاهش سود دیگر به بانک ها بر نمی گردد. این پول ها به دنبال فرصت های جدید می گردد. قاعدتاً یکی از جاهایی که این پول های سرگردان را به طرف خود جذب می کند بازار ارز و طلا است.
امیرسیدی به موضوع نبودن زیر ساخت های فنی برای بازار ارز اشاره می کند و می گوید کمبود یک بازار منسجم الکترونیکی که در آن اسکناس دست به دست نشود، و تعاملات ارزی به صورت غیر نقدی، متمرکز و تحت کنترل بانک ها و بانک مرکزی اداره شود، یکی از عوامل بنیادی است که باعث افزایش قیمت دلار در کشور شده است.
ولی الله سیف رییس بانک مرکزی در جلسه ای که در مورد افزایش نرخ ارز روز یکشنبه گذشته با کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی داشت، گفت که افزایش قیمت دلار به دو دلیل عمده عوامل بیرونی و عوامل داخلی است.
عوامل داخلی افزایش قیمت دلار همان عواملی است که جنبه بنیادی دارد و ما در بالا بدان اشاره کردیم. افزایش حجم نقدینگی، بحران مشروعیت ناشی از موسسات مالی غیر مجاز و کاهش سود های بانکی از عوامل داخلی مهمی هستند که موجب افزایش شدید تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت دلار و ارزهای خارجی در کشور شده است.
افزایش نقدینگی، خصوصا نقدینگی هایی که بستر لازم برای جذب در بازار پول و سرمایه را پیدا نمی کنند، در اقتصاد مبدل به حبابی تخریب کننده می شوند و به هر سمت که حرکت کنند آنجا را خراب می کند. هم اکنون هدایت این نقدینگی به سمت دلار و سکه موجب افزایش شدید قیمت آنها شده است. در صورتی که این نقدینگی به سوی مسکن هدایت شود، افزایش بی رویه قیمت مسکن را به دنبال خواهد داشت.
در مورد عوامل خارجی افزایش قیمت دلار، فعالان بازار ارز افزایش قیمت دلار را با افزایش حواله های ارزی با درهم امارات پیوند می زنند و می گویند: نرخ حواله با درهم یکی از مهم‌ترین متغیرهایی است که در بازار داخلی از سوی معامله‌گران داخلی رصد می‌شود. به باور این دسته، وجود شرکت‌های متعدد ایرانی در دبی و حجم زیاد جابه‌جایی‌های ارزی عامل مهمی است که اهمیت نرخ حواله درهم در بازار داخلی را بالا می‌برد.
با توجه به اینکه نرخ برابری دلار به درهم نسبت ثابت۶۷/ ۳ را همواره حفظ می کند، معامله‌گران داخلی با توجه به نرخ حواله درهم به ریال، ارزش دلار را محاسبه می‌کنند که ارزش انتظاری زیادی در بازار داخلی دارد. درواقع با توجه به نرخ حواله درهمِ هزار و ۳۱۳ تومانی، ارزش دلار در بازار داخلی ایران بالای ۴ هزار و ۸۰۰ تومان است.
با توجه به روابط سیاسی بدی که میان امارات متحد عربی و ایران وجود دارد، آیا نمی توان گفت که امارات با افزایش قیمت درهم نسبت به تومان موجب افزایش قیمت دلار در بازار داخلی ایران می شود؟
آیا دولت و بانک مرکزی واقعاً خواستار تثبیت نرخ دلار هستند، یا اینکه به توجه به نظربعضی ها دولت سودای تک نرخی کردن دلار و شناور کردن قیمت آن در بازار داخلی را دارد ؟
آیا دولت می تواند التهابات بازار ارز را کنترل کند، یا در شرایط کنونی توانایی آن را ندارد؟
برای شنیدن پاسخ امیر سیدی به این پرسش ها بر روی فایل صوتی بالا کلیک نمائید.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید