دسترسی به محتوای اصلی
دنیای اقتصاد

قاچاق بنزین و فرآورده‌های نفتی، هر ساله ۲۴ میلیارد دلار به اقتصاد ایران ضرر می‌رساند

نتشر شده در:

تولید بنزین و گازوئیل در ایران طی چند سال اخیر رشدی بی‌سابقه داشته و در همان حال قاچاق این فرآورده‌های نفتی نیز به شدت افزایش یافته است. به گفته وزیر نفت جمهوری اسلامی، تولید بنزین کشور در ماه گذشته با عبور ازمرز ۱۱۰ میلیون لیتر در روز، یک رکورد تاریخی را ثبت کرده است؛ این در حالی است که مصرف روزانه بنزین کل کشور در سال ۱۳۹۷ رقمی در حدود ۸۸ میلیون لیتر در روز بوده و با احتساب رشد طبیعی مصرف، نمی توان تصور کرد که مصرف واقعی روزانه بنزین در حال حاضر به طور متوسط از حدود ۹۰ میلیون لیتر در کشور بیشتر باشد. در چنین شرایطی، اولین پرسشی که مطرح می شود اینست که تفاوت بنزین تولیدی کشور و مصرف واقعی که رقمی در حدود ۲۰ میلیون لیتر در روز می‌شود به کجا می‌رود؟ این پرسش همچنین با مقیاس کوچکتری برای سایر فرآورده‌های نفتی مانند گازوئیل، گاز مایع، نفت کوره و سوخت هواپیما نیز مطرح است.

قاچاق بنزین و فرآورده‌های نفتی، از ایران به کشورهای همسایه
قاچاق بنزین و فرآورده‌های نفتی، از ایران به کشورهای همسایه DR
تبلیغ بازرگانی

 مجله اقتصادی، این هفته به موضوع قاچاق گسترده فرآورده‌های نفتی، از کشور به بازارهای کشورهای همسایه می پردازد. مهرداد عمادی، اقتصاددان و مشاور بین الملی در امور مالی میهمان این مجله اقتصادی است.

"حمید حسینی"، دبیر اتاق بازگانی مشترک ایران و عراق اخیراً طی مصاحبه‌ای با یکی از رسانه‌های داخلی گفت: یکی از دوستان ما از اربیل (مرکزاقلیم کردستان)، با من تماس گرفت و گفت چرا هر محموله‌ای که از ایران به اربیل می‌آید، بوی گازوئیل می‌دهد؟ وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: معمولاً وقتی که کامیون‌ها با بار صادراتی از گمرک رد می‌شوند، سوخت توسط کولبرها، موتورسیکلت‌ها، کامیون‌های شخصی و دیگر وسایل به این کامیون‌ها رسانده می‌شود و آن‌ها سوخت را بر روی بار صادراتی خود قرار می‌دهند و به کردستان عراق قاچاق می‌کنند.

چرا سوخت از ایران به کشور‌های اطراف قاچاق می‌شود؟
حمید حسینی، در پاسخ به این پرسش می‌گوید: حدود یک سال و نیم پیش قیمت بنزین در ایران با دلار ۳۷۰۰ تومانی، حدود ۳۰ سنت بود. هم اکنون قیمت بنزین با افزایش قیمت دلار به حدود ۱۰ سنت کاهش یافته است. این قیمت بنزین در ایران قابل مقایسه با قیمت بنزین در کشور‌های همسایه که بعضاً یک دلار و ۶۰ سنت است نیست و فاصله بسیاری دارد و برای قاچاق سوخت وسوسه‌انگیز است.
برای نمونه در عراق اولاً تفاوتی بین قیمت بنزین و گازوئیل وجود ندارد و ثانیاً حداقل قیمت آن‌ها ۴۵۰۰ تومان است و این رقم در مناطق کردنشین و دورافتاده‌تر عراق بالاتر نیزهست. بیشتر قاچاق سوخت نیز مربوط به قاچاق گازوئیل است، چرا که قیمت گازوئیل در کشور ما به مراتب پایین‌تر از قیمت بنزین است و قاچاق آن سود بیشتری را نصیب قاچاقچی خواهد کرد.

۱۴۰میلیون لیتر بنزین و گازوئیل ماهانه به اقلیم کردستان عراق قاچاق می‌شود
دبیر اتاق مشترک ایران و عراق، همچنین در مورد حجم تقریبی قاچاق سوخت از ایران به کردستان عراق گفت: کردستان عراق ظرفیت ماهانه ۱۳۰ هزار تا ۱۴۰ هزار تن سوخت را دارد که از ایران وارد کند. به عبارت دیگر می توان گفت که هر ماهه در حدود ۱۳۰ تا ۱۴۰ میلیون لیتر بنزین و گازوئیل به اقلیم کردستان عراق قاچاق می‌شود. تازه این فقط بخشی کوچکی از کل قاچاق بنزین و سایر فرآوردهای نفتی از مرزهای گسترده کشور است.

مرزهای کشور روزانه با ترفندهای بسیار پیچیده قاچاقچیان شاهد خروج بنزین و سایر فرآورده های نفتی برای فروش با قیمت بالاتر در کشورهای همسایه است. تفاوت فاحش قیمت این کالاهای استراتژیک در ایران و سایر کشورها این اجازه را به سودجویان، چه کوچک و چه بزرگ و مافیایی می دهد تا دست به  این کار بزنند.
سیستان و بلوچستان، خراسان، کردستان و سایر مرزهای کشور همچنان با این موضوع درگیر هستند و می‌شود تصور کرد که روزانه حداقل ۲۰ میلیون لیتر بنزین قاچاق از مرزهای کشور به سوی کشورهای همسایه و کشوهای دیگر می رود و سود سرشار آن عمدتاً به جیب شبکه‌های مافیای این قاچاق گسترده می رود.

- چرا بخش عمده ای از مازاد مصرف بنزین و سایر فرآورده‌های نفتی به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود؟
- آیا دولت چشم خود را بر روی این قاچاق می‌بندد و یا برای مبارزه با قاچاق‌های سازمان یافته عملاً ناتوان است؟
- دولت در شرایط کنونی چه کاری باید بکند که مانع خروج ثروت ملی به جیب سوداگران شود؟
- طرح کارت هوشمند سوخت در دستور قرار گرفته است، این طرح می تواند موجب کاهش مصرف داخلی بشود؛ ولی در شرایط کنونی این پرسش مطرح است که آیا کاهش مصرف موجب افزایش قاچاق بنزین در کشور نمی‌شود؟
- با وجود تحریم‌های فراگیر نفتی آمریکا، ایران چگونه می تواند بنزین و سایر فرآورده‌های نفتی را که ارزش افزوده بسیار بالاتری را نسبت به نفت خام دارند، صادر کند؟
مهرداد عمادی می‌گوید قیمت بنزین در ایران به طور متوسط یک ششم قیمت منطقه‌ای آنست و پائین بودن قیمت بنزین در ایران، قاچاق گسترده این فرآورده نفتی را تشویق می کند. او می‌گوید این شرایط، سالانه در حدود ۲۴ میلیارد دلار به کشور ضرر می رساند و این مبلغ بجای اینکه در اقتصاد ملی بماند، به صورت یارانه به جیب سوداگران بزرگ و کشورهای همسایه واریز می‌شود.
مهرداد عمادی راه برخورد با این مشکل را واقعی کردن قیمت بنزین و فرآوردهای نفتی در کشور و پرداخت یارانه به مصرف‌کنندگان واقعی داخلی آن می‌داند. او معتقد است که با وجود تحریم‌های نفتی آمریکا، ایران می‌تواند این فرآورده‌های نفتی را با قیمت ترجیحی (در حدود ۲۰ درصد کمتر از قیمت‌های جهانی) به برخی از کشورهای همجوار مانند، ترکیه و گرجستان و همچنین چین صادر کند. وی می گوید اما تنها مانع عمده بر سر راه افزایش قیمت بنزین و صادرات متعارف آن به برخی از کشورها، شبکه های مافیایی قدرت داخلی است که به مدارهای قدرت وابسته بوده و دولت ایران با توجه به ساختار قانون اساسی جمهوری اسلامی در برابر آنها بسیار ناتوان است.

برای شنیدن این مجله اقتصادی بر روی فایل صوتی بالا کلیک نمائید.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.