دسترسی به محتوای اصلی
دنیای اقتصاد، اقتصاد دنیا

یارانه‌ها زیرآفتاب تموزِ تورم آب‌شدند؛ قیمت ماشین‌هایی که آقازاده‌ها سوارمی‌شوند، معادل ۸ هزارماه حقوق یک کارگراست

نتشر شده در:

موضوع یارانه‌های پیدا و پنهان در اقتصاد ایران و نحوه مدیریت یارانه‌ها در ایران این رو‌زها در مرکز توجه نهادهای تصمیم گیری و آماری در ایران قرار گرفته است. در حالی که مجلس شورای اسلامی روز دو شنبه  برای بررسی یارانه‌های پیدا و پنهان جلسه غیر علنی داشت، انتشار دو گزارش آماری، یکی داخلی، از سوی مرکز آمار ایران در باره یارانه های نقدی در ۷ سال گذشته و دیگری از سوی آژانس بین المللی انرژی در مورد یارانه‌های  پنهان انرژی منتشر شد. هر دو گزارشِ آماری، ناکارآمدی شیوه پرداخت یارانه های آشکار و پنهان در اقتصاد ایران را نشان می دهد. در حالی که مرکز آمار ایران از سقوط شدید سهم یارانه نقدی در مجموع درآمد خانوارهای ایرانی گزارش می‌دهد، آژانس بین المللی انرژی در تازه ترین گزارش خود در باره یارانه حامل های انرژی( سوخت های فسیلی) در ایران از پرداخت سالانه معادل ۶۹ میلیارد دلار یارانه پنهان انرژی در این کشور خبر می دهد.

آب شدن یارانه ها در ایران زیر آفتاب تموز تورم
آب شدن یارانه ها در ایران زیر آفتاب تموز تورم MEHR
تبلیغ بازرگانی

در شرایطی که سقوط سهم یارانه نقدی از مجموع در آمد خانوارهای ایرانی باعث بروز مشکلات بزرگ معیشتی، خصوصاً برای خانوارهای کم درآمد و متوسط ایرانی شده است، پرداخت بسیار بالای یارانه  حامل های انرژی، خصوصاً سوخت های فسیلی نه تنها تأثیرات بسیار منفی در اقتصاد ملی بر جای گذاشته، بلکه عاملی برای گسترش بی عدالتی اقتصادی و تعمیق گسل های موجود در میان طبقات اجتماعی ایران بوده است. در واقع این یارانه، کمک به ثروتمندان را تجویز می کند و در همان حال فقرا  و طبقات مردمی جامعه را از منافع ثروت ملی نفت و گاز کشور محروم می کند.

این مجله اقتصادی به موضوع یارانه های آشکار و پنهان در اقتصاد ایران و نحوه مدیریت آن می پردازد. دکتر فریبرز رئیس دانا، اقتصاد دان در مقیم ایران میهمان این مجله اقتصادی  است.

جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران در باره یارانه‌های نقدی به خانوارهای شهری و روستایی کشور از سقوط شدید سهم یارانه از درآمد مردم ایران در ۷ سال گذشته حکایت دارد. سهم یارانه نقدی از درآمد خانوارهای شهری  از ١١درصد در سال ١۳۹۰ به ۴ درصد در سال ١۳۹۷ رسیده و در خانوارهای روستایی از ۲۰ درصد در سال ١۳۹۰ به ۸ درصد در سال ١۳۹۷ رسیده است. این گزارش همچنین در باره نقش یارانه نقدی در دهک های ده گانه درآمدی خانوارهای شهری در سال ١۳۹۷نشان می دهد در حالیکه این یارانه نقدی ١۳ در صد درآمد خانوارهای دهک یک است، برای خانوارهای دهک پنجم ۵ درصد و برای خانوارهای دهک دهم فقط ١ در صد درآمد خانوارها را تشکیل می دهد.

قانون هدفمند کردن یارانه ها در سال ١٣٨٨ به تصویب رسید. مطابق ماده ٧ این قانون دولت پس از اصلاح قیمت حامل های انرژی، آب، کارمزد جمع‌آوری و دفع فاضلاب، هدفمند کردن یارانه گندم، برنج، روغن، شیر، شکر، خدمات پستی، خدمات هواپیمایی و خدمات ریلی (مسافری)، می‌توانست یارانه ای در قالب پرداخت نقدی و غیرنقدی با لحاظ میزان درآمد خانوار نسبت به کلیه خانوارهای کشور به سرپرست خانوار پرداخت نماید.

در همین حال، آژانس بین المللی انرژی در تازه ترین گزارش خود می گوید ایران یکی از بالاترین یارانه‌های انرژی را در جهان به شهروندان خود پرداخت می‌کند. بر پایه گزارش این آژانس، ایران سالانه معادل ریالی ۶۹ میلیارد دلار یارانه پنهان انرژی پرداخت می کند.

 از سوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد تنها در سال جاری، بنزین یارانه پنهانی برابر با ۱۸۰ هزار میلیارد تومان است که رقمی بسیار قابل توجه را تشکیل می دهد. درعین حال آخرین بررسی‌های صورت گرفته توسط بانک مرکزی نشان می دهد کمتر از ۵۰ درصد جامعه ایران خودروی شخصی دارند.

محاسبات صورت گرفته حکایت از آن دارد که ضریب برخورداری ثروتمندان از یارانه بنزین ۲۳ برابر دهک‌های کم درآمد است و این خود نشان از بحران در این بخش دارد. تداوم این روند شکاف طبقاتی را افزایش داده و در نتیجه یارانه ها اهدافی  برعکس هدف اصلی را دنبال می کنند.

در همین حال، قیمت حامل های انرژی در ایران بسیار اندک است.ایران پس از ونزوئلا دومین بنزین ارزان جهان را عرضه می کند. پایین بودن قیمت سوخت در ایران زمینه را برای قاچاق گسترده حامل‌های انرژی از ایران فراهم کرده است.

با توجه  به اینکه سهم یارانه های نقدی در در آمد خانوارهای ایرنی تقریبا طی ۷ سال یک سوم شده است، چه عاملی موجب این کاهش شدید شده است؟

چه پیشنهادی می توان برای  مدیریت کارآمد یارانه‌های نقدی  به نحوی که این یارانه ها اهداف قانون هدفمند کردن یارانه ها در سال ١٣٨٨ را تأمین کند، ارائه کرد؟

در پرداخت یارانه های پنهانِ سوخت، چگونه می توان مانع از ریختن حق فقیران به جیب ثروتمندان شد؟

چگونه می توان مانع از قاچاق سوخت در ایران شد؟

دکتر فریبرز رئیس دانا می گوید: از همان آغاز طرح هدفمندی یارانه‌ها مشخص بود که این یارانه‌ها در زیر آفتاب تموز تورم آب خواهند شد و من در این باره چندین بار طی یادداشتهایی هشدار داده بودم.

با این وجود، فریبرز رئیس دانا می گوید راه حل افزایش نقدی یارانه‌ها موجب تورم شدید در کشور می شود و  می تواند اقتصاد ایران را به "بیماری مارپیچ تورمی دستمزد قیمت" مبتلا کند. او می گوید: نباید در این تله و مارپیچ  گرفتار شویم؛ زیرا این تله و مارپیچ به مثابه گردابی است که هر لحظه دایره‌های آن بزرگ تر می‌شود و می‌تواند وضع بسیار ناگواری را برای اقتصاد ملی ایجاد کند. او تأکید می کند که  تنها راه حل در شرایط کنونی اقتصاد ایران اصلاح ساختار درآمدها در جامعه است. فریبرز رئیس دانا می گوید: وقتی در کشوری مثل ایران صاحبان درآمدهای بالا، درآمدی در حدود ١١۰۰ برابر صاحبان درآمدهای پائین جامعه دارند، این ساختار باید اصلاح شود. او در ادامه می گوید که این درآمدهای بالا هیچگاه تبدیل به سرمایه، تولید، اشتغال و خوشبختی برای لایه‌های پائین جامعه نمی شوند؛ بلکه تبدیل به ماشین های فراری و لامبرگینی می شود... قیمت ماشین هایی که هم اکنون آقازاده ها در ایران سوارمی شوند،  برابر ۸ هزار ماه( معادل حقوق ۶۶۶ سال) حقوق یک کارگر ایرانی است که در زیر خط فقر زندگی می کند.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.