انقلاب‌های بزرگ همگی بر آفرینش هنری و سرنوشت موسیقی تأثیر داشته‌اند، هر یک به شکلی. اما در هیچ یک از انقلاب‌های شناخته‌شده مثل ایران با گسترش و آموزش موسیقی مخالفت نشد. نقطۀ مقابل در این مقایسه، انقلاب فرانسه است که از همان آغاز بر اهمیت نقش موسیقی در تربیت اجتماعی تأکید داشت.
در ایران، شور و جان تازه‌ای که درست قبل از انقلاب به لطف هنرمندانی چون علیزاده – شجریان - لطفی در موسیقی دمیده شده بود، با مخالفت صریح قدرت انقلابی و سختگیری‌های آن مواجه گردید و بدین ترتیب رشد ناقص موسیقی در ایران تحت شرایطی بسیار دشوار و دردناک ادامه یافت. مؤسسات آموزش موسیقی بسته شد، معلمان بیکار شدند و گروهی از هنرمندان برجسته به خارج کوچ کردند. هنرستان موسیقی (که اخیراً صد سالگی‌اش در تهران جشن گرفته شد) بسته شد و رشتۀ موسیقی دانشکدۀ هنرهای زیبا با انقلاب فرهنگی به تعطیلی افتاد.
سال‌ها طول کشید تا موسیقی، حضور انکارناپذیر خود را حتی به وزارت ارشاد و محافظه‌کارترین بخشهای قدرت تحمیل کرد. با اینهمه در این محیط مطلقاً نامساعد، موسیقی جز رشد در پریشانی راه دیگری نداشت.
نمونه‌هایی از موسیقی‌های اول انقلاب را در این فایل صوتی گوش کنید.
انقلاب فرانسه و تأسیس "کنسرواتوار"
نقطۀ مقابل، انقلاب فرانسه است (١٧٩٩-١٧۸۹) . در همان سال‌های نخست، دولت انقلابی تأکید داشت که موسیقی باید در تربیت و آموزش ملت شرکت داشته باشد.
با شروع انقلاب فرانسه، اجرای کنسرت‌های بزرگ "مردمی" در هوای آزاد باب شد. تا آن زمان موسیقی به سالن‌هایی محدود بود که بیشتر به اشراف و قشرهای ثروتمند اختصاص داشت. اما از سال دوم انقلاب، تعداد مراسم، سالگردها، جشن‌های ملی و کنسرت‌های رایگان به قدری زیاد شد که نوازنده و آهنگساز کم می‌آمد.
سرانجام در سال ١٧٩۵، انستیتوی موسیقی که قبلاً در پاریس موجود بود، رسماً با تشکیلات تازه و امکانات قابل توجه به "کنسرواتوار موسیقی" تغییر نام داد. واژۀ کنسرواتوار که به معنای "جایگاه یا مرکز حفظ" است، وظیفۀ گسترش موسیقی، نگاهداری از میراث گذشتگان و نشر آثار را به عهده گرفت. از همان سال اول، کنسرواتوار پاریس با ١۵٠ استاد، آموزش بیش از ۶٠٠ شاگرد را به طور کاملاً رایگان به عهده گرفت.
مکتب موسیقی انقلاب و "مردمی" خیلی زود رشد کرد و توسعه یافت. با اینحال اکثر آثار این سال‌ها دچار شعارزدگی و دستپاچگی انقلابی است.
اما انقلاب حقیقی در موسیقی نه در فرانسه که در آلمان رخ داد. تمامی اندیشه‌ها و آرمان‌هایی که در باب دگرگونی هنر و آزادی هنرمند از سوی فلاسفه و نویسندگان پایان قرن هجدهم فقط در قالب نظریه مطرح می‌شد، ناگهان در آثار یک آهنگساز تحقق گرفت. این هنرمند انقلابی کسی نبود جز بتهوون...
برای شنیدن نمونه‌هایی از موسیقی دوران انقلاب فرانسه فایل صوتی را گوش کنید
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید