عبدالعلی وزیری که پروردۀ پسرعمویش کلنل علینقی وزیری بود، در جوانی صدایی درخشان داشت و برخی از شاهکارهای کلنل را اجرا کرده بود. با اینحال او که معلم خوانندگانی چون دلکش بود و غلامحسین بنان را به رادیو ایران معرفی کرده بود، خود نتوانست یا نخواست که به شکل حرفهای و منظم خوانندگی یا نوازندگی تار را ادامه دهد.
عبدالعلی وزیری سی سال قبل، در تیرماه ١٣۶٨ خورشیدی درگذشت. سکوت هنری او نه به دلیل انقلاب که چندین سال قبل شروع شده بود. عبدالعلی وزیری در سالهای ١٣۵٠ فقط گهگاه به مناسبتهای خاصی، مثلاً شب یلدا یا نوروز، در برنامههای تلویزیونی که به "بزم" معروف شده بود شرکت میکرد و در کنار هایده یا سایر ستارگان آن سالها دو سه بیتی آواز را با صدایی که دیگر چندان توانی نداشت، زمزمه میکرد. گاه نیز پنجهای تار مینواخت. اکثر این حضورهای اندک با قطعۀ معروف "نمیدونی" پایان مییافت که با صدای گرم و بم وزیری جور درمیآمد.
تربیت خشن
میتوان فرض کرد که در حاشیه ماندن عبدالعلی وزیری علل خانوادگی هم داشته باشد. او ٢۵ سال از پسرعمویش علینقی وزیری معروف به کلنل جوانتر بود و همیشه تحت آموزش او یا حداقل زیر نگاه تیزبین و سختگیرش قرار داشت.
روحالله خالقی، دیگر شاگرد کلنل که بعدها "سرگذشت موسیقی ایران" را نوشت و به تفصیل فعالیتها و اثار استادش را شرح داد، گهگاه از عبدالعلی وزیری یاد کرده است. اما عجیب است که انگار روحالله خالقی هم به عنوان مورخ موسیقی، عبدالعلی وزیری را چندان جدی نمیگیرد و حتی گاه در کتابش (شاید به نشانۀ دوستی) او را "عبدُل" مینامد.
روحالله خالقی در جلد دوم سرگذشت موسیقی ایران مینویسد: "کلنل به پسرعمویش دلبستگی بسیار داشت و میخواست او را به سبک خود آشنا کند تا بتواند چون صدای بهتری دارد قطعات آوازی را در ارکستری بخواند. این بود که علاقۀ مخصوص به پیشرفت او داشت"...
معروف است که علینقی وزیری که در نواختن تار استاد بود، چندان صدای خوشی نداشت و به دنبال صداهایی میگشت که با آثارش مناسب باشد. اما به نوشتۀ خالقی "عبدالعلی بچه بود، هنوز منظور کلنل را درست درک نمیکرد و استاد هم در روش تربیت، مخصوصاً نسبت به او خشن بود".
صدایی که به اوج نرسید
به نظر نمیرسد که این سختگیری، در روحیه و کار عبدالعلی وزیری جوان تأثیر چندان مثبتی گذاشته باشد. با اینحال کلنل آرزو داشت که پسرعمویش بعدها "در نواختن تار جانشین" او شود. خالقی میافزاید: "هر چند عبدالعلی وزیری در تار پیشرفت کرد و هنوز هم وقتی مضرابش به سیم آشنا میشود تارش صدای دیگری دارد و زنگ تار استادش را میدهد ولی چون پشتکار استادش را نداشت مقصود کلنل حاصل نشد. شاید هم بتوان اعتراف کرد که خوب هدایت نشد، زیرا عبدالعلی بچه بود و افکار بلند کلنل را در نمییافت"...
با اینهمه خالقی میافزاید که "چون صوت هدیهای است خداداد و عبدُل هم از بندگان طرف توجه و مهر خدا بوده است، با تعلیمات استادانۀ کلنل صدایش لطف خاصی پیدا کرد"... و "تاکنون هیچ خوانندهای نتوانسته است آهنگهای کلنل را به خوبی او بخواند"...
علی تجویدی نیز در تیرماه ١٣۶٩، به مناسبت نخستین سالگرد مرگ عبدالعلی وزیری چنین نوشت: "او از آن خوانندگان هنرمندی بود که گرچه از وسعت صدای زیاد برخوردار نبود ولی شور و حال در صدایش موج میزد و صاحب سبکی خاص در اجرای ترانهها و آوازهای ایرانی بود" (ادبستان شمارۀ هفتم).
اما روحالله خالقی در جای دیگری مینویسد: "حیف که عبدالعلی وزیری قدر صدای خود را ندانست و چنانکه شایسته بود از این نعمت الهی توجه و نگاهداری نکرد". محمود خوشنام نوشته است که در اینجا ظاهراً اشارۀ روحالله خالقی به "اعتیاداتی" است که خوانندۀ پرقریحه را از پیشرفت های بیشتر باز میداشته است.
تا زمانی که کلنل وزیری زنده و فعال بود، عبدالعلی وزیری با رادیو ایران همکاری داشت و در برنامۀ گلها مرتباً حضور مییافت. اما اندک اندک از صحنۀ رسانهها و "محیط هنری" زمانه محو شد...
نمونهای از آواز عبدالعلی وزیری را در فایل صوتی گوش کنید
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید