فاجعه قتل فرخنده، نتیجه رواج فرمان‌های تکفیر و قتلی است که روان جامعه را به خشونت آلوده است

در حالی که امروز ١٦حمل، همه مردم افغانستان در مراسم فاتحه عمومی در سراسر کشور شرکت کردند و با این کار خود بر بیگناهی فرخنده- این دختر جوان و تحصیل کرده- مهر تأیید کوبیدند و عمل جنایتکارانه قتل او را محکوم کردند، بنظر می‌رسد که بحث‌های عمومی درباره علل بروز فجایعی از این دست همچنان ادامه دارد.

شهروندان افغان، اندیشمندان کشور و نیز فعالان جامعه مدنی، با حرارت و اشتیاق به کنکاش خود ادامه می دهند و رسانه‌های کشور محل مناسبی برای تجلی این بازاندیشی ملی شده اند.

در دو هفته‌ای که گذشت، ابتدا انگشت اتهام همگانی بسوی تعویذ نویسان نشانه رفت، از آنجا که گفته می شد مشاجرات لفظی میان فرخنده با یک تعویذ نویس باعث ایجاد اولین جرقه فاجعه شده است، همه جا کمیسیون‌هائی برای مقابله با تعویذ نویسان تشکیل شد و بساط بسیاری از آنها را بهم ریختند.

فعالان مدنی در این دوران کوتاه بیانیه‌هایی منتشر کردند و هر کدام به علت یابی بروز این فاجعه پرداختند. در یکی از این بیانیه‌ها قتل فرخنده نشانه‌ای از «عمق فروپاشی اخلاق اجتماعی و اوج بحران قانون شکنی» توصیف شده است. این بیانیه همچنین «استفاده ابزاری از دین» را نیز مورد نکوهش قرار داده است.

در گفتگوئی با آقای علی امیری، استاد دانشگاه ابن سینا در کابل، وی عملیات فجیع قتل فرخنده را در پیوند نزدیک با انحطاط فرهنگی جامعه قلمداد می کند که بنظر او افغانستان قرن‌هاست با آن دست بگریبان است.

بعقیده علی امیری این حادثه قبل از این که بُعد سیاسی، قانونی و حتی دینی داشته باشد، بُعد فرهنگی دارد. یعنی روان مردم، آکنده از نفرت و خشونت است. او در بخشی از سخنانش حتی ادعا می کند که سائقه روانی کسانی که به این عملیات دست زده اند خشم نبوده است، چه بسا لذت بوده است؛ لذت از اعمال خشونت؛ لذت از قتل و خونریزی.

بعقیده آقای امیری، واعظان مذهبی، گروه‌های مختلف خشونت طلب، جریان‌های ایدئولوژیک، سال‌های سال بر طبل خشونت کوبیده‌اند و این کار ارزش جان انسان را در کشور پائین آورده است.

در مورد نقش اعتقادات دینی در بروز این فاجعه، این استاد دانشگاه معتقد است که زمینه‌های فرهنگی هستند که به کنش‌ها و اعتقادات دینی شکل می دهند. از نظر او چون افغانستان دچار یک انحطاط عمیق اخلاقی شده است؛ این ویژگی، دین را متأسفانه به یک سّم اجتماعی بدل کرده است که تنها با خشونت می خواهد به حیات خود ادامه دهد. او این پدیده را «انحطاط دینی» نام می دهد.

 علی امیری، بعنوان مثال می گوید اگر یک روز جمعه در کابل باشید و از این مسیر تا آن مسیر بروید، هیچ خطبه دینی را نمی شنوید که یک، دو، سه‌تا فرمان قتل و فرمان تکفیر میانشان نباشد. بعقیده او، این پدیده روان جامعه را آلوده کرده است.

در بخشی از این گفتگو، درباره موج مبارزه با تعویذ نویس‌ها و رمال‌ها صحبت هائی مطرح شد؛ علی امیری اعتراف می‌کند که در افغانستان مرجعیت فرهنگی و درمانی آنها در میان مردم بسیار زیاد است و این موضوع البته بعقیده او خیلی نگران کننده است. با این حال او تأکید دارد مبارزه با آنها مبارزه با معلول است.

وی می گوید شاید براحتی بتوان با چند تا تعویذ‌ نویس درافتاد ، ولی این کار هیچ مشکلی را حل نخواهد کرد و حتی ریشه‌های خشونت را تشدید می کند.