از جُندالله تا جیشالعدل: گذشته و اکنونِ تندروهایِ سُنیمذهبِ بلوچ
نتشر شده در:
گوش کنید - ۰۹:۵۷
جُندالله در ۱۳۸۲ برای دفاع از حقوق دینی و قومیِ بلوچهایِ ایران تشکیل شد و به مبارزۀ مسلحانه با جمهوریِ اسلامی روی آورد. با اعدام عبدالمجید ریگی، رهبر گروه، در خرداد ۱۳۸۹ بساط جندالله برچیده شد. اما در سال ۱۳۹۱ صلاحالدین فاروقی، یکی از اعضای پیشینِ جندالله، گروه جیشالعدل را با همان خط مشی و روشهای مبارزه بنیان گذاشت. این گروه سه شاخۀ نظامی دارد که از روشهای مبارزۀ چریکی استفاده میکنند. تاکنون حملۀ انتحاری به سبک داعش از جیشالعدل دیده نشده بود. از همین رو، کارشناسان عملیاتِ چهارشنبۀ گذشته ۲۴ بهمن را سرآغاز مرحلۀ تازهای در مبارزۀ این گروه با جمهوری اسلامی میدانند.
چهارشنبۀ گذشته ۲۴ بهمن ۱۳۹۷ در یک حملۀ انتحاری به اتوبوسِ حاملِ پرسنل شیفتِ سپاه پاسداران در جادۀ خاش- زاهدان ۲۷ تن کشته و ۱۳ تنِ دیگر زخمی شدند. گروه «جیشالعدل» مسئولیتِ آن حمله را به عهده گرفت. این گروه سه شاخۀ نظامی دارد که در جنوب شرق ایران در حاشیۀ خط مرزیِ ایران و پاکستان فعالیت میکنند. جیشالعدل تاکنون مسئولیتِ چندین قتل و حملۀ تروریستی را در نواحی شرقیِ استان سیستان و بلوچستان به عهده گرفته است. سلفیگری و وهابیگری دو منبعِ الهام این گروه شبه نظامی است. جیشالعدل از گروههای سلفی و جهادیِ درگیر در جنگ داخلی سوریه نیز حمایت میکند و یکی از علتهایِ اصلیِ عملیاتِ تروریستیاش را در استان سیستان و بلوچستان پشتیبانیِ جمهوری اسلامیِ ایران از رژیم بشار اسد اعلام کرده است. اعضای گروه جیشالعدل از میان قوم بلوچ برخاستهاند و همه سُنّیمذهباند. به اعتقاد این گروه جمهوری اسلامی حقوقِ اقلیتِ سُنّی بلوچستانِ ایران را پایمال میکند. از زمان تشکیل گروه جیشالعدل در ۱۳۹۱ رهبری آن را صلاحالدینِ فاروقی با نام اصلیِ عبدالرحیم ملّازاده از اهالیِ راسْک، یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان، به عهده دارد.
صلاحالدینِ فاروقی نخست عضو گروهِ شبه نظامیِ جُندالله بود که در ۱۳۸۲ برای دفاع از حقوق دینی و قومیِ بلوچهایِ ایران تشکیل شد و پس از چندی به مبارزۀ مسلحانه با جمهوریِ اسلامی و کشتنِ نظامیان به ویژه اعضای سپاه پاسداران و غیرنظامیانِ نزدیک به دولت روی آورد. عبدالمجید ریگی معروف به عبدالمالکِ ریگی رهبر آن گروه شبه نظامی بود که در اسفند ۱۳۸۸ دستگیر شد و به اتهام ۱۵ فقره آدمرباییِ مسلحانه، کشتار دهها نظامی و غیرنظامی، بمب گذاری و سرقتِ مسلحانه محاکمه و در سحرگاه ۳۰ خرداد ۱۳۸۹ در زندان اوین به دار آویخته شد. او سُنّی حنفی و پروردۀ مکتبِ دیوبندی بود. در ۲۹ آذر ۱۳۸۹ نیز جمهوری اسلامی یازده عضو جُندالله را در زندان زاهدان اعدام کرد. در همان سال وزارت امور خارجۀ آمریکا جندالله را در فهرست گروهها و سازمانهای تروریستی قرار داد. اما گویا با کشته شدن عبدالمجید ریگی بساط جندالله برچیده شد.
با این حال، چندی بعد و برپایۀ منابع ایرانی و پاکستانی، در سال ۱۳۹۱ صلاحالدین فاروقی، یکی از اعضای جندالله، گروه جیشالعدل را با همان خط مشی و روشهای مبارزه بنیان گذاشت. عبدالرئوف ریگی، برادرِ کوچکترِ عبدالمجید ریگی، معاونِ فاروقی و سخنگوی جیشالعدل شد. در بهمن ۱۳۹۲ جیشالعدل به یک پاسگاه ایران در مرز پاکستان حمله کرد و پنج مرزبان ایرانی را به گروگان گرفت. سپس، چهار تن از گروگانها را که سرباز وظیفه بودند با پادرمیانیِ مقامهای محلی آزاد کرد، اما گروهبان جمشید داناییفر را اعدام کرد. عبدالرئوف ریگی با اعدام او مخالف بود و چنانکه در مصاحبهای ویدئویی گفته است به همین سبب با تشکیلِ گروه جیشالنصر در ۱۳۹۳ راه خود را از جیشالعدل جدا کرد. اما او در شهریور ۱۳۹۳ کشته شد. منابع ایرانی کشته شدن او را نتیجۀ تسویه حسابهای درونی اعلام کردند. اما منابع عربی به نقل از جیشالنصر نوشتند که او را نیروهای ایرانی در شهر کُویته در پاکستان ترور کردهاند.
پس از کشته شدنِ عبدالرئوف ریگی، گروه جیشالنصر به حیات خود ادامه داد تا اینکه سایت «عدالت نیوز» وابسته به جیشالعدل در ویدئویی زیر عنوان: «انحلال جیشالنصر و بیعتِ افرادش با امیرصلاحالدین فاروقی در سازمان جیشالعدل» مراسم برچیده شدنِ گروه جیشالنصر و پیوستنِ اعضای آن را به جیشالعدل به نمایش گذاشت. در آن ویدئو که هنوز در سایت عدالت نیوز در دسترس همگان قرار دارد، چهرۀ حاضران را تار کردهاند تا نیروهایِ امنیتی نتوانند آنان را شناسایی کنند. آن مراسم در ۷ آبان ۱۳۹۵ برگزار شد.
جیشالعدل سه شاخۀ نظامی دارد. شاخۀ «عبدالملک مُلّازاده» درمحدودۀ شهرستان سرباز و راسْک فعالیت میکند؛ شاخۀ شیخ ضیایی در محدودۀ سَراوان و شاخۀ مولوی نعمتالله توحیدی در محدودۀ میرجاوه و زاهدان. گروه نعمتالله توحیدی تاکنون عملیات چشمگیری انجام نداده است. اما دو گروه عبدالملک ملازاده و شیخ ضیایی که اولی در منطقۀ سرباز و دومی در منطقۀ سَراوان فعالیت میکنند، به سبب نزدیکیشان به راههای دشوارگذار یا صعبالعبورِ مرزی از شیوههای مبارزۀ چریکی مانند بمبگذاری، کمین کردن، مینگذاری در جادهها و تاختِ ناگهانی استفاده میکنند. این دو گروه یک شاخۀ اطلاعاتی به نام «زُبیر اسماعیلزَهی» نیز تشکیل دادهاند که کارش شناساییِ شخصیتهای سنّی مذهب منطقه است که با دولت ایران همکاری میکنند.
در سوم آبان ۱۳۹۲ چریکهای جیشالعدل که در منطقۀ مرزیِ سَراوان کمین کرده بودند، یک گشتِ مرزبانیِ ایران را غافلگیر کردند، ۱۴ تن از آنان را کشتند و ۷ تن دیگر را زخمی کردند. مهاجمان سپس از مرز گذشتند و در خاک پاکستان ناپدید شدند. ۱۲ تن از کشته شدگان سرباز وظیفه بودند. گروه جیشالعدل مدعی است دو عملیات چریکی در فروردین ۱۳۹۳ انجام داده است. در یکی از آنها چند تن از نیروهای وابسته به سپاه پاسداران و نیروی انتظامی ایران را به قتل رسانده و در یکی دیگر در محدودۀ شهرستان سرباز در حمله به یک کامیونِ حامل مواد غذایی دو تن را کشته است. در ۱۵ اردیبهشت آن سال نیز چریکهای این گروه به پُست بازرسیِ بازارچۀ مرزی کوهک حمله کردند، اما کسی در آن حمله کشته نشد.
جنگجویان جیشالعدل در ۱۷ فروردین ۱۳۹۴ از پاکستان وارد خاک ایران شدند و در یک حملۀ ناگهانی ۸ تن از مرزبانانِ ایران را کشتند و بیدرنگ به پاکستان برگشتند. آنان در ۶ اردیبهشت ۱۳۹۶ نیز از خاک پاکستان به مرزبانانِ ایرانی شلیک کردند و ده تن از آنان را کشتند. چریکهای این گروه در ۲۴ مهر ۱۳۹۷ چهارده مرزبان ایرانی را در یک حملۀ غافگیرانه اسیر کردند و به پاکستان بردند. در ۱۳ بهمن ۱۳۹۷ نیز در حمله به صبحگاه سپاه در نیکشهر یک تن را کشتند و ۵ تن دیگر را زخمی کردند.
جیشالعدل تاکنون دست به حملۀ انتحاری به سبک داعش نزده بود. از همین رو، کارشناسان عملیاتِ چهارشنبۀ گذشته ۲۴ بهمن را سرآغاز مرحلۀ تازهای در مبارزۀ این گروه با جمهوری اسلامی میدانند.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید