راز مرگ پابلو نرودا: چهل سال پس از کودتای پینوشه
سرانجام پس از مدت‌ها پیگیری قضایی، حزب کمونیست شیلی موفق شد که حکم نبش قبر پابلو نرودا را به دست آورد. یک هیئت بین‌المللی مأمور است تا علت دقیق مرگ وی را مشخص کند. نرودا، برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات، که از یاران نزدیک سالوادور آلنده بود، دوازده روز پس از کودتای پینوشه ظاهراً به علت سرطان درگذشت. اما بسیاری معتقدند که وی به فرمان پینوشه به قتل رسیده است.
نتشر شده در: : روزآمد شده در
روز دوشنبه، در سواحل مرکزی شیلی، در محلی به نام ایلانگرا*، چند کارگر زیر نظر یک گروه بین‌المللی پزشک قانونی، وکلا و قضات، شکافتن گور پابلو نرودا، شاعر، نویسنده و دیپلمات نامدار شیلیایی را آغاز کردند.
عاملان نبش قبر در جستجوی نشانه‌هایی هستند تا شاید این سوءظن تلخ تاریخی را یک بار برای همیشه از میان بردارند؛ علت مرگ پابلو نرودا چه بود؟ سرطان یا فرمان ژنرال پینوشه؟
یادآوری تاریخ مرگ به تنهایی برای بسیاری از مردم شیلی سوءظن‌برانگیز است: ٢٣ سپتامبر سال ١٩٧٣... دوازده روز پس از کودتای پینوشه...
سالوادور آلنده، در پاییز سال ١٩٧٠ به ریاست جمهوری رسید. کمتر از یک سال بعد، نرودا جایزۀ نوبل ادبیات را برنده شد. او که طرفدار سرسخت و دوست آلنده بود؛ در سال ١٩٧٢ به کشور بازگشت و در ورزشگاه سانتیاگو، در مقام قهرمان ملی مورد استقبال بی‌سابقۀ هم‌وطنانش قرار گرفت؛ سال بعد در ١٢ سپتامبر ١٩٧٣، درست پس از سرنگونی آلنده، خانۀ نرودا در سانتیاگو تاراج شد؛ کتاب‌هایش را سوزاندند و عکس‌ها و مدارک تاریخی را نابود کردند؛ یازده روز بعد، پابلو نرودای ٦٩ ساله در بیمارستان سانتیاگو چشم از جهان فروبست. در گواهی رسمی فوت، علت مرگ سرطان پروستات ذکر شده است.
در شیلی و دیگر کشورهای آمریکای لاتین، بسیارند کسانی که مرگ طبیعی نرودا را باور ندارند. برخی از نزدیکان او و همچنین بسیاری از فعالان سیاسی چپ، عمیقاً اعتقاد دارند که پس از کودتا، نرودا، مصمم بود کشور را ترک کند تا مبارزه با پینوشه را در تبعید ادامه دهد.
مانوئل آرایا، راننده و دستیار نرودا که اینک ٦٥ سال دارد، از چهل سال قبل پیوسته ادعا کرده که نرودا، هنگامی که در بیمارستان سانتیاگو بستری بود با تزریق دارویی نامعلوم به قتل رسیده است.
وی در آخرین گفتگوی خود با خبرنگار رادیو بین‌المللی فرانسه بار دیگر تأکید کرد: «نرودا نمی‌بایست می‌مرد... او را در روز ٢٣ سپتامبر سال ١٩٧٣ با آمپول کشتند... وگرنه قرار بود که نرودا، فردای همان روز به مکزیک برود».
دستیار وفادار نرودا می‌افزاید: «اگر نرودا توانسته بود از کشور خارج شود، پینوشه سه ماه هم در قدرت نمی‌ماند. او می‌خواست از دوستان خود، و از همۀ روشنفکران و دولت‌های دنیا کمک بخواهد... نرودا آدم بسیار پرنفوذی بود»...
نبش قبر نرودا، سرانجام به دنبال شکایت حزب کمونیست شیلی میسر شد. این حزب، با ایمان به فرضیۀ قتل نرودا، عاقبت در سال ٢٠١١ به دستگاه قضایی شکایت برد و به رغم همۀ مخالفت‌ها بالاخره صدور حکم نبش قبر را ممکن ساخت.
ادواردو کنترراس**، وکیل حزب کمونیست شیلی، به رادیو بین‌المللی فرانسه گفت: «بعد از نبش قبر، به لطف تکنولوژی‌های جدید بالاخره علت مرگ را خواهیم فهمید. بالاخره معلوم خواهد شد که نرودا واقعاً به دنبال بیماری سرطان فوت کرد یا این که، مطابق با تحقیقات و فرضیه‌های دو سال اخیر، به دست کس دیگری به قتل رسید»...
مقامات قضایی شیلی به خبرگزاری فرانسه گفتند که برای کشف آثار احتمالی مواد سمی در بقایای جسد چهل ساله، حداقل به سه ماه وقت نیاز خواهد بود.
***
در سال ١٩٣٦، فدریکو گارسیا لورکا، شاعر اسپانیایی و دوست نرودا، به دست آدم‌کش‌های رژیم ژنرال فرانکو به قتل رسید.
این قتل و پیروزی فاشیسم، یکی از رویدادهای تعیین‌کننده‌ای بود که شاعر شیلیایی را به فعالیت‌های سیاسی ترغیب کرد.
او یک سال بعد از مرگ لورکا، "کمیتۀ روشنفکران شیلی برای دفاع از اسپانیا" را خلق کرد و سپس تا پایان عمر، به یاری قلم، یاد دوست و همکار اسپانیایی و دیگر شاعرانی را که در راه آزادی کشته شدند را زنده نگاه داشت.
*Isla Negra
**Eduardo Contreras
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید