سختگیری کم سابقه برای جلوگیری از ورود گردشگران به مراسم جشن سده

.باید یادآوری کرد که اینک سالهاست که بویژه در یزد و کرمان مراسم جشن سده ای که توسط زرتشتیان برگزار می شود در حضور تعداد کثیری از مردم نقاط مختلف ایران انجام میگیرد و شرکت در این جشن در تورهای گردشگری طرفداران فراوانی دارد.

امسال بسیاری از این شرکت ها متوجه شدند که شایعاتی مبنی بر ممنوعیت ورود گردشگران به مراسم جشن سده در همه جا پخش شده است. با این حال این "شایعات" را هیچ مقام مسئولی حاضر نشد تایید کند.

با این حال خبرنگار خبرگزاری ایسنا می نویسد یک هفته پیش از آغاز جشن سده، خبرنگار این آژانس خبری از "برخی مسئولان گردشگری " شنیده است که "اراده هائی برای جلوگیری از برگزاری این آئین " وجود دارد. این مسئولان بعدها به خبرگزاری ایسنا اطلاع داده اند که پس از بحث های فراوان این تصمیم از سوی مسئولان اتخاذ شده است: " به دلیل همزمانی سانحه پلاسکو با جشن سده برای همدردی و مساعی با آتش نشان ها، هموطنان و همشهریان، از دفاتر خدمات مسافرتی خواسته شود از تبلیغ درباره برگزاری جشن و تورهای شاد و مفرح سده خودداری کنند. ولیکن ممنوعیتی بابت این موضوع مطرح نشده است ، بلکه رعایت موازین اخلاقی و تشریک مساعی با سایر هموطنان و همشهریان داغدار حادثه ساختمان پلاسکو مطرح است."

چند روز پس از این "تصمیم "، ناگهان اطلاعیه ای از سوی "انجمن زرتشتیان تفت و توابع یزد" منتشر شد که در آن این انجمن اعلام کرده بود که به دلیل "فراهم نبودن شرایط لازم" جشن سده امسال بصورت متمرکز و استانی برگزار نخواهد شد. متعاقب این اطلاعیه ، صبح روز دهم بهمن ماه یعنی درست در همان روز جشن سده ، رئیس جامعه زرتشتیان یزد اعلام کرد که متاسفانه امسال " به دلیل حواشی ایجاد شده " این جشن بدون حضور دیگر قومیت ها و فقط با حضور زرتشتیان در استان یزد انجام می شود." سپس اخباری مبنی بر تغییر محل همیشگی این مراسم از روستای "پیر رهگذر جم" به روستای "راحت آباد " تفت منتشر گردید. بروایت ایسنا پس از انتشار این خبر "تردد به این منطقه محدود و کنترل ها تشدید شد." این خبر گزاری از قول یکی از راهنمایان محلی یزد خبر می دهد که جشن سده امسال در یزد با توجه به تصاویر منتشر شده " با حضور جمعی محدود " که فقط خود زرتشتیان محلی بوده اند برگزار شده است.

جشن سده و هزاران علاقمندی که مایلند در آن شرکت کنند

هر ساله با نزدیک شدن ماه بهمن تعداد قابل توجهی از شرکت های مسافر بری برای تور های جشن سده برنامه هائی تدارک می بینند و مردم علاقمند را برای تماشا و شرکت در این جشن زیبای باستانی به یزد و یا کرمان می برند.
ایسنا امسال با توجه به ممنوعیت غیر رسمی مراسم امسال با دونفر از تورگردان های حرفه ای مصاحبه کرده است. یکی از آنان – البته بدون ذکر نام – می گوید هفده سال است که تورهای جشن سده را برگزار می کند. او تایید می کند که امسال گردشگران از حضور در این جشن محروم شده اند. او می گوید " این فرصتی بود که متاسفانه به تهدید تبدیل شد."
تورگردان دیگری با ۱۳ سال سابقه تدارک تورهای جشن سده می گوید امسال "تورهای زیادی به محل برگزاری جشن رفته بودند که همه بازگردانده شدند." او بویژه شاکی است که هیچ کس از تصمیم های گرفته شده اطلاعی نداشت . این تورگردان تهرانی به ایسنا می گوید " برخی بصورت شفاهی و یا غیر مستقیم مطلع شده بودند که نباید گردشگران را به محل برگزاری مراسم سده ببرند، اما هیچ مرجع رسمی این موضوع را به تورگردان ها و راهنماها اطلاع نداده بود."
ایسنا از قول همین تورگردان می نویسد "اولین بار است که چنین محدودیتی بر مراسم اعمال می شود." او مدعی است که هر سال " به هر شکلی بود" این جشن برگزار می شد و گردشگران هم در آن حضور داشتند.

برای آشنائی از برگزاری این جشن در سالهای گذشته ما به ارشیو خود مراجعه کردیم و مصاحبه ای را یافتیم که حدود سه سال پیش انجام گرفته است. در این برنامه رادیوئی شهروند شرکت کننده در این جشن توضیح می دهد که با یک تور مسافرتی به یزد رفته اند و در مقطعی از جاده ،در اطراف محل برگزاری جشن ، ماموران انتظامی جلوی اتوبوس آنها را میگیرند و از ادامه سفر جلوگیری می کنند. در این لحظه مسافران هر کدام از اتوبوس پیاده شده و به تنهائی و با پای پیاده سفر را ادامه می دهند. تعداد فراوان اتوبوس های متوقف شده و هزاران نفری که از درون این اتوبوس ها خارج شده و به راهپیمائی بسوی محل جشن پرداخته اند ،ماموران را متقاعد می کند که راهی برای جلوگیری از این حرکت وجود ندارد.

شهروند شرکت کننده در مراسم جشن سده توضیح می دهد که چگونه با حدود یک ساعت راهپیمائی در منطقه،خود را به روستای محل برگزاری جشن رسانده و همراه با هزاران گردشگر علاقمند دیگر شاهد جشن سده بوده اند. آنها پس از شرکت در جشن ، صرف شیرینی مخصوص سده و تماشای سرودخوانی و انجام مناسک زرتشتیان در محل تجمع ، با پایان گرفتن مراسم آتش زدن خرمن بزرگ هیزم ها دوباره راه طولانی بازگشت را در پیش گرفته و خود را به اتوبوس ها رسانده بودند.

انگیزه ها و بهانه ها

از گزارش هائی که درباره جشن سده در سالهای گذشته تا کنون منتشر شده اند می توان فهمید که برگزاری این جشن هیچگاه با روی خوش و خیال راحت مسئولان و حکومتگران همراه نبوده است. تقریباً هر ساله در جریان برگزاری این جشن ، بویژه بقصد جلوگیری از شرکت شهروندان غیر زرتشتی در این مراسم، هر ترفندی که بتواند جلوی شرکت مردم را بگیرد بکار گرفته شده است ،تنها به این شرط که خیلی علنی نشود و ممانعت ها در پشت پرده به اجرا گذاشته شوند. برای مثال همین امسال در نامه منتشر شده از سوی مسئولان گردشگری در توضیح اینکه چرا بهتر است مردم غیر زرتشتی در این مراسم شرکت نکنند آمده است که دفاتر خدمات مسافرتی – بخاطر سانحه پلاسکو -از تبلیغ درباره " جشن و تورهای شاد و مفرح سده " خودداری کنند.

این در حالی است که بروایت شرکت کنندگان در این مراسم، بطور معمول جشن سده با مناسکی همراه است و سنت هائی در ان رعایت می شود که هیچ شباهتی به آنچه معمولاً ایرانی ها آنرا "شاد و مفرح " می نامند ندارد.

علاوه بر این از هر که پرس و جو کردیم اظهار اطمینان میکرد که سختگیری بیسابقه امسال بقصد جلوگیری از ورود گردشگران به مراسم جشن سده، ارتباط مستقیمی به واقعه غیر قابل پیش بینی پاسارگاد دارد. حادثه ای که بنظر میرسید بدون تدارک قبلی و در جریان یک حرکت خود بخودی، دهها هزار نفر را در پاسارگاد گرد هم آورد و مسئولان امنیتی را دچار حیرت و نگرانی کرد.

از این روست که در مراسم متعددی که امسال در نقاط مختلف ایران با نام جشن سده برگزار شد و در آنها شهروندان زردشتی شرکت کرده بودند، همه جا یادآوری شده بود که مراسم منحصراً به زرتشتیان اختصاص دارد.

مراسم جشن سده امسال به روایت تارنمای خبری زرتشتیان از جمله در شهر های اهواز، اصفهان،یزد ، شیراز و تهران و کرج برگزار شد و مراسم زرتشتیان پایتخت که جمعیت قابل توجهی از زرتشتیان در آن شرکت کرده بودند، در همایشگاهی در تهران پارس برگزار شد. حتی یک گروه سه نفره طبال و شیپور زن روستاهای لرستان هم – با لباس های لری – دعوت شده بودند که البته مسلمان بودند و در تارنمای زرتشتیان برخی از کاربران از این کار اظهار ناخشنودی کرده بودند. بعقیده آنها این کار را زرتشتیان نیز می توانستند انجام دهند. جالب توجه است که در اطلاعیه تبلیغاتی جشن سده که زرتشتیان پایتخت منتشر کرده بودند تاکید شده بود که " لازم به تذکر است که این برنامه ویژه همکیشان زرتشتی بوده و از پذیرفتن سایر هم میهنان ارجمند معذوریم."