دسترسی به محتوای اصلی
زمینه ها و دیدگاه ها

آسیب‌شناسی بحران در کشت و صنعت نیشکر "هفت‌تپه"

نتشر شده در:

نزدیک به سه هفته از اعتراضات کارگران کشت و صنعت نیشکر هفت تپه می گذرد. طی این مدت، اعتراضات و اعتصابات گسترده کارگری سرخط اصلی اخبار ایران  بوده است. بحران هفت تپه که در گذشته بیشتر ابعادی اقتصادی داشته است، اکنون مبدل به بحرانی با ابعاد اقتصادی- اجتماعی و سیاسی در کشور شده است. در چنین شرایطی است که دولت روز پنجشنبه گذشته اعلام کرد که حقوق های معوقه کارگران را پرداخت خواهد کرد. هفت تپه که از زمان تاسیس در سال ١۳۴۰ یک پروژه ملی بود، اکنون در آستانه ۶۰ سالگی دچار پیری و از کارافتادگی زودرس شده است. هفته تپه که آغازی با شکوه داشت، پیش از انقلاب در روند توسعه خود سال های شکوفائی را تجربه کرده و با تولید بیش از  ١۰۰ هزار تن شکر در سال ١۳۵۷  رکورد تولید دوران نوجوانی خود را شکست. هفت تپه، سپس، دوران سخت و پر تلاطمی را طی ۴۰ سال گذشته  سپری کرده است. طی این سالها، هفت تپه، سال های سخت انقلاب و جنگ، بلاتکلیفی مالی طرح توسعه، هرج و مرج مدیریتی و آسیب های ناشی از رویکرد تخریبی مدیریت کلان اقتصادی کشور را دیده است. می توان گفت که هفت تپه آئینه‌ای است که  روند توسعه و تخریب را طی مدت نزدیک به۶۰ سال گذشته در ایران به ما نشان می دهد.

افتتاح کارخانه قند نیشکر هفت تپه خوزستان سال ۱۳۴۰
افتتاح کارخانه قند نیشکر هفت تپه خوزستان سال ۱۳۴۰ IRNA
تبلیغ بازرگانی

میزگرد مجله رادیویی زمینه ها و دیدگاها به موضوع آسیب شناسی بحران در مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه اختصاص دارد. میهمان این میز گرد رادیویی  آقایان دکتر جمشید اسدی،  استاد استراتژی اقتصادی در  فرانسه و دکتر مهرداد عمادی، اقتصاد دان و مشاور بین المللی در امور مالی مقیم کشور بریتانیا هستند.

 

اعتراضات کارگران این مجتمع بزرگ تولید شکر در ایران که  تعداد آنان اکنون به ۵ هزار و ۴۰۰  نفر می رسید، عمدتاً به حقوق های پرداخت نشده آنان بازمی گردد؛ حقوق هایی که بعضاً پنج ماهی است پرداخت نشده است. آنان همچنین مطالبات دیگری دارند و به فرآیند خصوصی سازی هفت‌تپه اعتراض دارند. شرکت  نیشکر هفت تپه در سال ١۳۹۴ از طریق مزایده و از طریق فرابورس به بخش خصوصی واگذار شد.  دو شرکت زئیوس و آریاک از استان لرستان در معامله ای با ارزش ۲۹۱ میلیارد تومان و تنها با پرداخت شش میلیارد تومان وجه نقد و قبول پرداخت مابقی بدهی در هشت قسط سالانه،  هفت تپه را خریدند. بر اساس برخی گزارش ها مدیران اصلی این شرکت  فرار کرده اند. برخی دیگر از گزارش ها می گویند که آنان در زندان هستند.

تا سال ١۳۹۴ این شرکت که یکی از بزرگترین کارخانه های صنعتی استان خوزستان محسوب می شد، صد درصد  تحت کنترل دولت بود. نحوه اداره این شرکت توسط دولت به گونه ای بود که این شرکت تا مرز ورشکستگی نیز پیش رفته بود. عبدالله پوری حسینی رئیس سازمان خصوصی سازی مدعی شده است که زیان انباشته شده این شرکت در سال ١۳۹۴ و قبل از واگذاری به حدود ۳۴۵ میلیارد تومان رسیده و حقوق کارگران و کارکنان شرکت هفت ماه بود که پرداخت نشده بود. 

مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه از سال ۱۳۴۰ آغاز به کار کرد. رکورد تولید این مجتمع در سال ۱۳۵۷، به بیش از ۱۰۰ هزار تن شکر رسیده بود، اما این وضع دوام چندانی نداشت. وقفه طولانی سال‌های انقلاب و جنگ، بلاتکلیفی مالی طرح توسعه، هرج و مرج مدیریتی و دست آخر واگذاری پر حرف و حدیث کارخانه، همه سبب شد تا ۴۰ سال بعد از انقلاب، بالا و پایین‌های زیادی را طی کند که دست آخر، شیب کلی آن منفی و نشانه پسرفت است.

وقتی سازمان خصوصی‌سازی اسناد واگذاری شرکت را در سال ۹۴ منتشر می‌کرد، حجم تولید شکر به سطح ۴۶هزار تن رسیده بود.

از تغییرو تحولات دهه‌های ۴۰ و ۵۰ گرفته تا انقلاب و جنگ، هیچکدام حیات هفت‌تپه را تهدید نکرده بودند. اما آنچه بعد از سال ۸۴ بر سر این کارخانه فرو آمد، ضربه‌ای مهلک و سهمگین بود. حجم تولید کارخانه بعد از رکورد ۱۰۸ هزار تنی تولید سال‌های ۸۲ و ۸۳، به ناگهان به ۱۸ هزار تن در سال ۸۷  سقوط کرد. این رقم،  معادل یک سوم تولید کارخانه در سال ۶۵ بود، وقتی که بمباران عراقی ها عملا فعالیت‌های کشت و تولید را در خوزستان و خصوصاً  درهفت‌تپه مختل کرده بود.

 بررسی آمار تولید شکر در کارخانه نیشکر هفت‌تپه از سال ۱۳۶۰ تا سال ۹۶ نشان می دهد که که آوار ورشکستگی و رکود چگونه بعد از سال ۸۴ بر سر هفت‌تپه خراب شد. نخستین نشانه‌های اعتراض‌ و اعتصاب‌ نیز در همین ایام دیده می‌شود.

از یکسو تعرفه واردات شکر به ناگهان از ۱۵۰ درصد سال ۸۳، اول به ۵۰ درصد و بعد به ۱۰درصد در سال‌های ۸۵ و ۸۶ رسید. به گفته بهمن دانایی، دبیر هیأت‌مدیره انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر، طی سال‌های ۸۶ تا ۸۸ به دنبال کاهش شدید تعرفه واردات نزدیک ۵ میلیون تن قند و شکر وارد کشور شد، در حالی که کل نیاز سالانه کشور چیزی در حدود ۲ میلیون تن است.

چرخش ١۸۰ درجه ای سیاست دولت در سال های ۸۶ تا ۸۸  با واردات انبوه شکر، مهلک ترین ضربه را به تولید بومی شکر و خصوصاً هفت تپه داشته است.

بسیاری از رسانه ها و گزارش ها از مافیای شکر و نقشی که این مافیا در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی برای از بین رفتن تولید بومی و افزایش واردات شکر داشته اند، حکایت دارند.

با نگاه به پیشینه هفت تپه پیش از  انقلاب و دوران پس از آن، چگونه می توان توضیح داد که یک مجتمع کارآمد  صنعتی کشور به تدریج به سوی اضمحال سوق داده شده است؟ چه عواملی اضمحال تدریجی هفت تپه پس از انقلاب را تبیین می کنند؟

برای شنیدن این میز گرد رادیویی بر روی فایل صوتی بالا کلیک نمائید.

 

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.