همزمانی نوروز و روز اول بهار را ایرانیان مدیون عمر خیام هستند که در سال 1074 میلادی تقویم جدید جلالی را بنیان گذاشت و نوروز را در روز اول بهار ثابت نگاه داشت. از آن زمان تاکنون این جشن در اول فصل بهار برگزار می‌شود.
شنوندگان عزیز، سلام !
Chers auditeurs bonsoir
امروز جمعه، نخستین روز سال 1393 خورشیدی است. ایرانیان در سراسر جهان این روز را جشن می‌گیرند. برنامۀ این هفته را به سرگذشت این جشن کهن که همه به آن نوروز می‌گویند اختصاص داده‌ام. اما نخست لازم می‌دانم آن را به همۀ شما تبریک بگویم. می‌دانید که علاوه بر ایرانیان، مردمان دیگری نیز با فرهنگ‌های گوناگون و درسرزمین‌های دور ازهم این روز را جشن می‌گیرند. از چین شرقی تا بالکان، از هند و بنگلادش و نِپال تا سودان و زنگبار، گروه‌های انسانی گوناگون این جشن را برگزار می‌کنند. دربارۀ خاستگاه آن مقاله‌ها و کتاب‌های فراوان نوشته‌اند. اما بیشتر آن‌ها داستان پردازی اند و ربط زیادی به پژوهش علمی ندارند. در این برنامه به برخی از نوشته‌هایی که ارزش علمی دارند اشاره خواهم کرد.
Nous sommes aujourd’hui le 21 mars 2014, le début du printemps et le premier jour de l’année solaire iranienne de 1393. Pour tous les peuples iraniens et certains peuples non-iraniens c’est un jour de fête qu’on appelle en persan Norouz qui signifie littéralement «le nouveau jour». C’est une fête très ancienne dont l’origine se perd dans la nuit des temps. De la Chine orientale jusqu’aux Balkans en passant par l’Inde, le Bangladesh et le Népal, et jusqu’au Soudan et à Zanzibar, les peuples possédant des cultures très variées célèbrent, chacun à leur manière, cette fête plusieurs fois millénaire
ایرانیان پیدایش نوروز را به جمشید، پادشاه افسانه‌ای که گویا همان «ییما»ی اوستا و «یاما»ی وداهاست، نسبت می‌دهند. اما در خود اوستا و کتاب‌های کهن پهلوی اشاره‌ای به نوروز نشده است. تنها در متن‌های پهلوی دوران میانه به این جشن و آیین‌های آن اشاره کرده‌اند. روایت ایرانی نوروز به گونه‌ای که امروز در میان ایرانیان رواج دارد، در شاهنامه آمده است. در این کتاب فردوسی پس از شمردن هنرها و کارهای شایان جمشید می‌گوید: جهان انجمن شد برِ تختِ او - فروماند از فرّۀ بخت او // به جمشید بر گوهر افشاندند – مر آن روز را روز نو خواندند ... چنین جشن فرّخ از آن روزگار – به ما ماند از آن خسروان یادگار.
Depuis toujours, les peuples célébrant la fête de Norouz ont fantasmé sur son origine pour, évidemment, se l’approprier. Mais bien que cette fête soit aujourd’hui célébrée dans 20 pays du monde, elle est reconnue comme une fête iranienne. En 2009, elle a été inscrite par l’UNESCO sur la liste représentative du patrimoine culturel immatériel de l’humanité et depuis le 23 février 2010, elle est reconnue par l’Assemblée générale de l’ONU comme une journée internationale. Dans le livre des rois, histoire légendaire de l’ancienne Perse, Ferdowsi fait remonter son origine à Djamshid, roi mythique, équivalent du Yima avestique et du Yama védique
برخی از ایرانشناسان معتقدند که ایرانیان جشن نوروز را از تمدن‌های بین النهرین گرفته‌اند. به عقیدۀ آرتور کریستن‌سن، ایرانشناس دانمارکی، جشن نوروز در اصل جشنی بابلی بوده که در آغاز بهار به مدت 12 روز در پرستشگاه اِساگیلای مَردوک (بزرگ‌ترین خدای بابل، خدای باروری و آفرینش و نگهبان بابل در عصر حمورابی) در حضور شاه بابل با شکوه تمام برگزار می‌شده است و به آن زَگموک (جشن آغاز سال) می‌‌گفتند. کورش پس از گشودن شهر بابل در سال 539 پیش از میلاد، برای دلجویی از مردم بابل این جشن را در نخستین روز بهار سال 538 پیش از میلاد با حضور کاهنان شهر ومردم برپا کرد. از آن زمان این جشن در امپراتوری هخامنشی معمول شد و مردمانی که در قلمرو آن امپراتوری می‌زیستند، رفته رفته آن را پذیرفتند. سال ایرانیان باستان، چنان که از سنگنوشته‌های بیستون پیداست، در پاییز آغاز می‌شد.
Certains iranologues pensent que les Iraniens ont emprunté cette fête aux civilisations mésopotamiennes. Selon Arthur Christensen, la fête de Norouz était à l’origine une fête babylonienne qui se déroulait majestueusement chaque année au début du printemps dans le sanctuaire de l’Esagil de Mardouk, le plus grand dieu babylonien, en présence du roi de Babylone. Elle s’appelait Zagmuk et se poursuivait pendant 12 jours. Après la conquête de Babylone en 539 avant J. C. Cyrus le Grand a repris sa célébration au début de l’année suivante en présence des prêtres du sanctuaire et des Babyloniens, dans le but de gagner leur sympathie. C’est à partir de ce moment-là que cette fête fut adoptée par les peuples de son empire. Sinon, l’année des Perses antiques commençait au début de l’automne
اما کسانی معتقدند که جشن نوروز پیش از هخامنشیان در میان بومیان ایران رواج یافته بود و هخامنشیان آن را از بومیان ایران گرفتند. نشانه‌هایی از برگزاری آیین نوروز در کاخ آپادانا در تخت جمشید وجود دارد که نشان می‌دهد پادشاهان هخامنشی به این آیین کهن گرویده بودند. در این روز شاه نمایندگان مردمان گوناگون را که هریک ارمغانی برای او می‌آورد به حضور می‌پذیرفت. به گفتۀ کریستن‌سن، در زمان ساسانیان این جشن بیش از پیش اهمیت پیدا کرد چنان که واژۀ نوروز به تنهایی یا با افزوده شدن به واژه‌های دیگر نام چندین آهنگ موسیقی شد، مانند سازِ نوروز، نوروزِ بزرگ، نوروزِ قباد که نظامی و منوچهری در اشعار خود از آن‌ها یاد کرده‌اند. به گفتۀ سیدحسن تقی‌زاده در عهد ساسانیان، نوروز، یعنی روز اول سال ایرانی و اول فروردین‌ماه چنان که در زمان ما معمول است، در آغاز بهار نبود بلکه مانند عید فطر و عید قربان در فصل‌های سال می‌گشت، البته نه به آن سرعت که عیدهای عربی می‌گردند.
Selon Hassan Taqizadeh, précurseur iranien de l’étude scientifique des calendriers, avant l’arrivée de l’islam en Iran, la fête de Norouz ne coïncidait pas avec le premier jour du printemps. Elle tournait comme les fêtes musulmanes, certes moins rapidement qu’elles, et survenait à différentes saisons de l’année. C’est en 1074 que sur ordre de Djalal al-Din Malikshah Seldjouqide, Omar Khayyâm, mathématicien, astronome et poète iranien, a entrepris une réforme établissant un nouveau calendrier appelé Djalali lequel immobilisa la fête de Norouz au premier jour du printemps. Mais d’après Wilhelm Ludwig Geiger, iranologue allemand, avant l’islam, comme le montre l’Avesta, livre sacré des zoroastriens, le premier jour du printemps était en réalité la fête des morts
به گفتۀ تقی‌زاده، همزمانی نوروز و روز اول بهار را ایرانیان مدیون عمر خیام هستند که به فرمان جلال‌الدین ملکشاه سلجوقی در سال 1074 میلادی تقویم جدید جلالی را بنیان گذاشت و نوروز را در روز اول بهار ثابت نگاه داشت. از آن زمان تاکنون این جشن در اول فصل بهار برگزار می‌شود. به عقیدۀ ویلهلم گایگر، ایرانشناس آلمانی، در ایران پیش از اسلام روز اول بهار عید مردگان یا، به عبارت بهتر، عید احترام به ارواح گذشتگان بود. ایرانیان این روز را بسیار گرامی می‌داشتند. به همین سبب، فاتحان ایران را به حفظ آن عادت می‌دادند. پس از اسلام از زمان خلفای عباسی ایرانیان توانستند این روز را دوباره جشن بگیرند و حتی عنوان مذهبی اسلامی به آن دادند که به گمان تقی‌زاده سبب شد نوروز پایدار بماند درحالی که جشن‌های دیگری مانند سده و مهرگان از میان رفتند.
Comment cette fête religieuse s’est-elle transformée en une fête séculière? Faut-il en chercher la raison dans le fait que l’islam avait sa propre fête des morts ? On sait qu’après l’arrivée de l’islam en Iran les Iraniens avaient cessé de célébrer la fête de Norouz. C’est au début du 9e siècle de notre ère que les premiers califes abbassides leur ont permis de reprendre sa célébration. Mais l’engouement des Iraniens d’aujourd’hui pour la fête de Norouz tient en partie au fait que l’intelligentsia du siècle dernier en a fait un élément constitutif de l’identité nationale. Après la révolution islamique de 1979, certains théologiens chiites ont essayé de la désapprouver, mais après avoir constaté l’attachement indéfectible des Iraniens à cette fête, ils se sont tus
شاد و خرم باشید!
Je vous souhaite santé, bonheur et prospérité
Et j’espère vous retrouver dans la prochaine émission
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید