گاهشماری فرنگی و گاهشماری ایرانی Calendrier chrétien et calendrier persan
نتشر شده در:
گوش کنید - ۱۰:۴۰
ترتیب تقویم هجری شمسی را به گونهای که امروز در افغانستان و ایران رایج است، حسن تقی زاده در 1921 در مجلۀ کاوه توضیح داده است. به اعتقاد او، اگر به موقع یک تقویم شمسی مناسب ذوق ملی ایرانی ترتیب داده نمیشد، ممکن بود تاریخ میلادی و تقویم فرنگی در ایران رایج شود.
شنوندگان عزیز، سلام!
Chers auditeurs bonsoir
چرا سال نو فرنگی در نخستین روز ماه ژانویه آغاز میشود؟ میدانیم که پیش از تعیین این روز، سال نو فرنگی در روزهای دیگری آغاز میشد. پاسخ به این پرسش نیازمند نگاهی به تاریخ گاهشماری در غرب است. در سال 46 پیش از میلاد، ژولیوس سزار، امپراتور روم، تقویم قمری را که تا آن زمان در امپراتوری معمول بود، به تقویم شمسی تبدیل کرد که به نام خود او به «تقویم ژولیَن» (یا ژولیوسی) معروف شد. سال ژولین مانند امروز، به دوازده ماه و 365 روز تقسیم میشد. اما چون مدت گردش زمین به دور خورشید 365 روز و 5 ساعت و 49 دقیقه است، هر چهار سال یک روز بر آن سال میافزودند تا کسری چهارساله را جبران کنند. آن روز را در فارسی «روز کبیسه» مینامند. افزون بر این، سال ژولیَن در نخستین روز ماه مارس آغاز میشد زیرا آن روز برای رومیان روز خدای جنگ بود.
Vous avez probablement prêté attention un jour à la signification du nom des mois et vous vous êtes sans doute demandé pourquoi les quatre derniers mois de l’année chrétienne s’appellent septième, huitième, neuvième et dixième, ce qui est en fait le sens des mots septembre, octobre, novembre et décembre. Alors que de manière logique, ces quatre mois devraient s’appeler, tour à tour, le neuvième, le dixième, le onzième et le douzième. Cette anomalie est une empreinte laissée par le calendrier julien lorsqu’il a été remplacé en 1582 par le calendrier grégorien
تقویم شمسی ژولیَن تا پایان قرن شانزدهم میلادی در سراسر اروپا معمول بود. آن تقویم را از سال 1582 میلادی به تشویق و دعوت پاپ گرگوری سیزدهم، نخست دولتهای کاتولیک و سپس دولتهای پروتستان کنار گذاشتند و تقویم کنونی را که به نام آن پاپ « گرگوری» نامیده میشود، معمول کردند. در این تقویم، آغاز سال را به فرمان کلیسا اول ژانویه، درست یک هفته پس از روز تولد مسیح، یعنی 25 دسامبر، قرار دادند. البته این روز را کلیسا در سال 532 و شارل نهم در سال 1564 نخستین روز سال اعلام کرده بودند. از پایان قرن نوزدهم، این تقویم جدید رفته رفته در بیشتر نقاط جهان پذیرفته شد و اکنون نه تنها در کشورهای مسیحی بلکه در بسیاری از کشورهای غیرمسیحی نیز برای امور عرفی و غیردینی از آن استفاده میکنند و مردم در چهار گوشۀ جهان آغاز سال نو فرنگی را جشن میگیرند.
Le calendrier grégorien, en usage actuellement en Occident et dans la plupart des pays non-occidentaux, est lui aussi un calendrier solaire conçu à la fin du 16° siècle à l’instigation du pape Grégoire XIII afin de remplacer le calendrier julien taxé de dérive séculaire. Il porte, comme on le voit, le nom de son promoteur. Tout comme le calendrier julien, il est divisé en 12 mois et 365 jours auxquels une journée est ajoutée tous les 4 ans. L’année comptant 366 jours au lieu de 365 comprend un 29 février et s’appelle bissextile. L’année dans laquelle nous venons d’entrer est, hasard du calendrier, bissextile
سال نو فرنگی را سال نو «مسیحی» میگویند. زیرا تقویم گرگوری پس از تولد مسیح آغاز میشود. اما چون اول ژانویه روز میلاد مسیح نیست، بعضیها واژۀ «مسیحی» را زیادی میدانند. از سوی دیگر، در بیشتر کشورها حتی در کشورهای مسیحی از جمله فرانسه، برای گاهشماری رویدادهای دینی تقویمهای دینی به کار میبرند. در ایران و افغانستان برای امور عرفی از تقویم هجری شمسی و برای امور دینی از تقویم هجری قمری استفاده میکنند. تقویم هجری شمسی یا گاهشماری هجری خورشیدی با تصویب مجلس شورای ملی در 11 فروردین 1304 برابر با 31 مارس 1925 میلادی یعنی 90 سال پیش به تقویم رسمی ایران تبدیل شد. این تقویم را برپایه تقویم جلالی با مبدأ هجری ترتیب دادهاند. میدانیم که تقویم جلالی را، که یکی از دقیقترین تقویمهاست، عمر خیام تنظیم کرده است. آغاز تقویم جلالی سال برتخت نشستن جلالالدین ملکشاه سلجوقی است که با سال 457 هجری شمسی برابر میشود.
La structure du calendrier grégorien est semblable à celle du calendrier julien. La seule différence notoire est que le premier jour de l’année est fixé au 1° janvier. Son usage s’est quasiment étendu à l’ensemble du monde. Depuis la fin du 19° et le début du 20° siècle, il s’est imposé dans la plupart des pays, qu’ils soient chrétiens ou non, pour les usages civils. Mais il n’a pas réussi à s’implanter en Iran ni en Afghanistan pour la simple raison que dans le monde persan il existait déjà un calendrier solaire bien au point appelé Djalâli que ces pays ont préféré après l’avoir islamisé au début du siècle dernier. Ainsi, en Iran, nous sommes aujourd’hui le 12 Dey 1394
افغانها تقویم هجری شمسی را در سال 1301 شمسی برابر با 1922 میلادی در پی اصلاحات امانالله خان به تقویم رسمی افغانستان تبدیل کردند. اما در سال 1337 بود که کمبودهای آن را با هماهنگ کردن آن با تقویم هجری شمسیِ معمول در ایران برطرف کردند. نخستین بار حسن تقیزاده، سردبیر مجلۀ کاوه، بود که تبدیل تقویم ایران را به تقویم هجری شمسی از مسئولان دولت درخواست کرد. او که پژوهشهای دامنهداری در زمینۀ گاهشماری در ایران، اسلام و جهان کرده بود، در آوریل 1921 در مجلۀ کاوه مقالهای زیر عنوان «یک پیشنهاد بیغرضانه» به چاپ رساند و در آن نوشت: اگر ما پیش از وقت یک سال شمسی مناسب ذوق ملی ایرانی ترتیب ندهیم که مبدأ آن از هجرت نبوی حساب شود، ممکن است تاریخ میلادی و تقویم فرنگی در این کشور رایج شود. او در آن مقاله ترتیب تقویم هجری شمسی را نیز به گونهای که امروز در افغانستان و ایران رایج است، توضیح داده است.
L’ère du calendrier grégorien est baptisée l’ère chrétienne, car son début est fixé sept jours après la naissance de Jésus-Christ. L’ère qui précède est appelée l’ère «préchrétienne» ou simplement «avant Jésus-Christ». Elle est décomptée en sens inverse et ses années sont notées négativement. Les livres d’histoire en Iran utilisent également l’ère chrétienne surtout pour les événements survenus avant l’arrivée de l’islam, plus particulièrement, avant l’hégire c’est-à-dire avant le départ des compagnons de Mahomet de la Mecque vers Médine, désigné comme le début du calendrier musulman. L’époque précédant l’hégire est considérée comme « l’époque de l’ignorance » donc anhistorique
به رغم کاربست گاهشماری هجری خورشیدی برای امور عرفی در ایران، در تاریخنگاری ایرانی به ویژه برای گزارش رویدادهای پیش از اسلام از گاهشماری فرنگی استفاده میکنند. زیرا در اسلامْ دورۀ پیش از ظهور اسلام را دورۀ جاهلیت و، به عبارت دیگر، روزگار بیتاریخی میشمارند و سزاوار گزارش نمیدانند.
Les scientifiques estiment que la durée de l’année grégorienne n’est pas tout à fait exacte. Mais cette imprécision n’est pas gênante pour la vie quotidienne. La mondialisation de ce calendrier est inséparable de l’universalité de la civilisation née en Occident. Quelle que soit la façon dont vous décomptez et contez le temps, je vous souhaite une très bonne année 2016
شاد و خرم باشید!
Je vous souhaite santé, bonheur et prospérité
Et j’espère vous retrouver dans la prochaine émission
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید