دسترسی به محتوای اصلی
چهره‌ها و گفتگوها

پرویز مینا: درموفقیت قرارداد سال ۱۹۷۳ با کنسرسیوم، شخص شاه نقش اول و تعیین کننده را داشت

نتشر شده در:

میهمان این هفتۀ «چهره‌ها و گفتگوها» از چهره های آشنا و ماندگار در صنعت نفت ایران است. او که در برهه های بسیار حساس در تاریخ صنعت نفت ایران حضوری پررنگ و تأثیر گذار دارد، یکی از مدیران ارشد سابق شرکت ملی نفت ایران است. او از معدود مدیرانی بوده است که همگان، چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب به نیکی از او یاد می کنند و صلاحیت بالای فنی و حرفه ای او، و خصوصاً عشق عمیق او به ایران و تلاش خستگی ناپذیرش برای حفظ منافع ملی کشور را می ستایند. بسیاری او را معمار اصلی تکمیل فرآیند ملی شدن واقعی صنعت نفت ایران در نیمه اول سال های ١۳۵۰ شمسی میدانند. میهمان این هفتۀ «چهره‌ها و گفتگوها» دکتر پرویز مینا است.او مدیر سابق بین المللی و عضو هیات مدیره سابق شرکت ملی نفت ایران است. او ریاست هیات مذاکره کننده شرکت ملی نفت ایران با شرکت های عضو کنسرسیوم را بر عهده داشت. قرار داد جدید بین ایران و کنسرسیوم تحت عنوان «قرارداد فروش و خريد»، در۳۱ ژوييه ۱۹۷۳ به امضاء رسيد و پس از تصويب مجلسين در تاريخ ۳۱ ژوييه ۱۹۷۳، مطابق با ۹ مرداد ماه ۱۳۵۲ به صورت قانون درآمد. 

RFI/Persian
تبلیغ بازرگانی

تلاش خستگی ناپذیر وصلاحیت حرفه ای و نگرش عمیق پرویز مینا به تحولات جهانی صنعت نفت در این مذاکرات، شرکت های عضو کنسرسیوم را وادار به قبول شرایطی کرد که تا آن موقع درعرف غول های نفتی جهان در تعامل با کشورهای در حال توسعه کم سابقه بوده است. قرارداد جدید سال ١۹۷۳ شرکت ملی نفت ایران با کنسرسیوم شرکت های نفتی علاوه بر احراز مالکيت مطلق ایران بر تاسيسات و ذخائر نفتی، موجب شد تا شرکت ملی نفت ایران اداره و کنترل کامل عمليات صنعت نفت در حوزه قرارداد، اعم از اکتشاف، توسعه، سرمايه‌گذاری، توليد، پالايش و حمل و نقل نفت خام و گاز و فرآورده‌های نفتی را به دست آورد. در این قرارداد، شرکت‌های عضو کنسرسيوم فقط به صورت خريداران نفت و مشتريان ممتاز شرکت ملی نفت درآمدند.

تلاش های خستگی ناپذیر دکتر پرویز مینا، در به ثمر رساندن این قرارداد که با اولویت حفظ منافع ملی کشور به امضا رسید، نام او را در تاریخ صنعت نفت کشور جاودانه کرد.

یکی از نشریات مستقل وابسته به صنعت نفت و گاز کشور، پایگاه خبری- تحلیلی «نکونیوز»، درست سه سال پیش، در باره پرویز مینا چنین نوشته است:

" در تاریخ هر صنعتی افرادی هستند که در ظاهر اسمی از آنها نیست اما بانی امر بزرگی در آن حوزه شده اند . این امر یا از طریق نفوذ اندیشه بوده است یا آنان سبک نوین کاری را بنیان نهاده اند یا آنکه تحولی را به وجود آورده اند. در صنعت نفت ایران،"پرویز مینا" یکی از این افراد است . افرادی که در بطن این صنعت هستند می دانند که او تکنوکراتی بود که برای حفظ این منبع خدادادی راههای گوناگونی را طی کرد و در آخر سر بنای قراردادی را در این صنعت گذاشت که در نیمه اول دهه ۱۳۵۰ به عنوان " ملی شدن واقعی صنعت نفت " از آن نام برده شده است..."

پرويز مينا در فروردين ماه سال۱۳۰۶ هجری شمسی در تهران چشم به جهان گشود.

پرویز مینا در باره دوران کودکی، و جوانی خود می گوید: " در خانواده ای متوسط در تهران در سال ۱۳۰۶ چشم به جهان گشودم. پدرم کارمند دولت بود و سال ها ریاست گمرگات بنادر جنوب را بر عهده داشت. دوره ابتدایی را در تهران در مدرسه جمشید جم طی کردم و سپس دوره متوسطه را در دبیرستان فیروز بهرام تهران گذراندم. با توجه به علاقه شدیدی که به ریاضیات و مبانی فنی داشتم، در کنکور آموزشگاه فنی شرکت شرکت کرده و با درجه بالا پذیرفته شدم. سپس در کنکور اعزام محصل به خارج از شرکت نفت به انگستان رفتم ..."

پرویز مينا درسال ۱۳۳۰ موفق به اخذ درجه مهندسی شيمی از دانشگاه بيرمنگام بریتانیا می شود. او میگوید آن موقع، مصادف با دوران ملی شدن نفت در ایران است و این صنعت به خدمات مهندسین و کارکنان فنی نیازی شدید دارد. لذا تصمیم میگیرد تا به سرعت به ایران بازگردد. او به عنوان مهندس پالایش به آبادان میرود و در پالایشگاه آبادان مشغول به کار و تلاش میشود.

پرویز مینا، که در آن هنگام مهندسی جوان است، از خاطره ای یاد می کند. او میگوید که این خاطره را هیچگاه از یاد نبرده است. جزئیات این خاطره را او چنین تعریف می کند:
"...پس از ترک کارکنان شرکت نفت انگلیس، و ملی شدن صنعت نفت در ایران، در این کشور روغن موتور تولید نمی شد. بلکه تمامی روغن موتورها، وارداتی بود. شرکت نفت انگلیس کارخانه های برای تولید روغن موتور در آبادان ساخته بود، اتمام ساختمان و تأسسیات این کارخانه با زمان ملی شدن این صنعت همراه شد. لذا، آنها تمامی دستورالعمل های لازم برای به کار انداختن فرآیند تولید در این کارخانه را با خود از ایران خارج کرده بودند و بر این باور بودند که ایرانی ها قادر به بهره برداری از این کارخانه نخواهند شد. در این شرایط، من(پرویز مینا) همراه با سه مهندس جوان دیگر مأمور به کار اندازی این کارخانه شدیم، پس از شش ماه کار شبانه روزی بالاخره موفق به راه اندازی کارخانه شدیم و برای نخستین بار در ایران، روغن موتور داخلی در ایران تولید شد..."

 

پس از سه سال کار در پالایشگاه آبادان؛ پرویز مینا برای تکمیل تحصيلات عالی مجداداً به بيرمنگام مراجعت کرد و در سال ١۹۵۷ موفق به اخذ درجه دکترا در رشته مهندسی شيمی شد. پس از بازگشت به ايران، دکتر پرویز مينا در شرکت ملی نفت ايران، در بخش تحقیقات اکتشاف و توليد به کار مشغول شد و سپس رئیس بخش تحقیقات میشود و مدارج شغلی را تا مدیر بین المللی و عضو هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران طی می کند.

دکتر مینا در باره این دوران چنین میگوید:

" تمام تلاشم طی این دوران، این بود که بتوانیم تمام اصول و مفاد ملی شدن نفت را به معنای واقعی در کشور پیاده کنیم. برای رسیدن به این هدف، لازم بود که ما به تدریج تجربیات لازم در زمینه های اداره درست صنعت نفت و کاربرد تکنولوژی های جدید را کسب کنیم. در نتیجه به نقطه ای از پیشرفت برسیم که در جهان جای شایسته ای داشته باشیم... در سال ١۹۷۳ و هنگام مذاکرات و قرارداد جدید با شرکت های کنسرسیوم ما به این افتخار نائل آمده ایم که توانسته بودیم مفاد و معنای واقعی قانون ملی شدن نفت را در ایران پیاده کنیم..."
از دکتر مینا پرسش میکنیم که در قرارداد سال ١۹۷۳ شما چگونه توانستید شرکت های بزرگ کنسرسیوم را وادار به قبول شرایط ایران کنید، شرایطی که از آن به عنوان شرایط واقعی و عینی ملی شدن نفت ایران نام برده میشود؟

پرویز مینا: درانجام این قرارداد، شخص شاه نقش نخست و تعیین کننده را داشته است. قاطعیت شاه و اخطار رسمی او به شرکت های بزرگ عضو کنسرسیوم که اگر برای تجدید قرارداد حاضر به مذاکره نشوند، ایران یکجانبه قرارداد سابق را لغو می کند، شرکت های کنسرسیوم را به میز مذاکره آورد... در همین حال، موضوع دیگری موجب شد تا شرکت های کنسیرسیوم قرارداد معروف سال ١۹۷۳ را امضا کنند... در واقع، طی سال های پیش از امضای قرارداد، شرکت ملی نفت ایران صلاحیت های گسترده ای را در عرصه جهانی کسب کرده بود. این صلاحیت ها، موجب شد که نگرش شرکت های کنسرسیوم به شرکت ملی نفت ایران کاملاً با گذشته ها فرق کند و آنها شرکت ملی نفت ایران را به عنوان یک همکار و شریک به معنای واقعی کلمه در عرصه بین المللی صنعت نفت قبول کنند..."

در این رابطه، دکترمینا برخی از اقدامات بین المللی شرکت ملی نفت ایران را بر میشمرد: ایجاد و ساخت پالایشگاه در هندوستان با همکاری شرکت آمریکایی آماکو، ساخت پالایشگاه در آفریقای جنوبی با همکاری شرکت فرانسوی توتال، ساخت پالایشگاه در کره جنوبی، عملیات تصفیه و توزیع نفت در سنگال و از همه مهم تر، عملیات اکتشاف دو میدان نفتی در دریای شمال(انگلستان) با مشارکت شرکت بی پی..."
دکتر پرویز مینا میگوید در مدتی کمتر از ۲۵ سال، تلاش های ما در شرکت ملی نفت که پس از ملی شدن نفت آغاز شده بود و در قرارداد سال ١۹۷۳با شرکت های بین المللی کنسرسیوم به عینیت یافتن مفاد قانون ملی شدن نفت منجر شد، شرکت ملی نفت ایران را از یک شرکت کوچک توزیع فرآورده های نفتی در داخل کشور مبدل به یک شرکت بزرگ بین المللی کرد که در همان موقع، نشریه "فورتون" از آن به عنوان یکی از ۵ شرکت بزرگ و بسیار فعال بین المللی در زمینه صنعت نفت از آن یاد کرده است...

دکتر مینا در این گفتگو از بسیاری موضوع های دیگر نیز سخن میگوید، او از دکتر منوچهر اقبال میگوید، از دوران شاه میگوید. اما سخنان او در باره دوران انقلاب و چگونه تولید نفت ایران سقوط کرد و نقش و نفوذ نهادهای نظامی و امنیتی در صنعت نفت و گاز کشور و رویکرد آینده صنعت نفت بسیار جالب است.

برای شنیدن کامل مجله رادیویی «چهره‌ها و گفتگوها» بر روی فایل صوتی کلیک نمائید
 

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.