دسترسی به محتوای اصلی
سیمای فرانسه

"ث.ژ.ت." و الگوهای سندیکالیسم در فرانسه

نتشر شده در:

زندگی سندیکایی در فرانسه سنتاً با سرمشق "ث.ژ.ت."، نخستین سندیکای کارگری این کشور، عجین شده است. "استفن سیرو" جامعه شناس و مؤرخ جنبش کارگری فرانسه از این سرمشق تحت عنوان "انتظام مبارزاتی" Régulation conflictuelle یاد کرده است. یعنی رسیدن به سازش در مناسبات کار و سرمایه از خلال مبارزۀ صنفی و اجتماعی.

تبلیغ بازرگانی

 در اینباره او می گوید :  

"ث.ژ.ت." تاریخاً نخستین سندیکای کارگری فرانسه بوده است که وسیعاً الگوی سندیکالیسم این کشور را تحت تاثیر و سلطۀ خود قرار داده است. این الگو بر اصلی مبتنی است که من از آن تحت عنوان "انتظام مناسبات اجتماعی از خلال مبارزه" نام می برم. به این معنا که مطالبه ای طرح می شود و حول آن مناسبات قدرتی شکل می گیرد و در صورتی که طرف مقابل آمادۀ مذاکره باشد، مذاکره برای رسیدن به توافق آغاز می شود، البته اگر طرف مقابل آمادۀ انجام مصالحه باشد.  
این سرمشق که ریشه در تاریخ و سنت های مبارزاتی فرانسه دارد تا پایان دهۀ ۱۹۷۰الگوی مسلط اعتراض و مبارزات سندیکایی در این کشور بوده است. از این منظر می توان در قیاس با دیگر جوامع پیشرفتۀ اروپایی از "استثنای فرانسه" سخن گفت : از جمله نادر کشورهای جهان که حق اعتصاب را در قانون اساسی خود به ثبت رسانده است.
با این حال، نباید از یاد برد که "ث.ژ.ت." خود را سندیکایی رفرمیستی می داند حتا اگر مبارزات صنفی ابزار مهم این سندیکا برای رسیدن به اهداف و خواسته هایش بوده است (دست کم ۹۵درصد توافقات واحدهای اقتصادی میان نمایندگان کارگران و کارفرمایان فرانسه به تأئید "ث.ژ.ت." می رسند).
اما، با تحولات عمیقی که از اوایل دهۀ ۱۹۸۰در اقتصاد فرانسه پدیدار و با روی کار آمدن نخستین رییس جمهوری سوسیالیست این کشور طی جمهوری پنجم همزمان شد، پدیدۀ تازه ای نیز در زندگی سندیکایی این کشور شکل گرفت که از آن بعضاً تحت عنوان "سانتریسم" یاد کرده اند.
این دوره که از سال ۱۹۸۵و سپس با انتخاب "برنارد تیبو" به عنوان دبیر کل سندیکای "ث.ژ.ت." به اوج می رسد و حدود یک ربع قرن نیز به درازا می کشد شاهد دگردیسی مهمی در رویکرد و الگوی مبارزاتی "ث.ژ.ت." است. در این دوره نخستین سندیکای کارگری فرانسه همانند سندیکاهای سنتاً رفرمیست نظیر "ث.اف.د.ت" یا "اف او" بیش از پیش به سمت سرمشق "پیشنهاد و مذاکره" که تاریخاً الگوی مسلط سندیکاهای کارگری آلمان یا کشورهای اسکاندیناوی به ویژه سوئد بوده، تمایل پیدا می کند. اما، به کارگیری این سرمشق طی این دوره سندیکای "ث.ژ.ت." را نیز دچار تزلزل و بی ثباتی می کند به ویژه در قیاس با رقیبانی که سنتاً روش رفرمیستی را از آغاز در زندگی سندیکایی فرانسه به کار بسته بودند.
به همین خاطر در آخرین کنگره "ث.ژ.ت." که در آوریل ٢٠١٥ برگزار و به انتخاب دبیر کل جدید این سندیکا، "فیلیپ مارتینز"، منتهی شد شیوۀ "مذاکره و پیشنهاد" برای رسیدن به توافق به حاشیه رفت. این چرخش یا در واقع رجعت به اصل با نوعی بدبینی نیز نسبت به رهبری رفرمیستی "ث.ژ.ت." نیز تؤام بود که از سوی اعضای سندیکا به مماشات با صاحبان سرمایه و قدرت و فساد متهم شد.از نگاه اعضای سندیکای "ث.ژ.ت" احیای سنت گذشته ضروری است، به ویژه در مناسبات جدید قدرت میان کار و سرمایه و در دوره ای که کارفرمایان فرانسوی تمایل چندانی به مصالحه و سازش از خود نشان نمی دهند. 
اما، احیای گذشته نیز فی نفسه کافی نیست. زیرا، نخستین هدف یک سندیکای کارگری توسعه سندیکالیسم و مبارزات سندیکایی است و این هدف متحقق نمی شود مگر آنکه سندیکاهای کارگری همواره این پرسش را پیش روی خود قرار دهند که اقدام های آنها چه تاثیری بر وضعیت و زندگی کارگران می گذارند.
 اما، از منظری دیگر، چرخش در سرمشق سندیکایی "ث.ژ.ت." با اوضاع سیاسی فرانسه و دورنما و تبعات انتخابات ریاست جمهوری این کشور در سال ۲۰۱۷نیز مرتبط است که طی آن به احتمال قریب به یقین نامزد حزب سوسیالیست از همان دور نخست حذف خواهد شد و در دور دوم انتخابات ، نامزد حزب راست افراطی (موسوم به "جبهۀ ملی") و نامزد لیبرال ها ("جمهوری خواهان") بر سر چگونگی اجرای یک طرح اقتصادی نئولیبرال با یکدیگر رقابت خواهند کرد، بی آنکه هیچیک از گرایش های مهم چپ بتوانند در موضع کسب قدرت و یا تثبیت خود به عنوان یک نیروی اجتماعی اثرگذار قرار بگیرند. 
در حقیقت انتخابات ریاست جمهوری سال۲۰۱۷پراکندگی صفوف چپ فرانسه را تشدید خواهد کرد و به همین دلیل سندیکای "ث.ژ.ت." از خلال مبارزات امروز خود را برای رویارویی های سخت تر فردا آماده می کند.
به نظر آلن تورن، جامعه شناس فرانسوی و نظریه پرداز جنبش های اجتماعی، "ناخوشی اجتماعی" فرانسه که اینک حول جدال اجتماعی بر سر اصلاح یا عدم اصلاح قانون کار تبلور یافته آئینۀ جهش و دگردیسی ساختاری این جامعه است که می کوشد با خروج از الگوی جامعۀ صنعتی وارد جامعۀ فراصنعتی شود و این گذار در جامعه ای که در آن تاریخاً کار منشاء ارزش و منزلت اجتماعی افراد بوده از هر لحاظ بسیار دردناک است. او می گوید :
هم اکنون در فرانسه با جامعه ای روبرو هستیم که می کوشد با مشکلات فراوان از جامعۀ گذشته صنعتی خارج شود، بی آنکه بدانیم وارد چه جهانی می شویم و علیه چه چیزی باید بجنگیم. با این حال، همه نسبت به دستاوردهای خود در جامعه صنعتی گذشته آگاه هستند و می بینند که ناگهان همه چیز در حال انقراض و نابودی است. چنین وضعیتی برای مردم غیرقابل پذیرش است. از این منظر، دولت و تصمیم گیرندگان در فرانسه کاملاً نسبت به روحیه عمومی مردم بی توجه بوده اند. فراموش نکنیم که صنعت زدایی در فرانسه جریان دارد. فرانسه جامعه ای در حال گذار است. کشوری است که در آن "فرانسۀ مدرن" نسبت به کل جامعه در موقعیت اقلیت قرار گرفته، اقلیتی که مشکلات را به مسائل صرف فنی فرو می کاهد.
در این حال، مارسل گُشه فیلسوف و مورخ فرانسوی معتقد است که آنچه در جنبش های جاری فرانسه از جمله جنبش سندیکایی قابل توجه است خصلت دفاعی و ای بسا شکست طلبانۀ آنها است. به این معنا که شعار اعتراض های کنونی "مقاومت" است آنهم "مقاومت" در مقابل طرحی که عاقبت معترضان خواهند پذیرفت، زیرا مقاومت آنها حامل هیچ بدیل و تصور روشنی از آینده نیست.
آندره گُرز به وضوح خطوط اساسی این آینده را در آثارش منعکس و در نظریۀ "پایان کار"ش، یعنی پایان کار بمثابۀ منشاء ارزش و منزلت اجتماعی خلاصه کرده بود. سرمایه داری فراصنعتی فرانسه، همانند دیگر سرمایه داری های پیشرفته میلیون ها شغل را نابود کرده و میلیون ها شغل دیگر را نیز از بین خواهد برد و در مقابل این روند گریز ناپذیر خروج از اقتصاد صنعتی مناسب ترین رویکرد اصلاح طلبانه یا انقلابی نه نوستالژی و احیای گذشتۀ سپری شده بلکه گسترش حقوق جدید اجتماعی از خلال جدا کردن رابطۀ کار و درآمد است.
بی دلیل نیست که به گفتۀ مارسل گُشه از نگاه عاملان اجتماعی فرانسه، آینده اینک خود را در نگرانی عمیق متبلور می سازد. به همین دلیل او اضافه می کند که مقاومت امروز بر ناامیدی استوار است و نه امید به برقراری آینده ای بهتر که در گذشته محرّک جنبش های مهم اجتماعی بود. مارسل گُشه می افزاید که جدال اجتماعی امروز نه حول آینده که حول گذشته صورت می گیرد و چنین سناریویی تنها به سود کسانی است که همواره از ادامه و حفظ وضع موجود سود برده اند.
 

 

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.