حُوثیها شیعۀ زیدی اند. برخلاف شیعیانِ دوازده امامی معتقد به عصمت امامان نیستند و امامت را ارثی نمیدانند. با ازدواج موقت یا صیغه مخالف اند و با غیر زیدی ازدواج نمیکنند. فقه زیدی به مکاتب فقهی اهل سنت به ویژه فقه حنفی نزدیک تر است. جمعیت شیعیان زیدی را نزدیک به ۴۵ درصد جمعیت ۲۶ میلیونی یمن تخمین میزنند. علت اصلی شورش آنان را به حاشیه رانده شدنشان پس از اتحاد دو یمن جَنوبی و شمالی در سال ۱۹۹۰ میدانند.
شنبۀ گذشته هشتم اکتبر هواپیماهای جنگندۀ ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی به مجلس ختم بزرگی در صنعا، پایتخت یمن، حمله کردند که در طی آن بیش از ۱۴۰ نفر کشته و ۵۲۵ نفر زخمی شدند. به گزارش فرستادۀ سازمان ملل در یمن، نزدیک به سی نفر از فرماندهان و افسران عالیرتبۀ حُوثیها نیز در آن حمله زخمی شده اند. از ماه مارس ۲۰۱۵، ائتلافی از چندین کشور عربی از جمله پنج کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی حملات گسترده ای را به پایگاههای حوثیها در یمن آغاز کرده است. آمریکا تاکنون از این ائتلاف پشتیبانی کرده، اما پس از عملیات روز شنبه سخنگوی شورای امنیت ملی آن کشور گفت که آمریکا در حمایت خود از آن ائتلاف تجدید نظر خواهد کرد. البته، ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی مسئولیت آن عملیات را به عهده نگرفته است. در سپتامبر سال گذشته نیز آن ائتلاف مسئولیت حملۀ هوایی به یک جشن عروسی حُوثیها را در نزدیکی شهر مُخا منکر شد. در آن حمله نیز دستکم ۱۳۱ نفر جان باختند. حُوثیها کیستند؟
حُوث دهستانی است در استان عمران در غرب یمن. اما مبارزانِ حُوثی نام خود را از نام حسین بدرالدین حُوثی، رهبر پیشین شیعیان زیدیّۀ یمن، و برادران او یحیی بدرالدین حُوثی و عبدالملک بدرالدین حُوثی گرفته اند. جنبش حُوثی از دل گروه «شباب المؤمن» بیرون آمده است. این گروه را که کار اصلی اش در آغاز آموزش دینی و فرهنگی جوانان شیعۀ زیدی بود، حسین بدرالدین حُوثی و محمد عَزّان در سال ۱۹۹۲ میلادی تشکیل دادند. شباب المؤمن سپس دو شاخه شد. شاخه ای از آن همچنان میانه رو و صلحطلب باقی ماند، اما شاخۀ دیگر آن زیر نام «انصارالله» به جنبشی سیاسی- نظامی تبدیل شد. جمعیت شیعیان زیدی را نزدیک به ۴۵ درصد جمعیت ۲۶ میلیونی یمن تخمین میزنند.
در سال ۲۰۰۴ در استان صَعده در شمال غربی یمن شورشی به رهبری حسین بدرالدین حُوثی راه افتاد که امروز زیر عنوان جنگ صَعده از آن یاد میکنند. علت اصلی آن شورش را به حاشیه رانده شدن شیعیانِ یمن پس از اتحاد دو یمن جَنوبی و شمالی در سال ۱۹۹۰ میدانند. زیرا با یکی شدن آن دو کشور قدرت به دست سنیها افتاد. در تابستان سال ۲۰۰۴ ارتش یمن برای فرونشاندن آن شورش به صَعده تاخت و صدها شیعۀ زیدی را کشت. حسین بدرالدین حُوثی نیز به همراه بعضی از یاران و نزدیکانش در بمباران جنگندههای ارتش کشته شد. مبارزان انصارالله از آن پس برای بزرگداشت خاطرۀ رهبر جانباختهشان نام حُوثی نیز بر خود نهادند و امروز جنبش خود را به هر دو نام «انصارالله» و «حُوثیها» میخوانند.
حسین بدرالدین حُوثی پیرو آیتالله خمینی و ستایشگر انقلاب اسلامی ایران بود و در سخنرانیهایش همواره به سخنان رهبر انقلاب ایران استناد میکرد. به گفتۀ مسئولان جمهوری اسلامی اشارههای او به سخنان آیتالله خمینی سبب شد که دولت یمن جنبش او را وابسته به ایران و خود او را شیعۀ دوازده امامی معرفی کند. اما او شیعۀ زیدی و رابطه اش با آیتالله خمینی رابطه ای معنوی و عاطفی بود. شیعیان زیدی برخلاف شیعیان دوازده امامی به جای محمدباقر برادرش زید بن علی را امام پنجم میدانند. اما مانند دوازده امامیها به امامت چهار امام نخستین یعنی علی، حسن، حسین و زینالعابدین اعتقاد دارند. فقه زیدی به مکاتب فقهی اهل سنت به ویژه فقه حنفی نزدیک تر است و البته همانندیهایی نیز با فقه شیعۀ دوازده امامی دارد. زیدیها برخلاف شیعیان دوازده امامی معتقد به عصمت امامان نیستند و از همین رو، امامت را ارثی نمیدانند. با ازدواج موقت یا صیغه مخالف اند و با غیر زیدی ازدواج نمیکنند. علویان طبرستان که از سال ۸۶۴ تا سال ۹۲۸ میلادی بر طبرستان ایران فرمانروایی کردند، شیعۀ زیدی بودند.
باری، پس از کشته شدن حسین بدرالدین حُوثی، رهبری جنبش را دو برادر او یحیی بدرالدین و عبدالملک بدرالدین به دست گرفتند. آنان بیدرنگ به مذاکره با علی عبدالله صالح، رئیس جمهوری آن زمان که خود شیعۀ زیدی است، روی آوردند و خواهان پایان دادن به جنگ و برابری شیعیان و سنیها شدند. اما در بهار سال ۲۰۰۵ درگیریها دوباره آغاز شد. در اوت ۲۰۰۹ دامنۀ جنگ به خاک عربستان سعودی نیز گسترده شد و ارتش آن کشور به یاری نیروهای دولتی یمن شتافت. آتش آن درگیریها در فوریۀ ۲۰۱۰ کم و بیش فرونشست.
تظاهرات اعتراضی که از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ کشورهای عربی را فراگرفت، به یمن نیز سرایت کرد و رئیس جمهوری آن کشور ناچار دست به یک رشته اصلاحات زد و اعلام کرد که در سال ۲۰۱۳ دیگر خود را برای ریاست جمهوری نامزد نخواهد کرد. اما در سوم ژوئن ۲۰۱۱ در جریان تیراندازی به مسجد کاخ ریاست جمهوری در صنعا زخمی شد و فردای آن روز برای درمان رهسپار ریاض شد. شورشیان آن را پایان ۳۳ سال دیکتاتوری او بر یمن دانستند. کوششهای علی عبدالله صالح برای بازگشت به قدرت بینتیجه ماند. سرانجام، در ۲۷ فوریۀ ۲۰۱۲ ، معاون او عبد رَبّه منصور هادی، که سنی مذهب است، به ریاست جمهوری یمن انتخاب شد و سه سال در آن مقام باقی ماند.
در این میان، حُوثیها به پیشروی خود در شمال کشور ادامه دادند و در ماه سپتامبر ۲۰۱۴ وارد پایتخت شدند. آنان در ۲۰ ژانویۀ ۲۰۱۵ کاخ ریاست جمهوری را در صنعا تصرف کردند و از عبد رَبّه منصور هادی خواستند که یکی از حوُثیها را به معاونت خود برگزیند، اما او نپذیرفت و دو روز بعد در ۲۲ ژانویه استعفا کرد. حُوثیها او و نخستوزیرش را در حصر خانگی قرار دادند، اما منصور هادی در ۲۱ فوریه هنگامی که نگهبانانش در خواب بودند، از کاخ ریاست جمهوری بیرون خزید و به عدن، جنوبیترین شهر یمن، گریخت، استعفایش را پس گرفت و عدن را پایتخت دولتِ در تبعیدِ یمن خواند.
با پیشروی حُوثیها به جنوب یمن، ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی وارد کارزار شد. دولت منصور هادی مدعی است که حزبالله نیز در شمال یمن نزدیک مرز عربستان به یاری حُوثیها شتافته است. بدینسان، گویا یمن نیز به صحنۀ نبرد شیعه و سنی و عرصۀ جنگ نیابتی ایران و عربستان سعودی تبدیل شده است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید