بحران در صنعت انرژی هسته‌ای فرانسه، آیا پایان انرژی هسته‌ای فرا رسیده است؟
نتشر شده در:
گوش کنید - ۱۲:۱۳
صنعت هسته‌ای فرانسه با چالش‌هایی بسیار جدی روبرو شده است که میتوانند تداوم این صنعت را از نقطه نظر اقتصادی و ایمنی زیر پرسش برده و در نتیجه رویکرد استراتژیک آینده فرانسه در زمینه انرژی را دستخوش تغییرات و تحولات بنیادی نماید. فرانسه به عنوان کشور پیشگام جهان، در زمینه تکنولوژی هسته‌ای برای تولید انرژی شناخته می‌شود. فرانسه همچنین تنها کشور بزرگ جهان است که هم اکنون ۳‚۷۶ درصد انرژی مورد نیاز خود را از ۵۸ رآکتور هسته‌ای خود تأمین می کند. با این وجود سرنوشت آینده هسته‌ای فرانسه در زمینه تولید انرژی با پرسش‌ها و اما و اگرهای بسیاری همراه شده است. این موضوع میتواند هشداری بسیار جدی برای دیگر کشورهای جهان از جمله ایران باشد که قدم‌های نخستین خود را در این راه برداشته‌اند.
این مجله اقتصادی به موضوع بحران در صنعت انرژی هسته ای فرانسه اختصاص دارد.
عواملی که زمینه‌های بحران در صنعت انرژی هسته ای فرانسه را به وجود آورده‌اند
بحران درصنعت هسته‌ای فرانسه ناشی ازاجماع عوامل کلی و بی سابقه‌ای است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم: فاجعه هسته ای "فوکوشیما" در ژاپن، فشارهای فزاینده‌ای که در چهارچوب توسعه انرژی‌های پایدار و تجدیدپذیر بر بازار انرژی وارد می شود، سقوط قیمت انرژی‌های فسیلی در بازار جهانی، کاهش تقاضای برق ناشی از بحران اقتصادی و کاهش رشد اقتصادی، افزایش کارآیی انرژِی در حوزه مصارف خانگی و کارخانه ای و بسیاری از عوامل کلی دیگر در پیدایش این بحران نقش دارند.
با کاهش قیمت انرژی و افزایش هزینه، ساخت نیروگاه اتمی توجیه اقتصادی ندارد
از نقطه نظراقتصادی می توان چنین تحلیل کرد که وضعیت تولید انرژی هسته ای در فرانسه به آستانه بحران رسیده است. ثابت ماندن و عدم رشد مصرف انرژِی الکتریکی و در همان حال، پیشرفت چشم گیر تولید این انرژِی توسط واحدهای تولید انرژِی‌های پایدار که به جهات سیاسی و اجتماعی از یارانه های گسترده دولتی استفاده می کنند، بازار انرژی اروپایی را با افزایش قابل توجه ظرفیت تولید انرژِی الکتریکی و در نتیجه افزایش عرضه روبرو ساخته است. افزایش تولید و عرضه انرژی الکتریکی در اروپا، قیمت این نوع انرژی را به نحویی به سوی قیمت های پائین سوق داده است که این قیمت نمی تواند هزینه بسیار بالای سرمایه گذاری برای ایجاد و تعمیر و نگهداری تأسیسات برق هسته‌ای فرانسه را بر اساس نورم‌های ایمنی جدید، پوشش دهد. به بیان ساده، تولید برق اتمی در فرانسه با توجه به جهش نورم های ایمنی و حفاظتی، خصوصاً پس از فاجعه هسته‌ای فوکوشیما جذابیت خود را از دست داده و در آینده از نقطه نظر اقتصادی نمی تواند به صرفه و صلاح باشد.
آینده صنعت هسته ای فرانسه در ماه های آینده تعیین می‌شود
آینده صنعت انرژی هسته‌ای فرانسه پس از سی سال فروانرویی مطلق و بدون شریک، در ماه های آینده مشخص خواهد شد. در برابر این صنعت، سه چالش بسیار بزرگ و بنیادی در عرصه تکنیکی قرار دارد:
آیا شرکت برق فرانسه پس از یک تأخیر 10 ساله موفق خواهد شد تا رآکتور هسته‌ای نسل سوم خود موسوم به "ای پی آر" را به مرحله بهره برداری برساند.
آیا فرانسه میتواند عمر مفید و میزان بهره بردارای 58 راکتور هسته ای کهنه و فرسوده خود را 20 سال افزایش دهد؟ آیا فرانسه میتواند بالاخره طرح برچیدن راکتورهای بسیاری قدیمی خود را که سال ها پیش متوقف شده به مورد اجرا گذاشته و در همان حال برنامه قابل قبولی را از نظر ایمنی برای ذخیره زباله های اتمی اجرا کند؟
توقف ٢۱ رآکتور هسته‌ای فرانسه به دلایل فنی و ایمنی
طی هفته های اخیر ٢۱ رآکتور هسته ای فرانسه، تقریباً بیش از یک سوم رآکتورها به دلایل فنی متوقف شده است. مشکل 12 راکتور، ژنراتورهای بخار است که در ژاپن ساخته شده و در ترکیب و ساختار شیمیایی آن تراکم کربن بیشن از حد متعارف است.
"پییر-فرانک شووه" رئیس مرجع مستقل ملی ایمنی هسته‌ای فرانسه در این باره میگوید: «در صورتی که تراکم "کربن" در آلیاژهای فلزی بیش از اندازه نورم متداول باشد، موجب شکنندگی آلیاژ می شود. با توجه به اینکه آلیاژهای فلزی مورد استفاده در تأسیسات هسته‌ای باید مقاومت بسیار بالایی داشته باشند، این موضوع بالقوه مخاطره برانگیزاست و میتواند موجب توقف عملکرد برخی از تأسیسات هسته‌ای در نیروگاه ها شود».
نوسازی رآکتورهای هسته ای نسل دوم چالش ساز است
اکثریت قریب به اتفاق 58 رآکتور هسته ای فرانسه از راکتورهای نسل دوم هستند. همانند راکتور "فوکوشیما". میزان مشکل در عملکرد این رآکتورها و بروز حوادث در این رآکتورها بسیار زیاد است. از سوی دیگر عمر متوسط راکتورها نزدیک به 40 سال است. این در حالی است که این رآکتورها برای حداکثر 40 سال عمر مفید طراحی شده‌اند. در همین حال، در طراحی اولیه این رآکتورها امکان پرهیز از عواقب وحشتناک یک سانحه بسیار خطرناک، مانند آمیختگی و ذوب سوخت هسته‌ای در قلب رآکتور وجود ندارد. برای پرهیز از خطرات احتمالی، فرانسه دو رویکرد همزمان را انتخاب کرده است: رویکرد تغییر و نوسازی راکتورهای نسل دوم به نحوی که این راکتورها از نظر ایمنی بتوانند به نورم‌های تقریبی راکتورهای نسل سوم یعنی "ای پی آر" برسند. در همان حال شرکت برق فرانسه در نظر دارد برای اقتصادی کردن بهره برداری از این رآکتورها، 20 سال به عمر مفید راکتورها اضافه کند. برای اینکار شرکت برق فرانسه در نظر دارد تا مبلغ بیش از 1 میلیارد یورو برای نو سازی هر رآکتور هزینه کند.
این طرح با انتقادهایی از سوی متخصصان در این زمینه روبرو شده است. آنها انتقاد دارند که طراحی راکتورهای نسل دوم به نحوی است که نمیتوان آنها را به سهولت با شرایط ایمنی استاندارهای قابل قبول کنونی تغییر داد. آنان همچنین اعتقاد دارند مبلغ پیش‌بینی شده برای تعمیر و نو کردن این رآکتورها کافی نبوده و صورت حساب هزینه نوسازی رآکتورها به مراتب بیش از مبلغ پیشنهادی خواهد بود.
راکتورهای نسل سوم موسوم به "ای پی آر" هنوز از نظر ایمنی مشکل دارند
فرانسه از مدتی پیش ساخت راکتورهای نسل سوم موسوم به "ای پی آر" را آغاز کرده است . این طرح دو مشکل دارد. مشکل اول فنی است.
پییر-فرانک شووه"رئیس مرجع مستقل ملی ایمنی هسته ای فرانسه درباره این مشکلات میگوید":
«این اواخر دو مشکل بروز کرده است. یادآور می شوم که یک مشکل از گذشته مطرح بوده وآن کیفیت بِتون ریزی نیروگاه بوده است.
یکی از مشکلات اخیر به سیستم کنترل و هدایت رایانه ای نیروگاه مربوط می شود. نرم افزارهای طراحی شده از نقطه نظر امنیتی و قابلیت اطمینان با سطح انتظارات ما برای تأمین بهینه امنیت نیروگاه هسته ای تطبییق نمی کند.
همچنین دومشکل دیگر در زمینه تأسیسات بسیار حساس این نیروگاه اخیراً بروز کرده است. یکی از این مشکلات مربوط به غلاف بالایی راکتور نیروگاه است. ما متوجه شدیم که در ساخت این قطعه مشکل وجود داشته است.
این قطعه از قطعات بسیار مهم و مرکزی نیروگاه است. براساس نورم های ایمنی موجود، نباید هیچ مشکلی در این قطعه وجود داشته باشد.
کیفیت ایمنی حداکثری غلاف بالایی باید مورد تأیید مرجع مستقل ایمنی تأسیسات هسته ای فرانسه قرار بگیرد، به نحوی که امکان فسخ و شکستگی این قطعه مهم و اساسی به هیچوجه وجود نداشته باشد.
ما مشاهده کردیم که ترکیب شیمیایی آلیاژغلاف محافظت کننده بالایی غیر متعارف بوده و می تواند مشکل ساز شود.
مشکل در ترکیب شیمیایی غلاف محافظت راکتور می تواند موجب موجب شکنندگی آلیاژ فلزی این قطعه مهم شود.
حل این مشکل نیازمند صرف وقت طولانی است. این مشکی بسیار جدی و مهم در باره نیروگاه جدید "ای پی آر" است.
مشکل دیگر که پیش تر اعلام شده، مشکل مربوط به سوپاپ های محافظت در مدار گردش است. به زبان ساده، می توان گفت که سوپاپ در نیروگاه هسته ای، دستگاهی است که در زمینه فشار در مدار مورد استفاده قرار می گیرد. سوپاپ دستگاه بسیار بزرگ و مهمی است که فرآیند سوخت هسته ای را کنترل می کند.
در باره نیروگاه جدید "ای پی آر" پس از 10 تا 15 سال هنوز مشکلاتی وجود دارد. این مشکلات باید به "آ اس ان"، مرجع مستقل امنیت هسته ای اعلام شود و ما وظیفه خود را در این باره با جدیت انجام دهیم».
هزینه ساخت رآکتورهای نسل سوم به سه برابر افزایش یافته است
به مشکل ایمنی اجرای طرح ساخت رآکتورهای نسل سوم باید مشکل افزایش شدید هزینه ساخت اینگونه نیروگاه ها را افزود. در ابتدا، برای ساخت نیروگاه جدید "ای پی آر" در "فلامان ویل" در فرانسه هزینه ای معادل 3 میلیارد یورو پیش‌بینی شده بود، این پیش بینی کاملاً اشتباه بوده و اکنون که این نیروگاه در شرف اتمام است، هزینه اجرای آن سه برابر شده است. برای تکمیل راکتور "ای پی آر" نسل سوم در "فلامان ویل" هزینه ساخت به بیش از 9 میلیارد یورو افزایش یافته است؛ تازه پس از هزینه کردن این مبلغ، هنوز هیچ کسی نمی توان با قاطعیت بگوید که این نیروگاه انتظارات ایمنی مرجع مستقل ملی ایمنی هسته ای فرانسه را تأمین خواهد کرد.
هزینه برچیدن رآکتورهای هسته ای متوقف شده، کمرشکن است
از سوی دیگر موضوع برچیدن راکتوهای متوقف شده و راکتورهای کهنه ای که باید در سال های آینده متوقف شوند، یکی از مشکلات معضلات عمده برای فرانسه شده است.
هزینه این اقدام آنقدر زیاد است که اقتصادی بودن راکتورهای هسته ای را به شدت زیر پسش می برد.
"کورین لوپاژ" وزیر پیشین محیط زیست فرانسه درباره هزینه برچیدن راکتورهای کهنه میگوید:
«اگر بخواهیم 58 راکتور موجود فرانسه را پس از توقف برچینیم، در حدود 150میلیارد یورو برای این کار لازم است. این هزینه بدون منظور کردن هزینه برچیدن کارخانه بازیافت هسته ای "لا هَگ" و راکتورهای هسته ای نظامی فرانسه است. به هر ترتیب هزینه آن بین 120 تا 170 میلیارد یورو خواهد بود.
در شرایط تنگنای بودجه ای در فرانسه و در حالی که شهروندان فرانسوی از نظر مالی دچار مشکلات متعددی هستند، در شرایطی که فرانسه برای اجرای طرح های اجتماعی و اقتصادی خود، برای بازگشت رشد اقتصادی با مشکلات مالی روبروست، چگونه میتوان برای برچیدن نیرو گاه های هسته ای فرانسه مبلغی در حدود 100 تا 150 میلیارد یورو اختصاص داد».
برچیدن راکتورهای کهنه به بن‌بست تکنولوژی خورده است
افزون بر مشکل هرینه نجومی برچیدن نیروگاه های اتمی که به پایان عمر خود رسیده اند، باید مشکل نبود دانش فنی لازم برای این کار را افزود.
باید اذعان داشت که هیچ کشور جهان، از جمله کشور پیشگام فرانسه در زمینه تحقیقات انرژی هسته‌ای واجد دانش فنی لازم برای برچیدن بدون خطر نیروگاه های اتمی کهنه نیست. این کار نیزمند تحقیقات است و می تواند دهه ها طول بکشد.
به رسم نتیجه، در صورتیکه تمامی هزینه های ساخت، تعمیر و ایمنی کردن و برچیدن راکتورهای هسته ای را جمع کنیم به یک نتیجه بسیارغافلگیر کننده می رسیم. این نتیجه با زبان منطق به ما می گوید: که صنعت هسته ای از نظر اقتصادی به صرفه و صلاح نیست و تا دیر نشده باید در راه دیگری برای تأمین انرژِی قدم گذاشت.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید