امسال سازمان یونسکو نصیر شَمّه، عودنواز عراقی را به عنوان هنرمند صلح برگزید. نصیر شمه که تجربۀ زندانهای صدام حسین را پشت سر دارد، ادامهدهندۀ راه عودنوازان بزرگ عراق و میراثدار کسانی چون منیر بشیر است. در ایران، طی سالهای اخیر، تمایلی به جایگزین کردن عود با بربط دیده میشود که شاید بیشتر دلایل هویتی داشته باشد.
سرگذشت چند هزار سالۀ عود از تمدنهای بینالنهرین تا دربار ساسانی و آندلس و بالاخره سالنهای کنسرت امروزی در چهارگوشۀ دنیا، مقاطع ناشناختۀ زیاد دارد.
تاریخ این ساز دیرینه انگار همیشه گرایشی به آمیختن با افسانه داشته است. اما از نظر مورخان، تقریباً قطعی است که زریاب با کوچ به جنوب اسپانیا، عود و عودنوازی را از بینالنهرین به اروپا منتقل کرد (سدۀ نهم میلادی).
زریاب که شاگرد اسحاق موصلی بود، از سنتهایی تغذیه میکرد که ریشههای پیشاسلامی داشت و در دو امپراتوری ساسانی و بیزانس (روم شرقی) رایج بود.
بربط و عود
میگویند که نام بربط از همان نام موسیقیدان بزرگ دربار ساسانی یعنی باربد ریشه گرفته است. به هرحال، اختلاف میان بربط و عود چندان زیاد نیست.
امروزه نوازندگان ایرانی بر "ایرانی بودن" بربط تأکید دارند و مایلند که به جای عود، که از نظر آنان بیشتر رنگ و حال عربی دارد، بربط بنوازند. به گفتۀ آنان بربط کمی کوچکتر از عود است.
اگرچه این تفاوتهای اندک قابل انکار نیست، اما اگر بیشتر به دنبال دیدن شباهتها و نزدیکیها باشیم، بربط ایرانی، عود عرب و عود اروپایی (Luth) را به آسانی مثل برادر و خواهرهای چندقلو خواهیم دید...
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید