دسترسی به محتوای اصلی
سیمای فرانسه

یک سال پس از پدیدهٔ ماکرون

نتشر شده در:

یک سال پیش در شانزدهم نوامبر ٢٠١٦ امانوئل ماکرون نامزدی خود را برای انتخابات ریاست جمهوری فرانسه اعلام کرد. هنوز در این تاریخ انتخابات مقدماتی احزاب راست و میانهٔ فرانسه برای تعیین نامزد نهایی انتخاباتی آنان برگزار نشده بود، هر چند هیچکس در پیروزی نامزد راست و میانه در مقابل نامزد رقیب از حزب راست افراطی «جبهه ملی» تردیدی نداشت. اما، شش ماه بعد نظام سیاسی که طی نیم قرن در جمهوری پنجم فرانسه ساخته و پرداخته شده بود با پیروزی امانوئل ماکرون فرو ریخت.

امانوئل ماکرون رییس جمهوری فرانسه
امانوئل ماکرون رییس جمهوری فرانسه PHILIPPE WOJAZER / POOL / AFP
تبلیغ بازرگانی

احزاب راست و چپ فرانسه که طی پنجاه سال صحنهٔ سیاسی این کشور را تحت سلطهٔ خود داشتند از همان دور نخست رقابت های انتخاباتی حذف شدند و چنین شکستی چه برای راست و چه برای چپ سوسیالیست فرانسه بی سابقه و بعضاً غیرقابل بازگشت بود. یک جوان ٣٩ ساله بدون تجربهٔ مهم سیاسی و بدون حتا تعلق حقیقی به یک حزب سیاسی به عنوان هشتمین ريیس جمهوری فرانسه از زمان تاسیس جمهوری پنجم توسط شارل دوگل برگزیده شد و توانست در انتخابات پارلمانی ژوئن ٢٠١٧ نیز اکثریت کرسی های مجلس ملی فرانسه را از آن خود کند.

برای بسیاری پیروزی امانوئل ماکرون از زمان پیروزی فرانسوا فییون در انتخابات مقدماتی احزاب راست و میانه رقم خورد. پیروزی غیرمنتظرهٔ فییون در مقابل آخرین نامزد گلیست حزب راست جمهوری خواهان، آلن ژوپه، این پندار را در نزد رای دهندگان راست فرانسه تقویت کرد که فقط طرح اقتصادی و اجتماعی شدیداً محافظه کارانهٔ فییون از حقانیت بهره مند است. این پندار یا توهم چنان قوی بود که حتا بعد از برملا شدن اتهام فساد مالی فرانسوا فییون هیچ نامزد دیگری در صفوف راست فرانسه نتوانست جانشین او شود.

رسوایی سیاسی حول این اتهام بدون تردید لحظهٔ تعیین کننده و سرنوشت ساز انتخابات ریاست جمهوری فرانسه بود که اندکی بعد به پیروزی خارق العادهٔ امانوئل ماکرون منجر شد.

انتخابات مقدماتی احزاب چپ و به ویژه حزب سوسیالیست فرانسه وضعیت بهتری نداشت و بیشتر به جبران مافات یا فاصله گیری از بیلان شکست فرانسوا هولاند، رئیس جمهوری سوسیالیست، شباهت داشت. افزون بر این انتخابات مقدماتی حزب سوسیالیست شکاف میان چپ «لژیتیمیست»، از یک طرف، و چپ انتقادی، از طرف دیگر، را تشدید کرد و این شکاف عاقبت به فروپاشی حزبی منجر شد که قریب چهار دههٔ پیش فرانسوا میتران و حزب سوسیالیست و متحدان کمونیست اش را به قدرت رسانده بود. به یک معنا، امانوئل ماکرون موفقیت خود را بر ویرانهٔ حزب سوسیالیست بنا کرد که در این فاصله هر گونه اقتدار فکری و اخلاقی را در صفوف خود از دست داده بود. پیشروی چپ انتقادی خارج از حزب سوسیالیست به رهبری «ژان-لوک ملانشون» یکی دیگر از پی آمدهای شکست و فروپاشی فکری حزب سوسیالیست فرانسه بود.

نامزدی و سپس پیروزی امانوئل ماکرون در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در چنین فضایی روی داد. بدون تردید نرخ پایین مشارکت چه در انتخابات ریاست جمهوری و چه در انتخابات پارلمانی در این پیروزی نقش داشت. اما، این پیروزی دلایل مهمتری نیز داشت. برای نمونه، دو محرک اصلی آرای امانوئل ماکرون مخالفت با رقیب او (٤٩٪) یا حمایت از طرح وی (٥٠٪) برای بازسازی صحنهٔ سیاسی در فرانسه بود. در این معنا، پیروزی امانوئل ماکرون بیش از هر چیز مرهون تلاش او برای پر کردن یک خلاء سیاسی بود.

در واقع، این موفقیت نه تصادفی که مرهون تحلیل قدرت سیاسی فرانسه (توسط کمیسیون ژاک آتالی در سال ٢٠٠٨) و به ویژه تجربهٔ بسیار کوتاه اما غنی خود امانوئل ماکرون در قدرت سیاسی طی دورهٔ ریاست جمهوری فرانسوا هولاند بود. در این دوره امانوئل ماکرون نخست مشاور رئیس جمهوری و سپس وزیر اقتصاد در دولت سوسیالیست بود.

این دو تجربه به سرعت امانوئل ماکرون را به این ملاحظه رساندند که اولاً رهبران و احزاب در قدرت با بن بست روبرو هستند و ثانیاً مردم فرانسه آماده اند که به این بن بست به بهای برهم زدن بازی سیاسی میان احزاب راست و چپ سنتی خاتمه دهند. به بیان دیگر، مردم فرانسه بیش از برنامهٔ سیاسی (نظیر اصلاحات ضروری در امور مالیاتی و قانون کار) به نگاه بسیج کننده، نوعی پارادیگم یا سرمشق فکری احتیاج داشتند که هم بن بست موجود را توضیح دهد هم برون رفت از بن بست و ابداع نوعی زندگی فردی بهتر را امکانپذیر سازد.

مجموعهٔ این عوامل امانوئل ماکرون را به نامزدی فراگیر یا فرای مرزهای احزاب سنتی چپ و راست بدل کرد به طوری که او توانست آرای گستردهٔ چپ و راست فرانسه را به سود خود جلب کند و بی سابقه ترین دولت از حیث ترکیب درونی را تشکیل بدهد و در عین حال اکثریت پارلمانی گسترده ای را مرکب از نمایندگان پیشین چپ و راست و اعضای جامعهٔ مدنی به دست بیاورد.

٥٠ درصد رای دهندگان امانوئل ماکرون کسانی بودند که در انتخابات ریاست جمهوری سال ٢٠١٢ به نامزد سوسیالیست، فرانسوا هولاند، رای داده بودند و ٣٢ درصد آنان از نامزد راست و میانه در همان انتخابات پشتیبانی کرده بودند.

با این حال، پیروزی ماکرون به معنای نابودی دوگانهٔ چپ و راست در فضای سیاسی فرانسه نبوده است. بالعکس این دو گانه همچنان زندگی سیاسی و اجتماعی فرانسه را رقم می زند هر چند به خود ابعاد کاملاً تازه ای گرفته است.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.