دسترسی به محتوای اصلی
سیمای فرانسه

فوتبال و دین

نتشر شده در:

بی اعتباری گفتارهای سیاسی مسلط و به تعبیر "مارسل گُشه"، "خروج تدریجی دین از جامعه"  بر نقش جایگزین فوتبال بیشتر می افزاید. زیرا، همانند دین، فوتبال به دو نیاز اساسی انسان نیز پاسخ می دهد. یعنی نیازهای همبستگی و تعالی  که به منزلۀ فرا رفتن از رنج ها و شکاف های زندگی حقیقی است.

شادی فرانسویان پس از راهیابی تیم ملی فوتبال‌شان به فینال جام جهانی ۲٠۱۸
شادی فرانسویان پس از راهیابی تیم ملی فوتبال‌شان به فینال جام جهانی ۲٠۱۸ AFP
تبلیغ بازرگانی

چهارشنبه ۱۵ ژوئیه دو تیم فوتبال فرانسه و کُراسی بر سر کسب مقام قهرمانی جام جهانی ۲٠۱۸ رویاروی یکدیگر قرار می گیرند. پیشتر راهیابی تیم ملی فوتبال فرانسه به فینال این مسابقات، شور و هیجانی بزرگ در بین فرانسویان و در عین حال برخی تأملات را در نزد ناظران در خصوص معنای این شور و شعف اجتماعی برانگیخت.

بسیاری این شور را مشارکت در ایجاد اراده ای عمومی و تشکیل انگارگونۀ خانواده یا ملتی بزرگ به نام فرانسه توصیف کرده اند. تبدیل ملت به خانواده ای یکدست مضمون خیالی است که بازیکنان تیم ملی فوتبال ، ولو به طور موقت، در رقابت هایشان با تیم های رقیب به نمایش می گذارند.

به تعبیر ژان-ژاک روسو، مسابقۀ فوتبال جشن یک خانوادۀ از قبل موجود نیست، بلکه جشنی است که نهاد خانواده، یکدستی و ارادۀ جمعی آن را پایه می گذارد.

در این معنا فوتبال نقش دین را ایفا می کند. همانند دین، فوتبال و رقابت های آن تسکین بخش هستند، زیرا، برای مدتی به اختلافات و تفاوت های طبقاتی و فردی خاتمه می دهند.

در بی اعتباری یا به تعبیر نیچه "در مرگ خدایان"، فوتبال مردمی ترین جایگزین دین است تا آنجا که همانند دین افراد را فرای همۀ تفاوت ها و تمایزها به یکدیگر پیوند می دهد. فرای شکاف های قومی، اجتماعی و نسلی، فوتبال قادر است، ولو برای مدتی کوتاه، یک ملت از هم گسیخته را از نو متحد کند.

همانند دین، فوتبال همچنین بت ها و مناسک و وفاداران خاص خود را دارد. اما، در قیاس با ادیان تک خدایی، فوتبال به ادیان چندخدایی یونان باستان بیشتر شباهت دارد : هر کس آزاد است خدای خود را انتخاب کند و تا بی نهایت آن را تغییر داده و بپرستد. به همین خاطر از فوتبال به عنوان دینی نسبی گرا نیز یاد کرده اند که از اصول و مبانی ثابت اخلاقی پیروی نمی کند. فوتبال دینی است آسانگیر که لذتی ارزان را برای پیروانش به ارمغان می آورد. اما، همانند هر دین دیگری، فوتبال نیز می تواند خشونتی وصف ناپذیر به ویژه در نزد پیروان متعصب و بنیادگرای خود برانگیزد به ویژه اگر خدایان فوتبال از خلال شکست های پی در پی شان پیروان خود را مأیوس کنند.  

تیم ملی فوتبال فرانسه همانند رقبایش همین نقش را در دهم ژوئیه به ویژه پس از پیروزی بر تیم ملی بلژیک و راهیابی اش به فینال رقابت ها ایفا کرد. با پیروزی شان در برابر تیم رقیب، بازیکنان تیم ملی فوتبال فرانسه، در هیئت قهرمانان ملی ظاهر شدند، به ویژه در دوره ای که فرانسه همانند بسیاری از دیگر جوامع مدرن با خلاء‌های سیاسی، ایدئولوژیک و دینی روبرو است.

هر یک از شهروندان فرانسوی در آئینۀ پیروزی تیم ملی فرانسه، پیروزی فردی خود را می بیند و در این همسانی در شکلگیری داستانی حماسی مشارکت می ورزد که عاقبت به شور و خلسه ای جمعی می انجامد.

به این ترتیب، هر کس در هیئت بازیکنان محبوبش آرزوی پیروزی و بازیابی اعتماد به نفس خویشن را می جوید. به همین دلیل در قیاس با دیگر رشته های ورزشی، فوتبال ای‌بسا مردمی ترین رشتۀ ورزشی است، خاصه اینکه فوتبال ذاتاً ورزشی ساده و به همین دلیل ورزشی فراگیر است.

بی اعتباری گفتارهای سیاسی مسلط و به تعبیر "مارسل گُشه"، "خروج تدریجی دین از جامعه"  بر نقش جایگزین فوتبال بیشتر می افزاید. زیرا، همانند دین، فوتبال به دو نیاز اساسی انسان نیز پاسخ می دهد. یعنی نیازهای همبستگی و تعالی  که به منزلۀ فرا رفتن از رنج ها و شکاف های زندگی حقیقی است.

بی سبب نیست که در قیاس با سایر ادیان، مسیحیت را بیش از همه دین ورزش نامیده اند، تا آنجا که مسیحیت دین حلول خدا در جسم آدمی است. بیش از دیگر ادیان، خدای مسیحی از خلال عیسی مسیح در کالبد انسانی تجسم می یابد و به جزء لاینفکی از هستی آدمی تبدیل می شود.

این نیاز مضاعف بیش از همه در رقابت های بین المللی فوتبال تبلور می یابد تا آنجا که رقابت های سیاسی بین المللی و مناسبات جهانی قدرت را بازمی نمایاند. در خبرها آمده بود که به دلیل همزمانی مسابقات نیمه نهایی جام جهانی ۲٠١۸ و نشست سران پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، در بروکسل، رهبران ۲٩ قدرت نظامی جهان در میانۀ نشست شان بازی نیمه نهایی میان تیم های کُراسی و بریتانیا را از نزدیک دنبال کردند.

پنجشنبه دوازدهم ژوئیه، در دومین روز نشست سران ناتو، رئیس جمهوری کُراسی، پیش از ورود به مقر این سازمان، از راهیابی تیم های چهار کشور عضو ناتو به بازی های نیم نهایی ابراز مسّرت کرد و گفت که قرار است او و رئیس جمهوری فرانسه به اتفاق برای تماشای رقابت نهایی میان تیم های دو کشور فرانسه و کُراسی به مسکو بروند. 

با این همه، بازی با علائق توده ها در عین حال خطرناک است. تسکین موقتی شکاف ها گاه می تواند آنها را به مرز سرخوردگی و انفجار برساند زیرا، شور و همبستگی ساختگی می تواند به سرعت جای خود را به افسردگی و کینه بدهد.

 

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.