دسترسی به محتوای اصلی
سیمای فرانسه

تسلیح آینده، سیمای پنجاه سال تاریخ روشنفکری فرانسه

نتشر شده در:

"تاریخ روشنفکری و سیاسی ما" عنوان آخرین اثر "پی یر روزانولون"، فیلسوف و جامعه شناس پرآوازۀ فرانسوی است که همزمان با پنجاهمین سالگرد جنبش مه ۱۹۶٨ فرانسه منتشر شده است. در این کتاب روشنفکر چپ فرانسوی می کوشد تفسیری عمومی از پنج دهه زندگی فکری-سیاسی متفکران و اندیشه های چپ کشورش به دست بدهد. خود روزانولون این تلاش را بررسی یکی از آنات مهم تاریخ تجدّد، یعنی تاریخ پر فراز و نشیب خودگردانی و رهایی توصیف کرده است. او می گوید که عصیان های سال های ۱۹۷۰-۱۹۶۰ نقش کلیدی در تاریخ قرن بیستم و همچنین تاریخ خودگردانی ایفا نمودند که در اصل بیش از دویست سال پیش با عصر روشنگری آغاز شد.

"پی یر روزانولون" فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی
"پی یر روزانولون" فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی Le Monde
تبلیغ بازرگانی

به گمان روزانولون، آنچه امروز در پی آمد جنبش مه ۱۹٦٨ تجربه می کنیم، بالیدن  ثمرۀ سومین عصر تجدّد است. کتاب تاریخ روشنفکری و سیاسی ما  بر این گمان است که نخستین عصر تجدّد در آرمان جهانی استقلال و نهایتاً اندیشه های لیبرالیسم و جمهوری خواهی تجسم یافت و دومین عصر تجدّد با بالیدن سوسیال-دموکراسی یا دولت رفاه پدیدار گشت که کوشید در رویارویی با انقلاب صنعتی مبانی عینی رهایی افراد را از بند سرمایه پی بریزد.

روزانولون در کتاب جدیدش می گوید که سومین عصر تجدّد با زایش و فراگیر شدن آرمان فردیت آغاز می شود، یعنی با میل و توانایی افراد برای ابداع زندگی فردی خود و مشارکت آنان در حیات اجتماعی برای رسیدن به چنین مقصودی. او می گوید : شکافی که با جنبش مه ۱۹٦٨ فرانسه پدیدار شد نتیجۀ افکار و تلقی مارکس از جامعۀ آرمانی است که در آن فردیت یا انسانیت افراد به شکوفایی می رسد و هر کس به آفرینندۀ هستی خود بدل می‌شود.

با این حال، "پی یر روزانولون" در تاریخ روشنفکری و سیاسی ما تأکید می کند : هر چند جهش های اجتماعی-اقتصادی معاصر زمینۀ تاریخی ابداع چنین جامعه ای را به نحوی بی سابقه فراهم آورده اند، اما، موانع رسیدن به این جامعه و سرمشق فکری آن همچنان ناروشن هستند.

کتاب تاریخ روشنفکری و سیاسی ما  در این میان به دو مانع مهم اشاره کرده و می گوید : نخستین مانع رسیدن به جامعه ای آزاد یا خودگردان، مناسبات قدرت برآمده از مالکیت سرمایه داری حاضر و مانع دوم شکست های سهمگین و سنگین جنبش چپ است.

"پی یر روزانولون" با ترسیم پنج دهه تلاش فکری و سیاسی جامعۀ فرانسه، می کوشد به دلایل این شکست ها پی ببرد. او می گوید : "چپ نو" که از خلال جنبش مه ۱٩۶٨ زاده شد، نتوانست به طرح روشن سیاسی بدل شود، در حالی که کمونیسم دولتگرا نیز حاصلی جز حسرت ناتوانی سرمشقی از کارافتاده نداشته است. شکست این دو سرمشق یا رویارویی آنها، به گفتۀ "پی یر روزانولون"، به سود نیروهای محافظه کار و پوپولیست و ضدیت آنها با آرمان های آزادی و لیبرالیسم تمام شده است. از این منظر، کتاب تاریخ روشنفکری و سیاسی ما در عین حال شکل‌گیری و تکوین نیروهای محافظه‌کار را در دورۀ حاضر تشریح می‌کند.

"پی یر روزانولون" مهمترین داو نظری اثر خود را "تسلیح آینده" نامیده است و به یک معنا هیچکس بهتر از او شاید نمی توانست از عهدۀ این کار سترگ برآید.

روزانولون صاحب کرسی تاریخ و فلسفۀ سیاسی مدرن در کُلژ دو فرانس است. اما، در قیاس با تمام روشنفکران ترقی خواه هم عصرش، او نه از مبارزه عملی برای رهایی دست کشید و نه این مبارزه را از آرمان های چپ دموکراتیک جدا کرد. روزانولون در بحبوحۀ جنبش مه ۱۹٦٨ فرانسه در حالی که تنها ٢۱ سال داشت به عنوان پژوهشگر به سندیکای کارگری ث‌.اف.د.ت پیوست و این اقدام را طی حدود پنجاه سال به فرصت بازاندیشی مداوم و هدفمند طرح رهایی بدل کرد. نتیجۀ این اقدام، ٢۵ جلد اثری است که "پی یر روزانولون" طی دوره ای نسبتاً طولانی تولید کرد. او در این دوره به عنوان اندیشمند غیرمارکسیست، از همکاری مستقیم متفکران اصیلی همچون میشل فوکو، ادگار مورن، کلود لُفور، کورنلئوس کاستوریادیس، میشل روکار... برخوردار بود و خود یکی از نظریه پردازان مهم "چپ دوم" در فرانسه به شمار می رفت.  

"روزانولون" در سال‌های ۱۹٨۰ با همکاری موّرخ معروف فرانسوی، فرانسوا فوره، "بنیاد سن-سیمون" را پایه گذاشت که به سرعت به یکی از اندیشکده های بانفوذ زمانۀ خود تبدیل شد. وی مدتی بعد، بنیاد جدیدی را تحت عنوان "جمهوری افکار" پایه گذاشت که ناشر پژوهش های انتقادی در انتشارات معروف Seuil و برگزارکنندۀ سمینارها، مباحثات و گفتگوها میان روشنفکران، کارشناسان و فعالان سیاسی و مدنی فرانسه بود.  

به همین خاطر، "پی یر روزانولون" طی پنج دهه در گفتگو دائمی با روشنفکران ترقی خواه، چپ و دموکرات فرانسه بوده که هم تاریخ این کشور و هم تاریخی جهانی را به نوبۀ خود تحت تاثیر قرار دادند. همین ویژگی است که کتاب تاریخ روشنفکری و سیاسی ما را به یکی از خواندنی ترین آثار جدیداً منتشر شده در پهنۀ تاریخ اندیشه های سیاسی معاصر بدل ساخته است. در واقع، کتاب جدید "پی یر روزانولون" تاریخ افکار زنان و مردانی است که زندگی سیاسی فرانسه و تلاش برای بازاندیشی و تحقق آرمان خودگردانی را رقم زده اند. در این کتاب همچنان شاهد مباحثۀ مستمر روزانولون با متفکرانی همچون آلن تورن، آندره گُرز، ایوان ایلیچ، میشل فوکو، کلود لُفور، کورنلئوس کاستوریادیس... هستیم که همگی پیوندهای دیرینۀ دوستی و فکری عمیقی با خود "پی یر روزانولون" داشته اند. تاریخ روشنفکری و سیاسی ما جستجوی راه های جدید برای دستیابی به دموکراسی سیاسی و اقتصادی با درسگیری از شکست ها و اتکاء به میراث و گنجینه های فکری و فرهنگی ملتی با نبوغ است.     

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.