بعد از مراسم یادبود صدمین سالگرد پایان نخستین جنگ جهانی، امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، به روی ناو هواپیمابر شارل دوگل به پرسش‌های خبرنگار شبکهٔ یک تلویزیون این کشور پاسخ گفت. او در این فرصت به مسائل داخلی فرانسه پرداخت به ویژه به جنبش موسوم به جلیقه زردها که اعتراضی است سراسری به افزایش عوارض سوخت و گرانی مایحتاج عمومی بی آنکه در عین حال مسائل خارجی یا در اصل واکنش شدید رئیس جمهوری آمریکا را به پیشنهاد تشکیل ارتش واحد اروپا از یاد ببرد.
امانوئل ماکرون در ششم نوامبر گذشته در مصاحبه‌ای رادیویی گفته بود که اروپا باید به طور مستقل و بی آنکه متکی به ایالات متحد آمریکا باشد، از یک ارتش حقیقی برخوردار شود. اما، همین سخن کافی بود تا واکنش تُند رئیس جمهوری آمریکا را برانگیزد که در پیام های توئیتری اظهارات همتای فرانسوی خود را «توهین آمیز» خواند و به او یادآوری کرد که اگر ارتش آمریکا در دو جنگ جهانی به یاری فرانسه نشتافته بود، امروز ای بسا فرانسویان به زبان آلمانی سخن می‌گفتند. ترامپ همچنین از همتای فرانسوی خود خواسته بود که هزینه های دفاعی کشورش در چارچوب پیمان ناتو افزایش دهد.
در واکنش به این اظهارات امانوئل ماکرون نیز به همتای آمریکایی اش یادآوری کرد که لازمهٔ ائتلاف احترام است و از زمان لافایت تا جنگ افغانستان آمریکایی ها و فرانسوی ها در کنار یکدیگر بوده اند.
اما، آنچه واکنش تُند رئیس جمهوری آمریکا را برانگیخته بود، اظهارات دیگر ماکرون در گفتگو با شبکهٔ تلویزیونی سی ان ان بود که طی آن رئیس جمهوری فرانسه در پاسخ به اظهارات مکرر و مشابه دونالد ترامپ گفته بود که او مایل نیست کشورهای اروپایی برای خریدن تجهیزات نظامی آمریکا هزینه های دفاعی خود را افزایش دهند و اگر قرار باشد که کشورهای اروپایی بودجه های نظامی خود را افزایش دهند هدف از آن باید در درجۀ اول تامین استقلال نظامی اروپا باشد.
برای دونالد ترامپ چنین سخنانی قابل تحمل نیست که یکی از مهمترین اهدافش افزایش هزینه های دفاعی اروپا برای فروش بیشتر سلاح های آمریکایی بوده است. در مصاحبه اش با شبکهٔ یک تلویزیون فرانسه، رئیس جمهوری فرانسه بار دیگر استقلال اروپا را در زمینهٔ دفاعی اولویتی مهم خواند و خطاب به همتای آمریکایی اش گفت : «مؤتلف رعیت نیست.» دفاع آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان فدرال، نیز از پیشنهاد تشکیل یک ارتش مستقل اروپایی وزن سنگین تری به اظهارات امانوئل ماکرون داد.
پیش از این در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۷ امانوئل ماکرون در سخنرانی ای در دانشگاه سوربون ضمن پشتیبانی از ایجاد ارتش واحد اروپا گفته بود که این نیروی دفاعی باید بر فرهنگ راهبردی مشترک استوار باشد و ناتوانی در این زمینه اعتبار کشورهای اروپایی را به خطر می اندازد. ماکرون گفته بود :
در اوایل دهۀ آینده اتحادیۀ اروپا باید به یک نیروی نظامی، یک بودجۀ دفاعی مشترک و همچنین یک دکترین واحد مجهز شود. در مقابل تروریسم بین المللی این نیروی نظامی مشترک باید سپر دفاعی اروپا باشد. تروریسم بین المللی در همه جای اروپا نفوذ کرده، شاخه های آن در سرتاسر اروپا در حال رشد هستند و در مقابل این تهدید بزرگ اروپا باید، از اقدامات پیشگیرانه گرفته تا عمل سرکوب، در صف واحد دست به اقدام بزند. به همین خاطر فرای صلاحیت های جاری، باید یک دادسرای اروپایی نیز علیه جنایات سازمان یافته و تروریسم تشکیل بدهیم.
مجادلات رؤسای جمهوری فرانسه و آمریکا دربارهٔ جهت گیری، چارچوب و افزایش هزینه های دفاعی اروپا نوعی اعتراف ضمنی به بیلان دو سال شکست در مناسبات دو کشور آمریکا و فرانسه بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ است. خروج یکجانبهٔ ترامپ از توافقات بین المللی از جمله توافق پاریس در بارهٔ تغییرات اقلیمی و همچنین توافق اتمی با ایران و تدابیر شدید او در خصوص پیمان های تجاری بین المللی از نشانه های همین شکست به شمار می روند.
از نگاه ناظران سخنان ترامپ در خصوص هزینه های دفاعی فرانسه در چارچوب ناتو غیرواقعی است به ویژه اینکه بعد از آمریکا و آلمان، فرانسه سومین کشور تأمین کنندهٔ منابع ناتو است. با این حال، بسیاری در خود فرانسه پیشنهاد رئیس جمهوری این کشور مبنی بر ایجاد ارتش اروپایی را نوعی توهم می دانند که هیچگاه به وقوع نخواهد پیوست. آنان می گویند که برای نمونه نیروی هوایی بلژیک نه هواپیماهای «رافال» فرانسوی، بلکه هواپیماهای «اف۳۵» آمریکایی را خریداری می کند و غالب کشورهای شرق اروپا برده وار به دستورات ترامپ گردن نهاده و تجهیزات نظامی آمریکا را می خرند.
در واقع، آمریکا هرگز با ایجاد یک قطب اروپایی در ناتو موافق نبوده هر چند به بهانۀ ایجاد چنین قطبی با بازگشت فرانسه به این پیمان و حضور آن در کمیتهٔ نظامی ناتو موافقت کرد. اما، برغم این تحول، ناتو همچنان یک ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا باقی ماند که پس از فروپاشی اتحاد شوروی به سیاست خصمانه اش در قبال روسیه، به فاصلهٔ اندکی پس از پایان جنگ سرد با این کشور ادامه داد.
اگر چه نباید همهٔ اظهارات رئیس جمهوری آمریکا را به ویژه در خصوص اروپا جدی گرفت، اما، اقدام های او برای آغاز دورۀ جدیدی از جنگ سرد با روسیه از منظر منافع اروپا خطرناک و زیان آور ارزیابی شده است.
طی سال های گذشته آمریکا نیروها و تجهیزات نظامی خود را در کشورهای حوزۀ دریای بالتیک، لهستان یا رومانی، یعنی در مناطق نفوذ پیمان قدیمی ورشو به رهبری مسکو مستقر کرده است. در این حال، دونالد ترامپ پیمان مربوط به موشک های اتمی میانبرد در اروپا را که میان ریگان و گورباچف امضا شد، به طور یکجانبه لغو و ناتو را وادار کرد که هزینۀ توسعه سامانۀ دفاع ضد موشک های دوربرد در اروپای مرکزی را تقبل کند.
در واکنش روسیه نیز متقابلاً کریمه را در بحبوحۀ بحران سیاسی اوکراین به خاک خود الحاق کرد و بار دیگر حضور و قوای نظامی خود را تا فنلاند و نروژ تقویت نمود. اگر فرانسه و آلمان در برابر فشارهای ژنرال های آمریکایی ناتو مقاومت نکرده بودند، ای بسا ارتش آمریکا حتا نیروهایش را در مینسک و کریمه نیز پیاده می کرد.
افزون بر این، تحریم های اقتصادی که اروپا به درخواست آمریکا علیه روسیه اعمال کرده، این کشور را بیش از پیش از حوزۀ اروپا دور ساخته، در حالی که روسیه تصمیم گرفته بود که پس از قریب یک قرن جدایی از نو به صفوف اروپا بازگردد.
در واقع کم نیستند کارشناسانی که در فرانسه به رئیس جمهوری این کشور پیشنهاد می کنند که با بهره گیری از سخنان و اقدام های غیرقابل قبول دونالد ترامپ به تحریم های اقتصادی اروپا علیه روسیه خاتمه دهد و یک بار دیگر فرانسه را از پیمان آتلانتیک شمالی خارج سازد، به ویژه اینکه این پیمان به عامل جدایی در درون قارۀ اروپا تبدیل شده است.
آنان می گویند : پنجاه سال پس از تصمیم ژنرال دوگُل مبنی بر خروج فرانسه از ناتو، این کشور باید بار دیگر مسیر استقلال را به دیگر قدرت های اروپایی نشان بدهد. آنان می گویند : ایجاد قطب اروپایی ناتو و حتا ایجاد ارتش واحد اروپا خیالبافی محض است. در عوض، ائتلاف ارتش های اروپایی امکانپذیر است. ۷۵ سال پس از دومین جنگ جهانی وقت آن رسیده که اروپا خود را از قیمومیت آمریکا رها سازد و به این شعار رئیس جمهوری آمریکا جامعۀ عمل بپوشاند : دوباره فرانسه و اروپا باید شکوه و عظمت خود را بازیابند.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید