دسترسی به محتوای اصلی
سیمای فرانسه

کلیسای نُتردام : نماد بزرگترین تغییرات تاریخی هزار ساله

نتشر شده در:

در آتش سوزی کلیسای نُتردام پاریس نشانه‌های صدها سال تاریخ و فرهنگ ملی و جهانی در عرض چند ساعت به خاکستر تبدیل شد. شیشه‌های منقوش کلیسا که ساختهٔ دست ماهرترین پیشه‌وران قرن سیزدهم بودند در اثر حرارت آتش فروریختند. سقف شمالی کلیسا به مساحت هزار متر مربع سوخت و اسکلت چوبی و شاه تیر آن که در سال ١٢٢٠ تراشیده شد بود به خاکستر تبدیل شد. در یک چشم به هم زدن میراث نبوغ آمیز معماران و صنعتگران قرون میانه در برابر دیدگان غم زده و اشک آلود میلیون‌ها فرانسوی و غیرفرانسوی در سرتاسر جهان از میان رفت.

بعد از آتش سوزی مردم همچنان به تماشای کلیسای آسیب دیدۀ نتردام پاریس می‌آیند
بعد از آتش سوزی مردم همچنان به تماشای کلیسای آسیب دیدۀ نتردام پاریس می‌آیند REUTERS
تبلیغ بازرگانی

این اولین بار نیست که کلیسای نُتردام پاریس دستخوش آتش و خرابی می شود. نخستین دستور بازسازی کلیسای نُتردام را اسقف پاریس، «موریس دو سولی»، در سال ١١٦٣ میلادی صادر کرد. بازسازی کلیسای نُتردام در این دوره ١٠٧ سال به درازا کشید و بهترین معمارهای عصر «سن لویی» در آفرینش این شاهکار تاریخی شرکت جستند. هنرمندان رنسانس، معماری این بازسازی را با تفرعنی آمیخته به تحقیر «گوتیک» نامیدند.
با این حال، کلیسای نُتردام به تنهایی آئینهٔ نبوغ و روشنایی قرون میانه است که در آن توانایی های فنی در خدمت یک معماری قدرتمند به کار گرفته شده است. مهمترین هدف این معماری وارد کردن نور به داخل شبستان از طریق دیوارهای رفیع و گود شده است. نباید فراموش کرد که در الهیات مسیحی نور نماد خدا است. در این حال، نقش سه گل که نمای بیرونی کلیسا را آذین می‌کند، نماد روشنایی و امید به جامعه ای است که جهشی بی سابقه را در عرصه های اقتصاد، فرهنگ و شهرسازی تجربه می‌کند.
معماری کلیسای جامع نُتردام پاریس اثر طبقهٔ شهرنشین پاریسی در اوج خلاقیت آن طی قرون میانه است و با توسعهٔ کسب و کار و تجارت میان دریای بالتیک و مدیترانه ارتباط مستقیم دارد.
برخلاف تصور رایج کاتدرال ها در آغاز نه خصلتی دینی، بلکه کارکردی اداری و خصوصیتی شهری داشتند. نخستین کلیساهای جامع در اروپا و فرانسه در قرن چهارم میلادی و عمدتا به عنوان جایگزین معابد رومی ساخته شدند. به همین خاطر غالب کاتدرال ها بر ویرانه های معباد پیشامسیحی ساخته یا بازسازی شده اند. ساختن کلیساهای جامع پیوند مستقیمی با توسعهٔ مسیحیت و قدرت کلیسا نیز داشت. مبتکر معماری «گوتیک» که در ساختن کلیساهای جامع به کار گرفته شد یک راهب مسیحی فرانسوی در شهرک «سن دونی»، به نام «سوژر» بود. معماران کلیسای نُتردام که عمیقا متاثر از فرهنگ اسکولاستیک بودند، یعنی فرهنگی مبتنی بر روشنایی و نظام طبقه‌بندی شدهٔ امور، می‌کوشیدند کل دانش مسیحی، و علوم طبیعی و تاریخی را در خدمت ساختن کلیسای نُتردام به کار بگیرند.
به یک معنا، قرون دوازده و سیزده میلادی که مصادف است با آغاز احداث کلیسای نُتردام دوره رشد بی سابقۀ کاتدرال ها در سر تا سر اروپا است و این رشد به سه تحول بزرگ تاریخی گره خورده است.
اولین تحول رشد بی سابقهٔ جمعّیت است. بین قرن های دهم و چهاردهم میلادی جمعّیت اروپا بیش از دو برابر افزایش یافت. در این دوره جمعّیت فرانسه از شش میلیون نفر به هجده میلیون نفر رسید. رشد بی سابقه جمعّیت ساختن کلیساهای بزرگ را برای جای دادن جمعّیت های بزرگ مؤمنان الزام آور ساخته بود. برای نمونه، کلیسای جامع شهر «آمیین» در فرانسه می توانست ده هزار نفر یعنی کل جمعیت شهر را در خود جای دهد.
شکوه و عظمت کاتدرال ها، به ویژه کلیسای نُتردام پاریس نماد قدرت و نفوذ کلیسا و همچنین شهرهای جدید و طبقهٔ اصلی آن یعنی طبقهٔ نوپای بورژوا بود. در سال ١١٦٣ کلیسای نُتردام با سقفی به ارتفاع ٣٥ متر بلندترین کلیسای جامع اروپا به شمار می‌رفت.
در واقع، ساختن کاتدرال ها به پول و سرمایه های بسیار نیاز داشت و به تنهایی نشانهٔ ثروت و مکنت کلیسا و طبقهٔ جدید شهرنشین بود. سازندگان کلیسای جامع پاریس، همانند سایر کاتدرال ها، کارگران مزدبگیر بودند و معماران آن باصطلاح آن زمان «دستمزدهایی طلایی» دریافت می‌کردند. به همین خاطر سومین تحوّل بزرگ تاریخی که همزمان است با برآمدن و رشد بی سابقهٔ کاتدرال ها استقلال شهرها نسبت به فئودال ها بود که تا قرن هفدهم همچنان در قصرها و زمین های بزرگ خود در خارج از شهرها زندگی می کردند
به عنوان یکی از شاهکارهای میراث مهم بشریت، کلیسای نُتردام سیمای واقعی قرون میانه ای است که سده هجدهم به غلط آن را تماماً مترداف سیاهی و تباهی معرفی کرده بود. البته، کلیسای نُتردام طی سده ها همگام با ذوق زمانه و نیازهای دوره های تاریخی تحوّل و تطبیق یافته است. مرمت کلیسای نُتردام به ویژه از سال ١٨٤٤ گویای همین تاریخ طولانی تحّوّل و تطبیق دایمی است و ای بسا خاکستر شدن بخشی از آن آئینهٔ فروپاشی یک دورهٔ تاریخی باشد که از آن عنصر امید و روشنایی رخت بر بسته است.
آتش سوزی که دوشنبه بعداز ظهر پانزدهم آوریل به نابودی تیرهای چوبی، مناره و سقف کلیسای نُتردام منجر شد سخت ترین آزمونی است که این بنای تاریخی از زمان پایه ریزی‌اش تا امروز متحمل شده است.
ساعاتی پس از مهار آتش سوزی، امانوئل ماکرون،رئیس جمهوری فرانسه، در پیامی توئیتری وعده داد که کلیسای نُتردام زیباتر از گذشته و طی پنج سال بازسازی خواهد شد. نخست وزیر فرانسه، ادوار فیلیپ، در شورای وزرا اعلام کرد که قصد دارد برای بازسازی منارهٔ کلیسا کنکوری بین المللی برگزار کند. او از بازسازی کلیسای نُتردام پاریس به عنوان چالشی غول آسا و مسئولیتی تاریخی برای نسل های کنونی و آینده یاد کرد.
با این حال، به گفتهٔ کارشناسان اولویت در حال حاضر ایمن نگاه داشتن بنای شدیداً آسیب دیدهٔ نُتردام است و برای این منظور باید سریعاً سقف سوختهٔ شبستان را پوشاند و اطراف آن را با داربست احاطه کرد. آتش سوزی از قابلیت این بنای تاریخی برای تحمل وزنی جدید کاسته است و محاسبهٔ وزنی که سقف جدید بر آن تحمیل خواهد کرد نیازمند زمان است. برای نمونه، پیش از شروع بازسازی بنای نُتردام باید حجم زیاد آب هایی که طی دو روز برای مهار آتش روی آن ریخته شده، خشک شود و خشک شدن این آب ها نیازمند یک سال زمان است.
عامل دیگری که بازسازی کلیسا نُتردام را به تاخیر می اندازد بازار شام ساخت و ساز در پایتخت فرانسه است. به دلیل احداث خط بزرگ مترو («پاریس اکسپرس») و ساختن و آماده کردن تجهیزات بازی‌های المپیک فرانسه، «کایه دو شارژ» تمام دفاتر مهم ساخت و ساز فرانسه پر شده است. افزون بر این، بازسازی نُتردام نیازمند کارگران ماهر درودگر، سنگتراش و سقف ساز است و فرانسه در این سه عرصه با کمبود کارگر روبرو است، زیرا این فنون متعلق به دوره های تاریخی گذشته اند.
در بازسازی سقف کلیسا، کارشناسان معتقدند که تیرک های سقف باید به شکل اولیه آن ساخته شوند. اما، به فرض اینکه بتوان چوب بلوط لازم را برای این کار در فرانسه یافت، خشک شدن چوب‌ها پیش از تراشیده شدن به دو تا سه سال زمان محتاج است. سخت است در مدتی کوتاه بنایی را که طی سده ها ساخته شده از نو بازسازی کرد.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.