حداقل چهار پنج قرنی هست که به مناسبت نوئل یا کریسمس آواز میخوانند. اما ترانههایی که امروزه در روزهای آخر سال میلادی میشنویم با قطعاتی که در قرون گذشته اجرا میشد یک تفاوت اساسی دارد: محتوای مذهبی موسیقی در دوران ما تقریباً فراموش شده است.
زمانی که یوهان سباستیان باخ آثاری به مناسبت زادروز عیسی مسیح مینوشت، موضوع اصلی قطعات او بزرگداشت رسول خدا و پیام صلح او بود. مسلماً ایمان دینی و اعتقادات عمیق آهنگساز، وی را در این کار یاری میکرد. بعد از سیصد سال، شور و ایمان باخ به دل شنوندۀ امروزی – حتی اگر بیدین باشد – راه مییابد و او را متأثر میکند.
اما امروزه انبوه ترانهها و آهنگهای معاصر که خاص هفتههای پایانی سال میلادیاند، اکثراً عیسی مسیح را از یاد بردهاند و فقط بر خاطرۀ جشن و حال و هوای عید و آخر سال تأکید دارند.
البته در قرون پیشین، گذشته از موسیقی فاخر و عالمانه، موسیقی مردمی هم وجود داشته است. روستاییان و مردم فرودست اروپا برای خود ترانههای عامیانه داشتند و میلاد مسیح را، اگرچه بسیار محدود و محقرانه، جشن میگرفتند. در همۀ فرهنگهای عامیانه، مرز مذهبی و غیرمذهبی، مقدس و غیرمقدس، دینی و دنیوی چندان مشخص و دقیق نیست. شاید به همین دلیل، ترانههای روستایی و عامیانه و به قولی "فولکلوریک" گذشته با ترانههای کریسمس امروزی رابطۀ نزدیکتری داشته باشند...
خدا را شکر! کریسمس آمد
در میان انبوه ترانههایی که در سه چهار دهۀ اخیر به مناسبت عید کریسمس خوانده شده، ترانۀ گروه "کوئین" با صدای زندهیاد فردی مرکوری، برای خود تشخصی دارد. این ترانه که عنوان اصلیاش Thank God It's Christmas (خدا را شکر، کریسمس رسید) است، در پایان سال ١٩٨۴ منتشر شد. در آن زمان این ترانه به هیچ آلبومی تعلق نداشت و جداگانه به بازار آمد. اما هشت سال بعد از مرگ فردی مرکوری، این ترانه در آلبوم "بهترین آثار گروه کوئین" گنجانده شد.
فردی مرکوری خود در خلق این ترانه دخیل نبود. آهنگ را برایان مِی، گیتاریست "کوئین" ساخته بود و شعر نیز اثر راجر تیلور، نوازندۀ درامز گروه بود:
"دوستان من،
"سالی طولانی و سخت بود
"اما حالا کریسمس است...
فردی مرکوری و خاطرۀ هند
صدای فردی مرکوری که ترکیب غریبی از درد و امید بود بخصوص با حال و هوای ترانۀ کریسمس سازگاری داشت. مسلماً اجرای خالصانه و "از ته دل" مرکوری در ماندگار شدن ترانه بیتأثیر نبوده است.
حدود سه سال بعد از این اجرا، فردی مرکوری فهمید که به بیماری ایدز مبتلا شده و سرانجام در اواخر سال ١٩٩١ در ۴۵ سالگی از دنیا رفت.
فردی مرکوری که نام اصلیاش فرخ بلسارا بود زمانی در زنگبار آفریقا به دنیا آمد که این سلطاننشین "تحتالحمایه"ی بریتانیا بود. پدر و مادرش از پارسیان گجرات هند بودند که برای ادارۀ مستعمرات انگلیس کارمندی میکردند. آنان پسر هفت سالۀ خود را به هند فرستادند تا در دبستانی در شهر پنجگنی، در چارچوب سنتهای آموزشی انگلیسی تحصیل کند. فرخ که از همان سالها شیفتۀ موسیقی بود، از خوانندگان معروف هندی تقلید میکرد، تا جایی که معلمهای مدرسه به والدینش توصیه کردند که فرخ را به کلاس موسیقی بفرستند. به این ترتیب او از هشت سالگی درس پیانو گرفت و موسیقی و خوانندگی را با جدیت دنبال کرد.
گفته میشود که وی شیفتۀ صدای خوانندۀ زن هندی، لتا منگیشکر بوده است. اگرچه دوستداران فیلمهای هندی چهرۀ لتا منگیشکر را نمیشناسند اما حتماً با صدای او آشنا هستند. همانطور که در بسیاری از فیلمهای فارسی، صدای عهدیه با چهرههای گوناگون ستارگان و رقصندگان ترکیب شده، صدای نازک لتا منگیشکر نیز در تعداد بیشماری از فیلمهای موزیکال هندی شنیده میشود.
شاید قدرت و وسعت صدای فردی مرکوری که بارها در بارۀ آن سخن گفته شده، با این تأثیر دوران کودکی و نوجوانی بیارتباط نباشد...
نمونههایی از موسیقیهای کریسمس و همچنین ترانۀ کریسمس با صدای فردی مرکوری را در فایل صوتی گوش کنید
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید