آیا زمان آن نرسیده که تقسیم‌بندی‌هایی مثل "راک"، "جاز"، "پاپ" یا "سنتی" و مدرن را کنار بگذاریم؟ جشنوارۀ موسیقی مارسیاک که امسال از مرز چهل سالگی می‌گذرد و به عنوان یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های جاز اروپا شناخته شده، برای این تابستان شعار شکستن دیوارها و اتحاد موسیقی‌ها را برگزیده است. یکی دیگر از خصوصیات مهم برنامه‌ریزی امسال این جشنوارۀ پرآوازه، حضور نه تزیینی یا حاشیه‌ای، بلکه مرکزی موسیقی‌دانان شرقی است.
عبارت "موسیقی تلفیقی" انگار کم‌کم از دور خارج می‌شود. شاید به این دلیل ساده که تقریباً همۀ موسیقی‌ها تلفیقی شده‌اند. اما امسال برگزارکنندگان و علاقه‌مندان وفادار جشنوارۀ "مارسیاک" واژه‌ای را برای توصیف روحیه و حال و هوای فستیوال برگزیده‌اند که کم و بیش به معنای برداشتن موانع و دیوارها و آزاد کردن و گشایش است (décloisonnement)، همانطور که مثلاً دیوارهای داخلی ساختمانی را برمی‌دارند تا فضایی یگانه و باز به دست آورند. این واژه در عین حال در مباحث علمی و آموزشی به روشی اشاره دارد که دید فراگیر و کلی را به روش "تقسیم به اجزاء" ترجیح می‌دهد.
انتخاب این واژه برای جشنوارۀ مارسیاک بسیار پرمعناست. این فستیوال که از سال ١٩٧٨ در شهر کوچکی در جنوب غربی فرانسه شروع به کار کرد، کم‌کم نه تنها در فرانسه که در اروپا به یکی از مهم‌ترین فستیوال‌های موسیقی تبدیل شد. اما از همان آغاز، هدف برگزارکنندگان ارائۀ ناب‌ترین گرایش‌های موسیقی جاز بود. اندک اندک بزرگ‌ترین نوزندگان و خوانندگان جاز زمانه مثل ری چارلز، دیزی گیلسپی، احمد جمال، کیت جارت، هربی هنکاک، نینا سیمون، سانی رالینز و... جشنوارۀ مارسیاک را گرامی داشتند و پیوسته در آن حضور یافتند.
بعد از دهۀ اول عمر، برگزارکنندگان "مارسیاک" متوجه شدند که نمی‌توانند برنامۀ سالانه را تنها با حضور شخصیت‌های استثنایی پر کنند. پس شاید به ناچار و به اقتضای جوّ زمانه، جشنواره دامنۀ فعالیت را از جاز کلاسیک گسترده‌تر کرد. به این ترتیب طی سی سال بعد، مارسیاک نقش بسیار مهمی را در ارائۀ گرایش‌های تازه و بدعت‌های دنیای جاز عهده‌دار شد.
اینک جشنوارۀ مارسیاک دهۀ پنجم عمر خود را با روحیه‌ای تازه آغاز کرده است. تا همین چند سال پیش اگر دوستداران و مسئولان این جشنواره می‌شنیدند که قرار است چیزی جز جاز به مارسیاک بیاید، شاید به "تکفیر" قد علم می‌کردند. اما زمانه چنان تغییر کرده که حتی این پیروان خالص و بی‌چشم‌داشت مذهب جاز، پذیرفته‌اند که بزرگان دیگری چون جون بائز - یکی از مشهورترین چهره‌های موسیقی فولک آمریکایی - نیز به مارسیاک بیاید، بدون این که کوک گیتار را تغییر دهد یا قصد راه و مقام جاز کرده باشد.
دیوارها فرو می‌ریزند، سبک‌ها دگرگون و حتی گاه بی‌معنا می‌شوند و نسل‌های تازه در پی یافتن اصوات تازه، بدون هیچ محذور یا مانع فکری و ذوقی، هرچه را که بخواهند به هم مخلوط می‌کنند یا کنار هم می‌چینند. جاز یا غیر جاز، آنچه اهمیت دارد، یافتن و شنیدن و معرفی موسیقی‌هایی است که حرفی و حالی تازه داشته باشد.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید