تاریخ یهودیان در ایران از قرن ششم پیش از میلاد آغاز می‌شود. مورخان، یهودیان کنونی ایران را بازماندگانِ یهودیانی می‌دانند که در زمان کورش در پارس، مرکز امپراتوری هخامنشی، جایگیر شدند. بی‌جهت نیست که بعضی از اماکن مقدس و تاریخی آنان در ایران قرار دارد. مانند آرامگاه دانیال نبی در شوش و آرامگاه پیامبر حَبَقّوق در تویسرکان. ایران دومین کشور خاور میانه پس از ترکیه بود که اسرائیل را به رسمیت شناخت. در زمان شاه روابط ایران و اسرائیل برپایۀ منافع مشترک دو کشور در خاور میانه تنظیم شده بود. رشد جریان‌های پان‌عربیسم و برتری‌جویی بعضی از کشورهای عربی در منطقه دو کشور را به هم نزدیک کرد. اما پس از انقلاب ۱۹۷۹ رهبران جدید ایران بی هیچ درنگی دشمنی با اسرائیل را آغاز کردند. با این حال، هنگامی که ارتش عراق به ایران حمله کرد اسرائیلی‌ها برای جلوگیری از پدید آمدن ائتلافِ عربی در برابر ایران از فروش اسلحه به جمهوری اسلامی خودداری نکردند.
یکشنبۀ گذشته ۱۳ ژانویه بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، اعلام کرد که جنگنده‌هایِ نیروی هوایی کشورش شامگاه روز جمعه ۱۱ ژانویه انبارهای مهمات سپاه پاسداران ایران و حزب‌الله لبنان را در اطراف فرودگاه بین‌المللی دِمَشق بمباران کرده اند و افزود که در گذشته نیز ارتش اسرائیل به صدها موضع ایران و حزب‌الله در سوریه حمله کرده بود. رهبران اسرائیل همواره گفته‌اند که اجازه نخواهند داد نیروهای ایرانی در سوریه پایگاه نظامی دائمی ایجاد کنند. ایالات متحد آمریکا نیز که نیروهای نظامی‌اش را از سوریه خارج می‌کند اعلام کرده است که از هرگونه اقدام اسرائیل برای حفظ امنیت‌اش حمایت خواهد کرد.
از زمان تشکیل اسرائیل در ۱۹۴۸ تاکنون روابط آن کشور با ایران از همکاری نزدیک و اتحاد سیاسیِ تنگاتنگ در دورۀ شاه به کشاکش و درگیریِ نظامی در دورۀ جمهوری اسلامی انجامیده است. تاریخ یهودیان در ایران از قرن ششم پیش از میلاد آغاز می‌شود. پس از سقوط اورشلیم در ۵۹۷ پیش از میلاد به دست نَبوکَد نَصَّر، پادشاه بابِل، گروه‌هایی از یهودیان به اسارت بابِلیان درآمدند و به بابِل برده شدند. اما با فتح بابل به دست کورش هخامنشی در ۵۳۹ پیش از میلاد از اسارت بیرون آمدند و گروه‌هایی از آنان در پارس، مرکز امپراتوری هخامنشی، جایگیر شدند. مورخان، یهودیان کنونی ایران را بازماندگانِ آن یهودیان می‌دانند. بی‌جهت نیست که بعضی از اماکن مقدس و تاریخی یهودیان در ایران قرار دارد.
ایران در سال ۱۹۴۷ به قطعنامۀ ۱۸۱ سازمان ملل برای تشکیل دولت اسرائیل رأی مخالف داد. اما یک سال پس از تشکیل اسرائیل در ۱۹۴۸ آن کشور را در زمان نخست وزیریِ ساعد مراغه‌ای به صورت نیمه رسمی یا دُفاکتو به رسمیت شناخت. آن شناسایی چندان طول نکشید، زیرا در هفتم ژوئیۀ ۱۹۵۱ دکتر محمد مصدق آن را پس گرفت. پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ (۱۹ اوت ۱۹۵۳) روابط ایران و اسرائیل برپایۀ منافع مشترک دو کشور در خاور میانه تنظیم شد. رشد جریان‌های پان‌عربیسم و برتری‌جویی بعضی از کشورهای عربی در منطقه دو کشور را به هم نزدیک کرد. در زمان شاه بیشترین داد و ستد ایران با اسرائیل در زمینۀ نظامی و اطلاعاتی بود. با این حال، اسرائیل در مدرن کردنِ کشاورزی و گسترش صنعتِ گردشگری نیز به ایران یاری رساند. آن کشور در مدرن کردن دفاع هوایی و پایگاه‌های نیروی دریایی ایران نیز سهم عمده داشت. پایگاه‌های نیروی دریایی ایران را در بندر عباس و بندر بوشهر و خانه‌های سازمانیِ افسران را در نزدیکی آن پایگاه‌ها مهندسان اسرائیلی ساختند.
در سال ۱۹۵۸ بخش فارسیِ رادیو اسرائیل به منظور تحکیم روابط دو کشور آغاز به کار کرد. در همان سال مِئیر عِزری، از یهودیان اصفهان که در سال ۱۹۵۰ به اسرائیل مهاجرت کرده بود نخستین سفیر آن کشور در ایران شد. میان سال‌های ۱۹۷۴ و ۱۹۷۹ چندین رهبر بلند‌پایۀ سیاسی و نظامیِ اسرائیل مانند اسحاق رابین، ایگال آلوُن، موشه دایان و شیمون پِرِز به ایران سفر رسمی کردند. در سال ۱۹۷۷ نیز عباسعلی خلعتبری، وزیر امور خارجۀ دولت هویدا، سفر رسمی به تل‌آویو کرد. در سال ۱۹۷۷ «سازمان صنایع دفاعی ایران» برای ساختن موشک‌های دوربُرد، پروژه ای به نام «پروژۀ شکوفه» با همکاری اسرائیلی‌ها به راه انداخت که با انقلاب و برافتادن شاه ناتمام ماند. در زمان شاه در حدود ۵۰۰ خانوادۀ اسرائیلی در ایران می‌زیستند و برای دانش آموزان اسرائیلی مدرسه‌ای عبری زبان با همکاری سفارت اسرائیل در تهران و زیر نظارت وزارتِ آموزش و پرورش اسرائیل تأسیس کرده بودند.
از ۱۹۶۰ شرکت هواپیماییِ «اِل عالِ» اسرائیل پروازهای ثابت روزانه میان فرودگاه مهرآباد تهران و فرودگاهِ بین‌المللی بِن گوریوُن در تِل‌آویو داشت. در ۱۹۶۸ به سبب بسته شدن کانال سوئز، یک شرکت ایرانی- اسرائیلی به نام شرکتِ خط لولۀ نفتیِ «اَیْلات- اَشکِلوُن» به منظور تسهیل صادراتِ نفت ایران به اروپا تشکیل شد. آن خط لولۀ ۲۴۲ کیلومتری میان بندرِ اسرائیلی اَیْلات در ساحل خلیج اَیْلات و بندرِ اسرائیلی اَشکِلوُن در دریای مدیترانه توانست در اوضاع و احوال آشوب‌زدۀ آن زمان نفت ایران را به بازارهای اروپا برساند. می‌گویند در هنگامۀ انقلاب در حدود ۸۰۰ هزار تُن نفت خام در مخازن آن خط لوله بود که همه را اسرائیل ضبط کرد و جمهوری اسلامی برای گرفتن سهم ایران در سال ۲۰۰۴ از اسرائیل به دادگاه‌های ژنو و پاریس شکایت کرد.
پس از انقلاب ۱۹۷۹ رهبران جدید ایران بی هیچ درنگی دشمنی با اسرائیل را آغاز کردند. یک هفته پس از پیروزی انقلاب در ۱۹ فوریۀ ۱۹۷۹ دولت انقلابی با انتشار اطلاعیه‌ای ۳۲ کارمند اسرائیلیِ شرکت هواپیمایی اِل عال را از ایران بیرون کرد و خواهان قطع روابط ایران و اسرائیل شد. با این حال، هنگامی که ارتش عراق به ایران حمله کرد اسرائیلی‌ها برای جلوگیری از پدید آمدن ائتلافِ عربی در برابر ایران از فروش اسلحه به جمهوری اسلامی خودداری نکردند.
به رغم دشمنی آشکار رهبران جمهوری اسلامی با اسرائیل، روابط تجاری ایران و اسرائیل پس از جنگ ایران و عراق نیز به طور غیررسمی ادامه یافت. اما با حملات تروریستی ۱۸ مارس ۱۹۹۲ به سفارت اسرائیل در پایتخت آرژانتین که ۲۹ کشته به جا گذاشت و سپس بمب‌گذاری در آمیا (انجمن فرهنگی یهودیان آرژانتین) در ژوئیۀ ۱۹۹۴ که در آن ۸۴ نفر کشته و ۲۳۰ نفر زخمی شدند، اسرائیلی‌ها از جمهوری اسلامی یکسره رویگردان شدند. زیرا پس از سال‌ها تحقیق و احضار بیش از ۱۲۰۰ نفر به دادگاه، دولت آرژانتین سرانجام به این نتیجه رسید که نقشۀ آن عملیات تروریستی را در تهران کشیده بودند و اجرای عملیات را به عهدۀ حزب‌الله لبنان گذاشته بودند. البته در سال ۲۰۱۳ پژوهشگرانی دست داشتن ایران و حزب‌الله را در رویدادهای آرژانتین ادعایی نادرست خواندند.
پس از رو شدن برنامۀ هسته‌ای ایران، سخنان تحریک آمیز احمدی‌نژاد و خامنه‌ای دربارۀ اسرائیل، به ویژه پس از جنگ داخلی سوریه و ورود نیروهای سپاه به آن کشور، اسرائیلی‌ها تضعیف و حتی براندازی جمهوری اسلامی را در دستور کار خود قرار دادند.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید