دسترسی به محتوای اصلی
اتاق موسیقی

در جستجوی "باباکرم" و یادی از حسین همدانیان

نتشر شده در:

کمتر کسی است که دو تصنیف ایرانی "باباکرم" و "مبارک باد" را نشنیده باشد اما خوانندۀ آنها، حسن همدانیان تا اندازه‌ای از یادها رفته است. با اینکه به درستی معلوم نیست که تصنیف‌ها را چه کسی ساخته و وجه تسمیۀ "بابا کرم" چه بوده، اما برخی شواهد حاکی از آن است که عامل اصلی در شکل‌گیری تصنیف‌ها خود همدانیان بوده است.

حسین همدانیان در کنار جلیل شهناز: این دو بارها در برنامۀ گلهای رنگارنگ همکاری داشته‌اند
حسین همدانیان در کنار جلیل شهناز: این دو بارها در برنامۀ گلهای رنگارنگ همکاری داشته‌اند dr
تبلیغ بازرگانی

"باباکرم" و "مبارک باد" را باید بخشی از میراث فرهنگ مردمی ایران دانست. با اینحال دانسته‌ها در بارۀ آنها و حسین همدانیان بسیار ناچیز است. در جستجویی سطحی، بیش از آن که اطلاعات تاریخی به دست آید افسانه‌ها و روایات عامیانه مشاهده می‌شود.

جعفر شهری در کتاب "طهران قدیم" گفته است که باباکرم آدمی زورخانه‌رو و دارای منش "لاتی" یا جاهلی بوده که در کوچه و خیابان‌های محلۀ خود به بچه‌ها آب‌نبات می‌داده و به باباکرم شهرت داشته است.

اما خانم هایده کیشی‌پور، استاد رقص معتقدند که "داستان بر می‌گردد به زمان رضا شاه و ماجرای کشف حجاب (؟)... یکی از این خانم‌های شازده، باغبان مسنّی داشت به نام بابا کرم. هر وقت خانم به باغ می‌آمد باغبان را صدا می کرد: بابا کرم چطوری؟"

خانم کیشی‌پور ادامه می‌دهند که "این باغبان به تدریج عاشق آن خانم می‌شود و بعد از مدتی که خانم به سفر فرنگ می‌رود، بابا کرم از عشق او می‌میرد".

این کارشناس رقص سپس به تحلیل رقص باباکرم می‌پردازد و می‌گوید: "در اذهان مردم، بابا کرم به عنوان یک مرد عاشق شكل می‌گیرد و آن رقص هم در آن زمان، نشان‌دهندۀ حرکات یک مرد عاشق بوده. در واقع بابا کرم از نمادهای نشان‌دهندۀ عشق مرد ایرانی به معشوقه‌اش هست، کسی که بخاطر دوری از دختر مورد علاقه‌اش جانش را از دست می‌دهد"...

هایده کیشی‌پور هیچ توضیحی در مورد منابع و مراجع این روایت نداده است. اما اتفاقاً اخیراً یک "فعال رسانه‌ای" به اسم محسن مهدیان در جستجوهای خود به اطلاعاتی دست یافته که بسیار قانع‌کننده‌تر است. او می‌نویسد که به طور اتفاقی رد شخصی را به اسم مرتضی کریم‌زاده (مرحوم) پیدا کرده که پسر کرم‌علی کریم‌زاده، ملقب به "باباکرم" بوده است. محسن مهدیان ادامه می‌دهد: "پسر باباکرم یعنی همین آقا مرتضی از هیئت دارهای قدیمی تهران بود که اهل محل ازش به نیکی یاد می‌کنند. او فرزند همسر دوم باباکرم است و شاعر اصلی شعر ˝باباکرم دوستت دارم̏، همین خانم است که مطلع شعر را می‌گوید و بعدها حسین همدانیان این شعر را کامل می‌کند و برایش آهنگ می‌سازد"...

اما دو روز بعد از انتشار این مطلب، محسن مهدیان در یادداشتی دیگر می‌افزاید: "امروز صبح دختر مرحوم کریم‌زاده معروف به باباکرم نکاتی را تلفنی توضیح دادند و تصحیح کردند: یکم اینکه فرمودند پدر ما یک پهلوان و جوانمرد واقعی بود و اینطور نبود که تنها به خاطر خوش‌رفتاری با کودکان، باباکرم نام گرفته باشند"... دختر آقای کریم‌زاده همچنین توضیح داده‌اند که "پدر ما محبّ اهل بیت، خاصه مرید امیرالمومنین بودند و اهل دستگیری، و ازین جهت مورد احترام واقع شدند"...

سپس خانم کریم‌زاده تأکید می‌کنند که "رقصی که به باباکرم شهرت دارد، ربطی به مرحوم پدر ما ندارد و این تلقی نادرستی است که این رقص را اولین بار باباکرم انجام دادند. اساساً پدر ما در کسوت این دست کارها نبودند". و بالاخره ایشان به محسن مهدیان گوشزد کرده‌اند که "شاعر ترانۀ بابا کرم همان آقای حسین همدانیان است و مادر ما نقشی در این شعر نداشته‌اند"...

بدین ترتیب اطلاعاتی که آقای مهدیان منتشر کرده‌اند علاوه بر این که روایت جعفر شهری را زیر سؤال می‌برد، افسانۀ "باغبان و شاهزاده خانم" را مطلقاً بی‌أساس نشان می‌دهد. نکتۀ مهم‌تر این که حسین همدانیان به عنوان شاعر اصلی تصنیف باباکرم معرفی می‌شود...

در عین حال نمی‌توان از این فرض صرف نظر کرد که شاید باباکرم جعفری شهری، باباکرم قصۀ "باغبان و شاهزاده خانم" و بالاخره کرم‌علی کریم‌زاده به عنوان سه شخصیت‌ جداگانه واقعیت داشته باشند!

اما به هرحال آنچه در همۀ این روایات نامعلوم باقی می‌ماند، ارتباط حسین همدانیان با شخصیت باباکرم است...

قسمت‌هایی از تصنیف‌های مشهور حسین همدانیان را در فایل صوتی گوش کنید

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.