چگونه رفع تحریم ها منافع اقتصادی سپاه پاسداران را تأمین می کند؟

 علی کشتگر : غریزۀ ادامۀ بقا در کنار عامل منافع اقتصادی که سپاه پاسداران را به حمایت از توافق اتمی با غرب واداشته ممکن است در درازمدت این گروه را به جای ستیزه جویی یا مقابله با غرب به همسویی با آن نیز وادار کند. آنچه که نهایتاً می تواند برای این نیرو و جمهوری اسلامی ایران نگران کننده و خطرناک باشد قدرت و اعتراض جامعۀ مدنی ایران است...

سلام عرض میکنم آقای علی کشتگر، فعالان و کارشناسان اقتصادی در ایران از هم اکنون خود را برای دورۀ پس از رفع یا تعدیل تحریم ها آماده می کنند. در این میان، آنچه شاید بیش از هم قابل توجه است، واکنش نیروهایی است که در نتیجۀ تحریم ها یا به بهانۀ "دور زدن تحریم ها" به ثروت ها و سرمایه های بزرگی دست یافتند و از آنان تحت عناوین مختلف از جمله "مافیای اقتصادی قدرت" یا به تعبیر رییس جمهوری سابق ایران، محمود احمدی نژاد، "برادران قاچاقچی" یاد شده است. این نیروها که علاوه بر قدرت اقتصادی از قدرت نظامی و امنیتی نیز برخوردارند اکنون کجا ایستاده اند و چه واکنشی در قبال مذاکراتی که قرار است تا سی ام ژوئن به توافق نهایی منجر شود از خود نشان خواهند داد.
 
علی کشتگر : اکنون در قبال مذاکرات یا تفاهم نامۀ هسته ای که قرار است به توافق نهایی منجر شود، اصولگراهای ایران که محورش جناح امنیتی-نظامی است به دو بخش تقسیم شده اند : یک بخش آن دربرگیرندۀ عناصر متمایل به "جبهۀ پایداری" است که مخالف مذاکرات و توافق اتمی است و بخش دیگر آن به نمایندگی فرماندهان سپاه پاسداران با انجام مذاکرات و توافق اتمی موافق است. بگذریم از اینکه اینان از توافقی امروز حمایت می کنند که دوازده سال پیش می توانستند به دست آورند، ولی آقای خامنه ای آن را مصداق "بی غیرتی" و توافق "شاه حسین سلطانی" می نامید و به همین دلیل آن را رد می کرد. باری، حمایت نظامیان و اصولگرایان از توافق اتمی نتیجۀ الزامات اقتصادی و فشار تحریم های بین المللی بر اقتصاد ایران است. و این اساساً خصوصیت نظام نفتی است. از یاد نبریم که حتا رژیم شاه بعد از بسته شدن شیرهای نفت به حال فلج درآمد و وقتی نظام بانکی و نفت ایران به طور همزمان تحریم شدند، آقای خامنه ای چاره ای جز پذیرش آنچه پیشتر تصمیم "شاه سلطان حسینی" می نامید، پیش روی خود ندید. اکنون کسانی که در نتیجۀ تحریم ها سودهای سرشاری به دست آورده اند، به نفع خود می بینند که فشار تحریم ها بر منافع اقتصادی شان برداشته شود. برای اینان رفع تحریم ها هیچ مغایرتی نیز با ادامۀ فعالیت شبکه های قاچاق ندارد، هر چند ادامۀ تحریم ها تاکنون منافع سرشاری را از محل قاچاق کالاها نصیب این گروه کرده است.
آقای کشتگر این نیروها در ازای تطبیق خود با وضعیت حاضر چه امتیازهای دیگری احتمالاً می توانند به دست آوردند؟
علی کشتگر : نیرویی که در حال حاضر در جمهوری اسلامی برنده محسوب می شود، خط میانه روی است. شکافی که در درون اصولگراها به وجود آمده پیروزی برای همین خط محسوب می شود. یعنی : کسانی که خواستار گشایش بازار ایران به روی سرمایه های خارجی و غربی هستند. مسئله اینجاست که اتفاقاً باز شدن بازار ایران به روی سرمایه های غربی به سود شرکت ها و کارتل های بزرگ سپاه پاسداران، نظیر قرارگاه خاتم الانبیاء، است. افزایش فروش نفت و گاز بیش از همه تأمین کنندۀ منافع همین گروه است که دست بالا را در صنعت نفت و گاز ایران دارد. همین گروه است که قراردادهای هنگفت نفت و گاز را در انحصار دارد و از درآمدهای نفتی بیشترین سود را می برد. افزون بر این، مادام که اقتصاد ایران سر و سامان نیافته، این گروه شبکه های قاچاق کالا را حفظ و فعال نگه می دارد. اساساً قاچاق کالا در جمهوری اسلامی ربط مستقیمی به تحریم ها نداشته و ندارد. این پدیده پیش از اعمال تحریم های بین المللی علیه نفت و نظام بانکی ایران وجود داشت و وسیعاً عمل می کرد و پس از آن نیز عمل خواهد کرد.
آقای کشتگر نتیجۀ سیاسی تطبیق اقتصادی نیروهایی که تاکنون دستیابی به توافقات اتمی را برنمی تافتند در دورنمای درازمدت یا میان مدت چیست؟
علی کشتگر : به نظرم طرفداران راه چین، یعنی کسانی که مدافع گشایش در اقتصاد و سرکوب در سیاست داخلی هستند و هم اکنون از سوی نیروهای میانه رو قدرت در ایران نمایندگی می شوند تقویت خواهد شد...
آیا سپاه پاسداران با چنین راهی همراه و همسو خواهد بود؟
علی کشتگر : کاملاً همراه خواهد بود. یعنی سپاه پاسداران هم عملیات منطقه ای اش را ادامه می دهد و هم سرکوب در داخل کشور را و در عین حال از گشایش بازار ایران به روی سرمایه های خارجی حمایت می کند. زیرا، شریک اصلی این گشایش اقتصادی سپاه پاسداران است و سودهای کلان ناشی از این گشایش در وهلۀ اول نصیب همین گروه می شود. آنچه در حال حاضر شروع خواهد شد حل مسائل اقتصادی از طریق تعامل با غرب است. بعید است که در حال حاضر جمهوری اسلامی از سیاست های تاکنونی اش در داخل و در منطقه دست بکشد. رفع تحریم ها حتا موقعیت سیاسی و اقتصادی سپاه پاسداران را در قدرت تقویت خواهد کرد، هر چند این نیرو علاقمند بود که به سیاست های گذشته اش بدون هیچ مانعی ادامه بدهد. اما، فشار تحریم ها این گروه را به بازنگری در رفتارش وادار کرده، چون غریزۀ ادامۀ بقا در جمهوری اسلامی ایران بسیار قوّی است. این غریزه در کنار تأمین منافع اقتصادی ممکن است در درازمدت حتا سپاه پاسداران را به جای ستیزه جویی یا مقابله با غرب به همسویی با غرب وادار کند. آنچه که نهایتاً می تواند برای این نیرو و جمهوری اسلامی ایران نگران کننده و خطرناک باشد قدرت و اعتراض جامعۀ مدنی ایران است...