دسترسی به محتوای اصلی
دنیای اقتصاد، اقتصاد دنیا

آیا واشنگتن می‌تواند صادرات نفت ایران را قطع‌کند؟ تصمیم اخیر واشنگتن چه تأثیراتی بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟

نتشر شده در:

کاخ سفید روز دوشنبه ۲۲ آوریل/۲ اردیبهشت اعلام کرد که دونالد ترامپ تصمیم گرفته است معافیت‌های تحریمی داده شده به ۸ کشور برای  خرید نفت از ایران را که در ماه مه به پایان می‌رسند، تمدید نکند. این تصمیم در چهارچوب فشار حداکثری آمریکا بر اقتصاد ایران اتخاذ شده است و هدف واشنگتن به صفر رساندن صادرات نفت و معیانات گازی ایران است. آیا کشورهای عمده خریدار نفت ایران، خصوصاً چین، هند و ترکیه واقعاً از این تصمیم  تبعیت می کنند؟ در صورتی که تمامی کشو‌رهای بزرگ خریدار نفت ایران برای اجرای تحریم ها از تصمیمات واشنگتن فرمانبرداری کنند، آیا صادرات نفت ایران واقعاً به صفر نزدیک خواهد شد؟ یا اینکه ایران خود را برای دور زدن تحریم‌های نفتی همه جانبه آماده کرده و می تواند از مسیرهای غیررسمی، نفت خود را، هر چند کمتر از گذشته، بفروشد؟ این تصمیم چه تأثیراتی می تواند بر بازار جهانی نفت داشته باشد؟ در صورتی که در اثر این تصمیم، همانطور که واشنگتن امیدوار است، درآمدهای نفتی ایران به شدت کاهش یابد، این موضوع چه تأثیراتی می تواند بر اقتصاد ایران که هم اکنون  دچار رکود و رشد اقتصادی منفی شده، داشته باشد؟

O petróleo é o principal produto de exportação do Irã.
O petróleo é o principal produto de exportação do Irã. REUTERS/Raheb Homavandi/File Photo/File Photo
تبلیغ بازرگانی

 در این مجله اقتصادی تلاش می شود نتایج تصمیم اخیر واشنگتن در ایجاد فشار حداکثری برای توقف صادرات نفت ایران بر اقتصاد ایران در کوتاه و میان مدت بررسی شود. دکتر مهرداد عمادی، اقتصاد دان و مشاور بین المللی  در امور مالی میهمان این مجله اقتصادی است.

واشنگتن بر این باور است که عدم تمدید معافیات‌ها بازار نفت را آشفته نمی کند

واشنگتن بر این باور است که هم اکنون مازاد عرضه در بازار جهانی نفت وجود دارد و  با توجه به قولی که دو کشور عربستان سعودی و امارات متحد عربی برای تأمین کمبود احتمالی نفت ایران در بازار به واشنگتن داده اند، کاخ سفید به این نتیجه رسیده است که حذف معافیات‌های تحریمی و در نتیجه،  تحریم گسترده  و همه جانبه صادرات نفت ایران نمی تواند، بازار جهانی نفت را متلاطم کند. با این وجود، بازار نفت در واکنش به توقف این معافیت‌ها، روز دوشنبه افزایش سه درصدی قیمت نفت را تجربه کرد. قیمت هر بشکه نفت برنت به ۷۴ دلار و ۳۰ سنت رسید که بالاترین قیمت از ماه نوامبر سال گذشته میلادی بوده است.

آیا تصمیم واشنگتن در  باره مسدود کردن شیر صادرات نفت ایران، بازار جهانی نفت را آشفته نخواهد کرد؟ به دیگر بیان، آیا آمریکا، عربستان سعودی و امارات متحده عربی می توانند در کوتاه مدت جای خالی نفت ایران در بازار را پر کنند؟

مهرداد عمادی می گوید: این تصمیم می تواند در کوتاه مدت قیمت نفت در بازارهای جهانی را افزایش دهد، اما منجر به یک بحران قیمتی نخواهد شد.

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه در نشست خبری روز دوشنبه گفت:" امروز ما اعلام می‌کنیم که ایالات متحده دیگر هیچ‌گونه معافیتی از مجازات بابت ادامه خرید نفت ایران اعطا نخواهد کرد."  این رویکرد به معنی قطع واردات نفت از ایران توسط ۵ کشور چین، هند، ترکیه، کره جنوبی و ژاپن است. دو کشور اروپایی ایتالیا و یونان وهمچنین تایوان پیشتر واردات نفت خود از ایران را متوقف کرده  بودند.  

وزیر امور خارجه آمریکا همچنین در پاسخ به سوالی در مورد اینکه اگر هند و چین به خرید نفت از ایران ادامه دهند، واشنگتن چه کاری خواهد کرد، گفت: "ما قاطعانه و مشخص می‌گوییم دیگر هیچ‌گونه معافیت از مجازات در کار نیست. ما پس از این اعلام ،به طور جدی آن‌ را به مورد اجرا می‌گذاریم."

بدین ترتیب، آیا چین، هند و ترکیه که پیش تر گفته بودند، از رویکرد آمریکا پیروی نمی کنند، ناگزیر هستند-حداقل در ظاهر امر و به طور رسمی،  از تصمیات اخیر واشنگتن برای قطع واردات نفت ایران فرمانبرداری کنند؟

مهرداد عمادی می گوید هند و ترکیه از تصمیم آمریکا تبعیت خواهند کرد، ولی اوضاع در باره چنین فرق می کند. او اعتقاد دارد که چین تلاش می کند در برابر تصمیم آمریکا بایستاد، ولی با توجه به منافع بسیار گسترده بازار آمریکا، چین در نهایت ایران را رها خواهد کرد.

به زعم ایران، واشنگتن نمی تواند صادرات نفت ایران را به صفر برساند

یک مقام آگاه در وزارت نفت به خبرگزاری تسنیم گفت: "چه معافیت‌ها ادامه یابد و چه ادامه نیابد، صادرات نفت ایران در هیچ شرایطی صفر نخواهد شد؛ مگر آنکه مقامات ایران در شرایطی تصمیم به توقف صادرات نفت بگیرند که چنین شرایطی فعلاً مطرح نیست".

وی در پاسخ به اینکه "آیا اقدام عاجلی از سوی ایران برای رفع تأثیر توقف معافیت خرید نفت از کشورمان تا ۱۰ روز آینده صورت می‌گیرد؟"، تصریح کرد: "نیاز به اقدام عاجلی نیست، ما از گذشته تمامی سناریوهای محتمل و شرایط پیشِ‌روی صادرات نفت کشورمان را رصد، بررسی و تحلیل کرده‌ایم و برای هر نوع شرایطی، اقدامات مورد نیاز در برنامه‌های از پیش تدوین‌شده، دیده شده است و این‌طور نیست که ایران برای صادرات نفت خودش منتظر تصمیم یا عدم‌تصمیم آمریکا باشد".

این مقام آگاه در وزارت نفت ادامه داد: "تلاش آمریکا همواره ضربه زدن به ایران بوده و ما سالها تجربه را در خصوص بی‌اثرکردن تلاش‌های دشمنان برای ضربه زدن به کشورمان داریم؛ از این تجارب استفاده می‌کنیم و همان‌گونه که آمریکا در ۴ نوامبرِ به هدف صفر شدن صادرات نفت ایران نرسید، نه‌تنها در ۱۰ روز آینده، بلکه در ماهها و سالهای آینده نیز به این هدف  نخواهد ‌رسید."

ایران برای دور زدن تحریم ها از روش های غیر رسمی استفاده می کند

در همین حال، فریدون مجلسی، دیپلمات سابق ایران و کارشناس مسائل بین المللی به انتخاب  گفته که صادرات نفت ایران به صفر نخواهد رسید و تهران با استفاده از مسیرهای غیررسمی، نفت خود را خواهد فروخت. او گفته : ايران تحت تحريم قانونى يعنى بين المللى نيست، اما فرمانبردارى تقريبا همه كشورها از آمريكا موجب مى شود از ترس لطمه به منافع خود، از ايران نفت نخرند.

مجلسی خاطرنشان کرد: با اين حال، صادرات نفت ايران صفر نخواهد شد. تركيه خارج از بانكدارى بين المللى از ايران نفت و گاز خواهد خريد و به اعتبار آن صادراتش را ادامه خواهد داد. عراق هم به خريد گاز و برق ادامه خواهد داد، منتها با توجه به شرایط ايران، انتظار تخفيف خواهند داشت.

وی در ادامه گفت: نكته ديگر فروش سازمان يافته غیررسمی یعنی به صورت قاچاق در وسط دريا با قيمت ارزان خواهد بود. راه ديگر دور زدن تحريم ها همين فروش ارزان و نسيه فروشى توسط واسطه هاى داخلى است كه موجب ارزان فروشى و مفاسدى مى شود كه قبلاً آزموده ايم.

عدم تمدید معافیت ها از سوی واشنگتن درآمدهای قاچاق نفت برای رژیم اسلامی را افزایش می دهد، ولی ملت را به روز سیاه می‌نشاند

 در واقع، عدم تمدید معافیت ها شاید فرق عمده ای برای ایران(رژیم اسلامی) و برخی از کشورهای خریدار نفت ایران نداشته باشد. ایران با فروش سازمان يافته غیررسمی نفت بخشی از عایدات نفتی خود را به صورت نقد به دست می آورد. در حالی که در شش ماه گذشته  و در چهارچوب اعطای معافیت موقت به هشت کشور، واردکنندگان نفت ایران به جای پرداخت بهای نفت خریداری شده به دولت جمهوری اسلامی، ناگزیر بودند تا لغو کامل تحریم‌ها آن را در حساب ویژه ای به امانت بگذاراند تا فقط برای واردات اقلام ضروری و بشردوستانه وکالاهای اساسی مورد نیاز مردم ایران به کار گرفته شود. به این ترتیب رژِیم اسلامی نمی توانست به نحو بهینه ای از عایدات نفت خود برای اهداف منطقه ای و دیگر مخارج ضروری رژِم استفاده کند. اما اگر رژِیم نفت خود را به صورت قاچاق بفروشد، هیچ کنترلی بر نحوه مصرف آن از سوی آمریکا نخواهد بود.

در همین حال، فریدون مجلسی می گوید: چين و هند با احتياط و توسط شركت هاى واسط تجارت، قاچاق ارزان و بلوكه كردن بهاى آن را ترجيح مى دهند كه معادل آن به صادرات خود بيفزايند. آنها مجبور به اطاعت امر آمريكا نخواهند بود، اما[ از کانال های رسمی] سختگيرى بیشتری خواهند كرد.

با توجه به راه های غیر رسمی صادرات نفت و با استفاده از روش های غیر متعارف دیگر، آیا جمهوری اسلامی می تواند تحریم های آمریکا را دور زده و بخشی از نفت خود را از این طریق به فروش برساند؟

مهرداد عمادی می گوید همانگونه که در زمان احمدی نژاد تحریم ها را دور می زدند، این بار هم می توانند به این شکل اقدام کنند، ولی ایران از هر بشکه نفتی که به این طریق بفروشد، کمتر از نصف قیمت متعارف یک بشکه نفت عایدی خواهد داشت و سهم عمده ای از بهای نفت به جیب دلالان و واسطه ها و برخی از تصمیم گیرندگان نظام می رود و چیزی گیر ملت نخواهد آمد.

انقباض شدید اقتصاد ایران و پیش بینی رشد منفی ۱۰ درصدی

 با این فرض که ایران بتواند بخشی از نفت خود را با دور زدن تحریمها بفروشد، ولی  عایدات نفتی ایران درآینده  به شدت کاهش خواهد یافت، با توجه به رکود تورمی کنونی اقتصاد ایران، تأثیرات رویکرد اخیر آمریکا بر اقتصاد ایران در کوتاه و میان مدت را چگونه ارزیابی  می شود؟

مهرداد عمادی می گوید اقتصاد ایران در کوتاه مدت، با افزایش شدید قیمت ارز و طلا مواجه خواهد شد و در میان مدت اقتصاد ملی به شدت منقبض خواهد شد. او رشد منفی ۱۰ درصدی برای اقتصاد ایران پیش بینی می کند و می گوید این رشد منفی  به معنی آماده شدن زمینه های فروپاشی اقتصاد در ایران خواهد بود.

برای شنیدن این مجله اقتصادی بر روی فایل صوتی بالا کلیک نمائید.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.