دسترسی به محتوای اصلی
زمینه ها و دیدگاه ها

آیا مذاکره بین نظام اسلامی و آمریکا امکان پذیر است؟ میز‌گرد رادیویی با شرکت مهران براتی و حسن شریعتمداری

نتشر شده در:

موضوع مذاکره احتمالی بین واشینگتن و تهران با میانجیگری فرانسه، این روزها در فضای رسانه‌ای جهان قوت گرفته است. بسیاری پرسش می کنند که آیا اصولاً مذاکره بین آمریکا و ایران، برای حل اختلافات شدید میان این دو امکان پذیر است؟ آیا این دو کشورمی توانند در باره اختلافات خود، خصوصاً در باره برنامه هسته‌ای ایران، برنامه موشک های بالیستیک و نقش منطقه ای ایران  و در همان حال، برداشتن تحریم های یکجانبه، ولی بسیارگسترده آمریکا علیه ایران به توافقی دست یابند؟ مهران براتی، پژوهشگر و کارشناس مسایل بین الملل و حسن شریعت‌مداری، دیبر کل شورای گذار در میزگرد رادیویی برنامه زمینه‌ها و دیدگاه‌ها در باره امکان تنش زدایی بین ایران و آمریکا و دیدار احتمالی حسن روحانی با دونالد ترامپ به بحث و گفتگو پرداخته‌اند.

علی خامنه ای و دونالد ترامپ
علی خامنه ای و دونالد ترامپ DR
تبلیغ بازرگانی

به رغم اینکه زمان در عرصه رسانه‌ای حرکتی تند و شتابان دارد و با احساسات و هیجانات افکار عمومی پیوند می خورد، زمان دیپلماسی زمانی کند و گام به گام است و برای رسیدن به نتیجه ماه‌ها و گاهی سال‌ها طول خواهد کشید. در زبان دیپلماسی، احساسات و هیجانات جایی ندارند و در نگاه دیپلمات ها هیچ مشکلی نیست که غیرقابل حل باشد و برای آن راهی وجود نداشته باشد. دیپلماسی تلاش می کند که موانع را دور بزند و برای رسیدن به نتیجه‌ای مطلوب از آزمایش هیچ راهی فروگذار نخواهد بود، ضمن اینکه دیپلماسی رسیدن به یک توافق را لزوماً در یک ظرف زمانی محدود، تضمین نمی کند. مروری بر نقش دیپلماسی برای حل و اختلافات بسیار شدید در عرصه جهانی طی هفت دهه گذشته نشان می دهد که زبان دیپلماسی عمدتاً در حل این اختلافات موفق بوده است و بسیاری از دشمنان دیروز، دوستان امروز هستند. روابط بین ژاپن با آمریکا و بین ویتنام و آمریکا نمونه هایی از این نظر است.

پیام نشست گروه هفت در بیاریتز در باره تنش زدایی بین تهران و واشینگتن و نقش بسیار فعال امانوئل ماکرون و پاریس در این باره این احتمال و شاید این خوش بینی را تقویت می کند که دیدار بین رئیس جمهوری آمریکا ، دونالد ترامپ و رئیس جمهوری ایران، حسن روحانی در هفته های آینده در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل امکان پذیر است. ولی هنوز هیچ چیز مطمئن نیست. امانوئل ماکرون می گوید که مذاکره تنها راه حل اختلاف بین آمریکا و ایران است و این راه باید از جایی شروع شود.

آلن فِرِشون، در سرمقاله روز شنبه گذشته روزنامه لوموند فرانسه می نویسد که حضور محمد جواد ظریف در بیاریتز پیش تر از سوی پاریس با ایران هماهنگ شده بود و این حضور نمی توانست بدون نظر موافق و چراغ سبز آیت الله خامنه ای که حرف آخر را در نظام اسلامی می زند، صورت گرفته باشد. در همین حال، دونالد ترامپ، پیش تر در جریان این رویداد قرار گرفته بود و با این امر موافقت کرده بود.

حسن شریعت مداری می گوید: مذاکرات در سطح مخفی برای تنش زدایی، احتمالاً پیرامون نوعی همکاری امنیتی و نظامی در منطقه ماههاست که بین سپاه پاسدران و آمریکا در جریان است. سپاه به هیچ وجه نمی خواهد ابتکار مذاکره را به آقای حسن روحانی و یا محمد جواد ظریف و واگذار کند و تا آنجا که بتواند در کار آنان کارشکنی خواهد کرد.

او در ادامه می گوید: در حالی که اجماعی در ایران برای مذاکره وجود ندارد و اجماعی نیز در تیم آقای ترامپ در این خصوص مشاهده نمی شود و در همین حال کارشکنان بزرگی هم در منطقه مثل اسرائیل و عربستان سعودی وجود دارند، رسیدن به یک توافق آسان نبوده و در دیدرس نیست؛ هرچند نمی شود آنرا منتفی دانست. یک احتمال بسیار کوچک در حدود یک در صدی برای انجام مذاکره بین ایران و آمریکا وجود دارد.

حسن شریعت مداری همچنین می گوید: در همین حال، حصول به یک نتیجه که بتواند هم زیستی جمهوری اسلامی ایدئولوژیک را با مشخصاتی که از آمریکا می شناسیم ایجاد کند، تقریباً محال است، مگر اینکه خروجی مذاکرات به نحوی باشد که از جمهوری اسلای فقط اسمی باقی بماند و محتوای آن بکلی تغییر کند.

مهران براتی می گوید: اجماع در باره مذاکره با آمریکا کاری بسیار دشوار است. زمینه های مذاکرات هسته‌ای وین ١۳ سال طول کشید. از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰١۰ گفتگو‌ها بی نتیجه بود و در پایان وقتی تحریم‌ها جمهوری اسلامی را فلج کرده بود، در مجموعه نظام به یک تصمیم رسیدند که دیگر چاره ای ندارند، بجز اینکه مذاکره کرده و محدودیت های مربوط به برنامه هسته‌ای خود را بپذیرند. الان هم در بر همان پاشنه می چرخد. مقامات نظام اسلامی می دانند مذاکره با آمریکا به معنی رها کردن بسیاری از سوداگری های آنان است. از جمله، خروجی مذاکرت می تواند ایران را مبدل به نظامی شبیه جمهوری اسلامی پاکستان کند. به همین خاطر، نظام هنوز در برابر تحریم ها مقاومت می کند. ولی روزی فرا خواهد رسید که مجموعه نظام به این نتیجه خواهد رسید که راهی جز تسلیم در برابر خواست های آمریکا ندارد و باید تن به مذاکره دهد.

بسیاری بر این باورند که تحریم های آمریکا تاثیرات بسیار مخربی بر اقتصاد ایران داشته و انتظارات آیت الله خامنه ای برای کمک چینی ها، روس‌ها و اروپایی برای سرپا نگه داشتن اقتصاد ایران تأمین نشده است. در همین حال، او با توجه به کهولت سن بدنبال راهی برای برون رفت از خطری است که می تواند نظام اسلامی را تهدید کند. در چنین شرایطی، آیت الله خامنه‌ای به رغم گفتمان رسمی، به گشودن درب مذاکره می اندیشد.

آیا باید این فرضیه را قبول کرد که نظام اسلامی راهی به جز مذاکره برای تداوم خود ندارد؟

حسن شریعت مداری می گوید: با توجه به شرایط بسیار بد اقتصادی و کاهش شدید فروش نفت ایران که به کمتر از ١۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است، اراده عدم مذاکره آقای خامنه ای با آمریکا خواهد شکست و ایشان مجبور می شوند جام زهر بزرگی را سربکشند.

مهران براتی می گوید: که آمریکا عجله ای برای مذاکره با ایران ندارد، آنکه باید عجله داشته باشد، ایران است. آمریکا در رابطه با ایران از یک استراتژِی که به استراتژی قورباغه در آب سرد معروف شده است، استفاده می کند. بدین معنی که یک قورباغه‌ای را در یک دیگ آب سرد می اندازند و روی یک اجاق با شعله بسیار کم می گذارند. قوریاغه به تدریج با گرم شدن تدریجی آب عادت می کند، به نحوی که لحظه پخته شدن و مرگ خود را دیگر احساس نمی کند. مهران براتی می گوید که جمهوری اسلامی در همین شرایط قورباغه در آب سرد قرار گرفته است. دیگ را آمریکا آماده کرده و شعله را هم روشن کرده است. این دیگر مسئله زمان است که چه زمانی جمهوری اسلامی باید بفهمد که باید از دیگ بیرون پریده و تن به مذاکره بدهد.

از سوی دیگر بسیاری از تحلیگران می گویند که دونالد ترامپ، وارد کمپین انتخاباتی شده و در چنین شرایطی ایجاد یک درگیری می تواند برای آیند سیاسی او مشکلات عمده ای را ایجاد کند. لذا در چنین شرایطی است که مذاکره با ایران را در صورت فراهم شدن شرایط می پذیرد.

آیا آقای ترامپ هم اکنون جذب این فکر شده است که راه مذاکره با ایران را پیش ببرد تا بتواند برگی برنده برای انتخابات نوامبر سال ۲۰۲۰ داشته باشد؟

آیا دونالد ترامپ می تواند نظر خود برای مذاکره با ایران را بر مشاوران و همکاران رده اول خود، مانند مایک پومپئو و جان بولتون که رویکرد تغییر نظام اسلامی را در سر می پرورانند، تحمیل کند؟

برای شنیدن این میز گرد رادیویی بر روی فایل صوتی بالا کلیک نمائید.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.