دسترسی به محتوای اصلی
چشم‌انداز روز

هدف روسیه بسط دامنۀ نفود خود به کلیۀ سرزمین‌های اتحاد جماهیر شوروی سابق است - گفتگو با تورج اتابکی

نتشر شده در:

مناسبات پُر تنش میان روسیه و اوکراین از روز یکشنبه ٢۵ نوامبر در پی یک حادثۀ دریائی میان دو کشور در حاشیۀ دریای آزوف بحرانی شد. روسیه در این روز یک کشتی و دو ناوچه اوکراین را به نقض مرزهای آبی خود متهم کرد و اعلام داشت که شناورهای اوکراینی بدون توجه به هشدارهای مرزبانان دریائی روسیه قصد داشتند از دریای سیاه وارد تنگۀ کرچ شده و بسوی دریای آزوف پیش روند.

تورج اتابکی، استاد کرسی تاریخ اجتماعی در دانشگاه لیدن هلند و پژوهشگر ارشد در موسسۀ بین‌المللی تاریخ اجتماعی
تورج اتابکی، استاد کرسی تاریخ اجتماعی در دانشگاه لیدن هلند و پژوهشگر ارشد در موسسۀ بین‌المللی تاریخ اجتماعی DR
تبلیغ بازرگانی

دریای آزوف که در دوران اتحاد جماهیر شوروی «دریای داخلی» تلقی می‌شد، پس از فروپاشی این کشور نظام حقوقی «دریای بین‌المللی» یافت. تنگۀ «کرچ» نیز بر اساس توافقی میان مسکو و کیف تحت حاکمیت مشترک دو کشور قرار گرفت. با این حال، چنین به نظر می‌رسد که روسیه از هنگام اشغال شبه جزیره کریمه، بگونه‌ای عمل می‌کند که دسترسی به این دریا را در حوزۀ حاکمیت خود قرار دهد.

رئیس جمهوری روسیه، ولادیمیر پوتین، با اشاره به رویداد روز یکشنبه گفت ناوچه‌های اوکراین بدون توجه به هشدارهای مرزبانان دریائی «وارد آب‌های سرزمینی روسیه شده‌اند». در این حادثه، بر اثر تیراندازی نیروهای روسی، ۶ تن از ملوانان اوکراینی زخمی شدند. سه شناور اوکراینی ضبط شد و کلیۀ ٢٤ ملوان آنها دستگیر گردیدند.

رئیس جمهوری اوکراین صبح چهارشنبه با توشیح قانون برقراری حکومت نظامی در دَه منطقۀ مرزی این کشور با روسیه، نسبت به احتمال بروز یک «جنگ تمام عیار» میان دو کشور هشدار داد. بگفتۀ پترو پروشنکو، مسکو نیروهای نظامی خود را در پادگان‌های واقع در مرز افزایش داده و شمار تانک‌های خود را نیز سه برابر کرده است.

در همین حال، مقامات روسی نیز رئیس جمهوری اوکراین را به بهانه جوئی و توطئه متهم می‌گویند و هدف وی را برانگیختن شور ملی به سود خود در آستانۀ برگزاری انتخابات ریاست جمهوری می‌دانند. این انتخابات قرار است در ماه مارس آینده برگزار شود و پترو پروشنکو در نظرسنجی‌های کنونی تنها در ردۀ پنجم «نیّات رای دهی» مردم قرار دارد.

آیا، چنانکه رئیس جمهوری اوکرائین می‌گوید، در حال حاضر شرایط بروز یک جنگ «تمام عیار» میان دو کشور وجود دارد؟ هر چند مناسبات میان مسکو و کیف از چند سال‌ پیش به اینسو پُر تنش است، اما آیا نشانه‌هائی از بحرانی شدن آن در ماه‌های اخیر وجود داشت؟ انگیزۀ اصلی روسیه از دامن زدن به این تنش‌ها چیست؟ و آیا رئیس جمهوری اوکراین، چنانکه مقامات روسیه می‌گویند با بحرانی کردن روابط قصد بهره برداری سیاسی ندارد؟

تورج اتابکی، استاد کرسی تاریخ اجتماعی در دانشگاه لیدن هلند و پژوهشگر ارشد در موسسۀ بین‌المللی تاریخ اجتماعی و کارشناس روسیه و اروپای شرقی، با اشاره به گرایش کلی سیاست خارجی روسیه و گذشتۀ روابط با اوکراین درک انگیزه‌ها و اهداف  بحران کنونی را آسان می‌کند.

بگفتۀ تورج اتابکی «هدف روسیه بسط دامنۀ نفوذ خود به تمامی سرزمین‌هائی است که روزگاری اتحاد جماحیر شوروی را تشکیل می‌داد»، چنانکه اگر کشورهای بزرگ و همسایۀ اوکراین در حمایت از این کشور حضور خود را نشان ندهند، می‌توان «شاهد یک رودرروئی تازه در منطقه بود».

تورج اتابکی با اشاره به اشغال کریمه توسط روسیه و برگزاری یک همه پرسی که «از وجاهت قانونی و بین‌المللی برخوردار نبود» و شواهد بسیار دیگر «نشان می دهد که این کشور وقعی به قواعد بین‌المللی و موافقت نامه‌های دو و چند جانبه، نظیر قرارداد بوداپست نمی‌گذارد».

تورج اتابکی می‌گوید هر چند دور از واقعیت نیست که پترو پروشنکو با «کوبیدن بر طبل ملی گرائی» قصد پرده کشیدن بر عدم محبوبیت خود در آستانۀ انتخابات ریاست جمهوری داشته باشد، اما «برای کرملین نشینان، کشورهائی که از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی پدیدآمده‌اند، حیات خلوت مسکو تلقی می‌شوند و هر گونه بازسازی این کشورها بر اساس نمونه‌ای جز آنچه روسیه می‌خواهد، قابل قبول نیست».

مشروح گفتگو با تورج اتابکی را با دانلود و یا فعال کردن فایل صوتی بالا گوش کنید.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.