دسترسی به محتوای اصلی
گرمایش زمین/محیط زیست

از "کیوتو" تا "پاریس"، گاه شماری خطراتی که تعادل زیست-محیطی در کره زمین را تهدید می کنند

از آن هنگام که "پل والری"، شاعر و نویسنده معروف فرانسوی، در فردای جنگ جهانی اول در سال ١٩١٩ ندا سر داد که «اکنون، دیگر می دانیم که تمدن های ما فنا پذیرند»، نزدیک به یک سده میگذرد. در این سده، ما آگاه و ناآگاه نسبت به خطراتی که تمدن و زیستن ما را تهدید می کنند، با رفتاری غیرمسئولانه و کاسبکارانه در تخریب محیط حیاتی زیست خود اقدام کردیم.

تبلیغ بازرگانی

آب ها را آلوده کردیم، جنگل ها را تخریب کردیم، هوا را مملو از گازهای گلخانه ای، مانند گاز کربنیک کردیم و آنقدر مست و دیوانه‌وار، کورکورانه و با گوش‌های ناشنوا، در این مسابقه جهنمی پیش رفتیم که خرابی‌ها را ندیدیم و نخستین زنگ‌های خطر را نشنیدیم.

اما، دیر زمانی نیست که از خواب مستی بیدار شده و قدری به خود آمده ایم و صدای اعتراض خردمندان و خیراندیشان در این راه را میشنویم. اکنون، چشم هایمان قدری بر روی آنچه که با نادانی خود تخریب کرده ایم، باز گردیده است. اکنون، بسیاری از ما این حقیقت را دریافته ایم که تمدنی را که برپا کرده ایم، نه تنها شکننده و فناپذیراست بلکه میدانیم که این تمدن و این زیستن، چگونه و تحت چه عواملی فرو خواهد ریخت.

گزارش "میدوز" در باره "محدودیت‌های رشد"

اولین نشانه‌های رسمی و علمی آگاهی یافتن به محدودیت های زیستن به سال ١٩٧٢ برمیگردد و در گزارش معروف "میدوز" تحت عنوان "محدودیت های رشد" بازتاب یافته است.

این گزارش که از سوی "کلوپ رم" به انستیتو فناوری ماساچوست آمریکا ( ام آی تیMIT) سفارش داده شده بود، از سوی یک تیم تحقیقاتی "ام آی تی" تهیه گردید.
دو پژوهشگر جوان این انستیتو، یعنی "دنیس" و "دونلا" "میدوز" سهم عمده ای در تهیه این گزارش داشته اند. به همین لحاظ این پژوهش به نام آنان، به گزارش "میدوز" شهرت یافته است.

این گزارش به صورت کتابی تحت عنوان "محدودیت های رشد" در سال ١٩٧٢ چاپ و منتشر گردید. این کتاب به بیش از ٢٩ زبان ترجمه شده و بیش از نه میلیون نسخه از آن در جهان به فروش رسیده است.
این گزارش، عوامل اصلی محدود کننده رشد در روی کره ی زمین را بررسی کرده است. عواملی همچون جمعیت، کشاورزی، صنعت، آلودگی، تباهی محیط زیست، فقر، ثروت، بیکاری و اشتغال و... این عوامل، برای ترسیم یک مدل رشد در جهان و رسیدن به محدودیت های رشد مورد بررسی و استفاده این تیم پژوهشی در "ام آی تی" قرار گرفته است.

و اما این گزارش حاوی یک پیام حیاتی و اضطراری برای جهانیان است که تا مدت چهل سال نادیده گرفته شده بود.

این پیام مهم و حیاتی چیست ؟

دو پژوهشگر "ام آی تی" در این گزارش صریحاً اعلام می کنند: «با پیش فرض این اصل که هر نظام مادی کرانمند است، تمدن صنعتی کنونی به احتمال بسیار زیاد در نیمه اول قرن بیست و یکم به طور کلی فرو خواهد ریخت.»

در همین راستا، تحقیقات و بررسی های علمی بسیاری انجام شده که همه آنها ثابت می کنند که ما تا کنون ازچندین خط قرمز و خطرناک و غیرقابل بازگشت گذر کرده‌ایم.

یکی از آخرین تحقیقات انجام شده در این باره، در نشریه علمی و معروف " نیچر" در سال ٢٠٠٩بازتاب یافته است. این مقاله علمی که امضای گروهی از اقلیم شناسان معروف جهان را در زیر خود دارد، نشان میدهد که از مجموع نه مرز حیاتی برای تدوام زیست بر کره زمین( اسیدی شدن اقیانوس ها، مصرف آب شیرین، آلودگی شیمیایی و...) تا کنون حداقل چهار مرز حیاتی مورد تجاوز قرار گرفته اند. این چهار مرز حیاتی عبارتند از:

١- مرز مربوط به میزان تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین.
٢- مرز مربوط به تخریب تنوع زیست-محیطی در کره زمین.
٣- اختلال در سیکل بیو شیمیایی "ازت" و "فسفر".
٤- تغییرات در ماهیت طبیعی زمین های موجود درکره زمین، خصوصاً درصد تخریب جنگل ها.

نخستین گام مهم بین المللی در زمینه تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین

گزارش "میدوز"، همچنین برخی از تحقیقات و بررسی های علمی مستقل انجام شده بعدی بر روی تغییرات آب و هوایی، موضوع چالش زیست محیطی گرمایش کره زمین را برای نخستین بار در سال های ١٩٨٠ میلادی در سازمان ملل متحد مطرح ساخت.
سازمان ملل متحد در سال ١٩٨٨ اقدام به ایجاد یک نهاد تخصصی-کارشناسی برای بررسی تحقیقات انجام شده در چهار گوشه جهان در زمینه تغییرات آب و هوایی کرد.

گروه تخصصی بین دولتی بر روی تحولات آب و هوائی GIEC

همانطور که گفته شد در سال ١٩٨٨ این نهاد متشکل از گروه متخصصان و اقلیم شناسان در سازمان ملل متحد شکل گرفت و آغاز به کار کرد.
وظیفه این نهاد که بر روی تمامی کشورهای عضو سازمان ملل متحد گشوده است، ارزشیابی تمامی اطلاعات علمی، فنی، اجتماعی-اقتصادی موجود در باره تغییرات آب و هوایی در کره زمین است. این نهاد بین المللی، اطلاعات مربوط به تحقیقات انجام شده در زمینه تغییرات آب و هوایی، توسط نهادهای پژوهشی بین المللی چند منظوره را که در نشریات معتبر علمی جهان بازتاب یافته است انتخاب میکند. گروه تخصصی بین دولتی بر روی تحولات آب و هوائی GIEC بر روی تحقیقاتی تکیه میکند که در جامعه علمی بین المللی بر روی آن اجماع علمی حاصل گردیده است.

این نهاد ، از زمان شروع به کار خود، مجموعه ای از گزارش هایی که ارزیابی های تخصصی و فنی( 5 گزارش) را که در راستای آخرین اطلاعات علمی و فنی قرار دارند، برای جامعه جهانی منتشر کرده است.

این گزارش ها که هر چند سال یک بار چاپ ومنتشر می شوند، به عنوان معتبر ترین منابع اطلاعاتی در مورد تغییرات اقلیمی و آب و هوایی در کره زمین شناخته میشوند.

گزارش اول گروه تخصصی بین دولتی بر روی تحولات آب و هوائی GIEC

گزارش نخست این نهاد در سال ١٩٩٠ نتیجه میگیرد که فعالیت های انسانی و صنعتی موجب افزایش و تمرکز محسوس گازهای گلخانه ای* در جو زمین شده است. این گزارش پیش بینی میکند که ادامه این فعالیت ها تا افق سال ٢١٠٠ میلادی ٣ درجه سانتی گراد گرمای زمین را افزایش خواهد داد و در همان حال، سطح آب اقیانوس ها و دریاهای آزاد را به میزان ٦٥ سانتیمتر بالا خواهد برد.

این گزارش، مقدمات ایجاد پیمان( کنوانسیون) ساختاری سازمان ملل متحد بر روی تغییرات آب و هوایی را درسال ١٩٩٢ در شهر " ریو دو ژانیرو" در برزیل فراهم آورد.

پیمان(کنوانسیون) ساختاری سازمان ملل متحد بر روی تغییرات آب و هوایی UNFCCC -سال ١٩٩٢

در نشست سال ١٩٩٢ سازمان ملل در ریو دو ژانیرو، ١٥٤ کشور به عضویت این پیمان درآمدند و تا امروز این تعداد به ١٩٢ عضو رسیده‌است.

کشورهای امضا کننده این پیمان با آگاهی و شناخت قبول کرده اند که تعادل نظام آب و هوایی کره زمین که به همه بشریت تعلق دارد، بر اثر گسیل گاز کربنیک و دیگر گازهای گلخانه ای ناشی از فعالیت های صنعتی دچار چالش گردیده است.

هدف این پیمان، تنظیم کردن میزان گازهای گلخانه‌ای اتمسفر به طوری است که اکوسیستم زمین فرصت بازیافتن چرخه طبیعی خود را داشته باشد.

برای نیل بدین مقصود، کشورهای عضو تشویق می‌شوند تا استراتژی ها و سیاست های مناسبی را در جهت کاهش گاز‌های گلخانه‌ای اتخاذ و به موقع اجرا گذارند. همچنین اطلاعات در اختیار خود در مورد این سیاستها را با دیگر کشورها به اشتراک گذارند.

کشورهای عضو UNFCCC به سه دسته تقسیم می‌شوند:
کشورهای عضو پیوست یک و دو : کشورهای صنعتی و توسعه یافته‌ای هستند که بر اساس این پیمان ملزم به کاهش گسیل گازهای گلخانه‌ای* از جمله گاز کربنیک می‌شوند. اگر اعضای پیوست یک، به اهداف مشخص شده UNFCCC نرسند، باید در فعالیت‌های کاهش گسیل سرمایه گذاری کنند.

کشورهای در حال توسعه که هیچ الزامی برای کاهش فوری گسیل گازهای گلخانه ای ندارند. این امر در اصل برای جلوگیری از کاهش توسعه اقتصادی و صنعتی این کشورها در نظر گرفته شده بود. با این وجود، این پیمان اعلام میکند که موازین لازم برای پشتیبانی و حمایت مالی از کشورهای در حال توسعه در جهت تطبیق صنایع آنها برای کاهش گازهای گلخانه ای به مورد اجرا گذاشته خواهد شد.

لازم به یاد آوری است، هرچند که پیمان ساختاری سازمان ملل متحد بر روی تغییرات آب و هوایی UNFCCC ازکشورهای صنعتی میخواهد تا میزان گسیل گازهای گلخانه ای* خود به اتمسفررا کاهش دهند، اما این موضوع هیچگونه چهارچوب الزام آور از نقطه نظر حقوق بین الملل برای این کشورها ندارد و مشارکت در این راستا جنبه داوطلبانه دارد.

گزارش دوم گروه تخصصی بین دولتی بر روی تحولات آب و هوائی GIEC

گزارش دوم این نهاد در سال ١٩٩٥ به تردیدهای که درآن هنگام در باره منشاء احتمالی گرمایش زمین مطرح شده بود، پاسخ داد. این گزارش، با تکیه بر پژوهش های علمی انجام گرفته بین سال های ١٩٩٠ تا ١٩٩٥ تأیید کرد که گرمایش زمین ناشی از فعالیت های انسانی بوده و عوامل طبیعی در پیدایش آن نقش نداشته اند.

این گزارش، همچنین مبنای گفت و گوها را بر اساس یافته های تحقیقی در باره علل گرمایش زمین در "پروتکل کیوتو" در سال ١٩٩٧ فراهم آورد. همانطور که میدانیم، روشن شدن علل گرمایش زمین که مستقیماً در ارتباط نزدیک با فعالیت های صنعتی و اقتصادی انسان است، لزوم کاهش گازهای گلخانه ای* را ایجاب میکند. "پروتکل کیوتو" نخستین اقدام بین المللی است که کشورهای صنعتی جهان را ملزم به کاهش گازهای گلخانه ای می کند.

نشست تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در برلین

اولين بازنگری در مورد كفايت تعهدات كشورهای توسعه يافته در نشست سال ١٩٩٥تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در برلين انجام شد. این نشست به اين نتيجه رسيد كه تعهدات كشورهای توسعه يافته برای كاهش ميزان گسیل گازهای گلخانه ای* با هدف درازمدت كنوانسيون سازمان ملل در سال ١٩٩٢
تناسب ندارد. لذا کشورهای شرکت کننده ضمن پذيرش توافقنامه برلين، دور جديدی از مذاكرات برای الزام کشورهای صنعتی در اجرای توصیه های سال ١٩٩٢را آغاز کردند. در آن هنگام پيش نويس پروتكل الزام آوری تهیه گردید که در"پروتکل کیوتو" سال ١٩٩٧ ارائه گردید.

"پروتکل کیوتو"-سال ١٩٩٧

به رغم پیمان(کنوانسیون) ساختاری سازمان ملل متحد بر روی تغییرات آب و هوایی UNFCCC در سال ١٩٩٢، "پروتکل کیوتو"چهارچوب الزام آوری برای کشورهای صنعتی جهان در زمینه کاهش گسیل گاز گربنیک و دیگر گازهای گلخانه ای* ایجاد میکند. تفاوت بین پیمان UNFCCC و پروتکل "کیوتو"این است که UNFCCC تنها کشورها را به کاهش گسیل گازهای گلخانه ای تشویق می‌کند، در حالی که پروتکل کیوتو کشورهای صنعتی عضو را ملزم میکند تا به اهداف کاهش گسیل گازهای گلخانه ای دست یابند.

پیمان کیوتو ٣٧ کشور صنعتی را متعهد می‌کند تا گسیل گازهای گلخانه‌ای* خود را در سال ٢٠٠٨ تا ٢٠١٢، به ٥ درصد کمتر از میزان آن در سال ١٩٩٠ برسانند.

گزارش سوم گروه تخصصی بین دولتی بر روی تحولات آب و هوائی GIEC –سال ٢٠٠١

گزارش سوم این نهاد بین المللی که در سال ٢٠٠١ منتشر شد، جمع بندی تحولاتی است که در زمینه تغییرات آب و هوایی در دهه ١٩٩٠ صورت گرفته است. این گزارش همچنین همراه با یک"سنتز" علمی در ارتباط با موضوع تغییرات آب و هوایی است. این گزارش اعلام میکند که دهه سال ١٩٩٠-٢٠٠٠، گرم ترین دوران کره زمین طی سال های ١٨٦٠-٢٠٠٠ بوده است. GIEC برآوردهای تازه ای نیز از گرمایش کره زمین در یک افق صد ساله ارائه میکند. بر اساس این برآورد، گرمایش زمین تا سال ٢١٠٠میتواند بین ١٫٤ تا ٥٫٨ درجه سانتی گراد افزایش یابد.

گزارش چهارم گروه تخصصی بین دولتی بر روی تحولات آب و هوائی GIEC

گزارش چهارم این نهاد تخصصی تحت عنوان "تغییرات اقلیمی" در سال ٢٠٠٧جایزه صلح نوبل را به طور مشترک با آقای "الگور" نصیب این نهاد بین المللی کرد.

این گزارش، جمع بندی گزارش سه گروه کاری این نهاد است.
گروه کاری اول: ارزیابی جنبه های علمی سیستم اقلیم کره زمین و تغییر اقلیم را بررسی کرده است.
گروه کاری دوم: ارزیابی آسیب پذیری سیستم های طبیعی و اقتصادی-اجتماعی و راهکارهای سازگاری با آثار آن را بررسی کرده است.

و گروه کاری سوم: ارزیابی راهکارهای کاهش گازهای گلخانه ای* را بررسی کرده است.

گزارش "سنتز" این نهاد، بر اساس چهار سناریو میزان گرمایش زمین را تا افق سال ٢١٠٠ ارزیابی کرده است.

سناریو١- رشد اقتصادی شتابان و منسجم، درشرایط جهانی شدن : میزان گرمایش زمین بین ١٫٤ تا ٦٫٤درجه سانتی گراد افزایش مییابد.

سناریو٢- رشد اقتصادی نا منسجم در سطوح مناطق جهان: میزان گرمایش زمین بین ٢ تا ٥٫٤ درجه سانتی گراد افزایش مییابد.

سناریو٣- توسعه با دوام با ملاحظات کلی محیط زیستی درشرایط جهانی شدن : میزان گرمایش زمین بین ١٫١تا ٢٫٩درجه سانتی گراد افزایش مییابد.

سناریو٤- توسعه با دوام با ملاحظات محلی محیط زیستی و جهت گیری منطقه ای نا منسجم: میزان گرمایش زمین بین ١٫٤ تا ٣٫٨ درجه سانتی گراد افزایش مییابد.

گاه شماری نشست های سازمان ملل متحد بر روی تغییرات آب و هوایی

از سال ١٩٩٥، هرساله نمایندگان بیش از ١٠٠ کشور جهان به گرد هم میآیند تا در باره گرمایش زمین و راه های مبارزه با آن تدبیر کنند. تا کنون ٢٠ نشست سازمان ملل متحد بر روی تغییرات آب و هوایی که به COP مشهور است بر گزار گردیده است. نشست پاریس که COP 21 نامیده میشود، بیست و یکمین نشست سازمان ملل متحد بر روی تغییرات آب و هوایی است. این تشست در ماه نوامبر امسال در پاریس آغاز میشود.

فهرست ٢١ نشست سازمان ملل متحد بر روی تغییرات آب و هوایی به شرح زیر است:
1- برلین، آلمان، ١٩٩٥
2- ژنو، سویس، ١٩٩٦
3- کیوتو، ژاپن، ١٩٩٧
4- بوئینوس آیرس، آرژانتین، ١٩٩٨
5- بن، آلمان، ١٩٩٩
6- لاهه، هلند، ٢٠٠٠
7- مراکش، مغرب، ٢٠٠١
8- دهلی نو، هند، ٢٠٠٢
9- میلان، ایتالیا، ٢٠٠٣
10- بوئینوس آیرس، آرژانتین، ٢٠٠٤
11- مونترال، کانادا، ٢٠٠٥
12- نایروبی، کنیا، ٢٠٠٦
13- بالی، اندونزی، ٢٠٠٧
14- پزنان، لهستان، ٢٠٠٨
15- کپنهاگ، دانمارک، ٢٠٠٩
16- کانکون، مکزیک، ٢٠١٠
17- دوربان، آفریقای جنوبی، ٢٠١١
18- دوحه، قطر، ٢٠١٢
19- ورشو، لهستان، ٢٠١٣
20- لیما، پرو، ٢٠١٤
21- پاریس، فرانسه، ٢٠١٥

گزارش پنجم گروه تخصصی بین دولتی بر روی تحولات آب و هوائی GIEC

پنجمین گزارش گروه تخصصی بین دولتی بر روی تحولات آب و هوائی GIEC که در سال ٢٠١٤ منتشر شد، زنگ های خطر را در باره رسیدن به اهداف اعلام شده برای رسیدن به کنترل گرمایش کره زمین به میزان حداکثر ٢ درجه سانتی گراد تا افق سال ٢٠٥٠ به صدا درآورد.

این گزارش تأکید می کند که در صورت ادامه روند کنونی، درجه حرارات زمین در افق سال ٢١٠٠بین ٣٫٤درجه تا ٤٫٥ درجه افزایش خواهد یافت. همچنین، گسیل گازهای گلخانه ای به نسبت سال ٢٠١٠ تا میزان ١٢٦ درصد افزایش خواهد یافت.

با در نظر گرفتن سناریوی بدبینانه، از سال ٢٠٣٠،
٢ درجه، مازاد بر ٢ درجه پیش بینی شده به گرمای کره زمین افزوده خواهد شد.

برای اینکه هدف کنترل گرمایش زمین در محدوده ٢در جه تا سال ٢٠٥٠ حاصل گردد، این گزارش برآورد میکند که گسیل گازهای گلخانه ای باید به میزان ٤٠ تا ٧٠درصد تا سال ٢٠٥٠ به نسبت سال ٢٠١٠کاهش یابد.

آخرین گزارش گروه تخصصی بین دولتی بر روی تحولات آب و هوائی GIEC تأکید میکند که بیش از ٧٨ در صد گرمایش زمین ناشی از گسیل گاز کربنیک است. گازی که ناشی از استفاده انرژی های فسیلی است.

این گزارش تأکید میکند که میزان تراکم گاز کربنیک در سالهای گذشته، چندین بار به محدوده نمادین ٤٠٠ "پی پی ام"** در جو زمین رسیده که این محدوده تراکم گاز کربنیک در جو زمین با توسعه حیات و زیست در کره خاکی سازگاری ندارد.

آخرین گزارش گروه تخصصی بین دولتی بر روی تحولات آب و هوائی GIEC در آستانه برگزاری نشست پاریس بر روی تغییرات آب و هوایی به منزله یک "الکترو شک" می باشد که تصمیم گیران سیاسی کشورهای جهان نمیتوانند آن را نادیده گرفته و لزوم یک تصمیم گیری عاجل برای نجات آینده بشریت را ایجاب میکند.

بیست و یکمین نشست تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در پاریس

نشست آینده تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد از ٣٠ نوامبر سال جاری میلادی در پاریس آغاز می گردد و تا ١١ دسامبر ادامه خواهد داشت. این نشست نقطه عطفی خواهد بود برای آینده بشریت و موضوع محیط زیست در کره زمین. یک توافق همگانی با ضمانت اجرا، خصوصاً ازسوی کشورهای بزرگ آلوده کننده، مانند ایالات متحده آمریکا و چین برای محدود کردن گسترده گسیل گاز کربنیک و دیگر گازهای گلخانه ای میتواند امیدواری ها را در باره آینده بشریت و تداوم زیست در کره خاکی افزایش دهد.

* گازهای گلخانه ای در زبان انگلیسی Greenhouse effet ودرزبان فرانسه Effet de serre نامیده میشوند.

** درصد ذرات گازکاربنیک دریک میلیون ذرات موجود در اتمسفر زمین
 

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

همرسانی :
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.