نتایج و تصمیمات اقتصادی اجلاس رهبران گروه بیست در سن پترزبورگ

بیانیه نهایی اجلاس گروه بیست، G20 در پایان هفته گذشته موجب شگفتی همه اشخاصی شد که از دور و نزدیک شاهد تنش های سیاسی بودند که بر فضای این اجلاس سنگینی می کرد.در اجلاس رهبران بیست کشور بزرگ ثروتمند و نوخاسته صنعتی جهان که در روزهای 5 و 6 سپتامبر در سن پترزبورگ روسیه برگزار گردید، همانطور که پیش بینی شده بود، بحران سوریه مسائل اصلی اقتصادی و مالی جهانی را تحت شعاع خود قرارداد و این اجلاس نتوانست به تمامی مشکلات اساسی کنونی مالی و اقتصادی جهان بپردازد. 

REUTERS/Sergei Karpukhin

از جمله مواردی که در دستور کار این اجلاس قرار داشت و زمینه های آن پیش تر آماده گردیده بود، شفافیت در باره مسائل مالیاتی و مبارزه علیه فرارهای مالیاتی و پولشوئی بود. در این باره توافق شد که کشورهای عضو از سال 2015 میلادی مبادلات اطلاعات مالیاتی را برای مبارزه با فرارهای مالیاتی آغاز کنند. در همین زمینه توافق گردید ظرف دو سال آینده کشورهای عضو موازین و مقررات داخلی خود را با توجه به پیشنهادات سازمان توسعه و همکاریهای اقتصادی OCDE در باره کنترل مالیاتی شرکت های چند ملیتی هماهنگ کنند.شایان توجه است که اینگونه شرکت ها تاکنون به انحای مختلف از نبود مقررات بین المللی در این باره سود جسته و از پرداخت بیش از 80 در صد مالیاتی که براساس قوانین ملی باید پرداخت می کردند، فرار کرده اند. به عنوان مثال در حالی که در کشور فرانسه نرخ مالیات بر روی سود شرکت ها به طور معمول بین 33 تا 35 در صد است، 40 شرکت بزرگ فرانسوی که سهام آنان در بورس پاریس شاخص معروف CAC40 را به وجود می آورند، در طی سال های گذشته کمتر از 8 در صد سود واقعی خود را به عنوان مالیات بر سود به دولت فرانسه پرداخت کرده اند.خلا موجود در قوانین مالیاتی ملی و نبود قوانین بین المللی در این زمینه، تا کنون به شرکت های چندملیتی اجازه داده است تا از پرداخت قسمت عمده ای از مالیات های واقعی خود فرار کنند. با توجه به آنکه هم اکنون نرخ مالیات بر روی سود شرکت ها در جهان متفاوت است و بین صفر در صد تا 45 در صد متغییر می باشد، شرکت های چند ملیتی با تجمع ظاهری فعالیت های خود در مناطقی از جهان که نرخ مالیات پائین بوده و بعضاً نزدیک به صفر میباشد، با ایجاد شرکت های ویترین برای سرمایه گذاری در بهشت های مالیاتی و با بهره گیری از بهترین وکلای مالیاتی جهان، نظام مالیاتی کشورهای متبوع خود را دور زده و از پرداخت مالیات فرار کرده اند.
در زمینه پول شویی در اجلاس G20 توافق شد که کشورهای عضو نسبت به ایجاد دفاتر مرکزی ثبت دارائی ها و سرمایه ها برای شناخت صاحبان واقعی آنها، که مشخصات خود را در پشت ساختارهای غیر شفاف، مانند شرکت ها "ویترین"، "تراست" های غیر شفاف و دیگر ساختارهای غیر شفاف مخفی می کنند اقدام نمایند. هدف از این مقدمات مبارزه علیه پولشویی در جهان است.

تشدید نظارت بر مقرارت بانک ها و نهاد های مالی جهان و نظارت بر صندوق های سرمایه گذاری و بسته های پیچیده مالی که سرمنشا بحران مالی جهانی در سال 2008 میلادی گردید، از دیگر مواردی بود که مورد توافق رهبران کشورهای گروه بیست در سن پترزبورگ قرار گرفت.

رهبران بیست کشور بزرگ ثروتمند و نوخاسته صنعتی جهان همچنین قول دادند که تا سال 2016 میلادی هیچگونه موازین محافظه کارانه جدیدی را در راه مبادلات آزاد تجاری جهان اعمال نکنند.

با ابتکار فرانسه، رهبران گروه بیست پذیرفتند که در جهت مبارزه با گرمایش کره زمین تا کنفرانس جهانی آب و هوایی در سال 2015 میلادی در پاریس، در کاهش تولید گازهای گلخانه ای تلاش کنند.

در حاشیه اجلاس سن پترزبورگ، کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی موسوم به "بریکز"
گام جدیدی را در جهت استقلال از نهادهای مالی و بانکی جهانی مانند صندوق بین المللی پول و بانک جهانی بر داشتند. ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه و میزبان اجلاس G20 در سن پترزبورگ، تأسیس یک بانک توسعه برای کشورهای نوخاسته صنعتی با سرمایه اولیه 50 میلیارد دلار و یک ذخیره ارزی معادل 100 میلیارد دلار را اعلام کرد.

در زمینه رشد اقتصادی، رهبران کشورهای گروه بیست به توصیه های صندوق بین المللی پول در باره نحوه مدیریت بودجه و دیون دولتی گوش فرا دادند. صندوق بین المللی پول با توجه به بازگشت یک رشد اقتصادی ملایم و شکننده در آمریکای شمالی، اروپا و ژاپن توصیه کرد که این کشورها مدیریت بودجه و دیون دولتی خود را به نحوی اداره کنند که بازگشت رشد اقتصادی بسیار آرام و شکننده ای که آغاز گردیده با مشکل روبرو نگردد. اعمال سیاست های انقباضی اقتصادی باید جای خود را به احتیاط در زمینه های بودجه ای و مدیریت دیون دولتی بدهد. این کشورها باید تلاش کنند تا رشد اقتصادی را در کشورهای خود تحرک داده و با پیروی از این سیاست، میزان بیکاری را در اقتصادهایشان کاهش دهند.

اما در حالی که نشانه های رشد اقتصادی، به تدریج در امریکا و اروپا پدیدار میگردد، اقتصاد بر خی از کشورهای بزرگ نوخاسته صنعتی جهان، از جمله هند، برزیل، ترکیه، اندونزی و بر خی دیگر دچار مشکلات و محدودیت های رشد گردیده اند. طی ماه های گذشته ارزش برابری پول های ملی این کشورها در برابری با دلار و یورو به شدت کاهش یافته است. بسیاری از اقتصاد دانان سیاست های پولی جدید بانک مرکزی آمریکا را یکی از دلایل عمده این چرخش در کشورهای نوخاسته صنعتی میدانند.
انتظار میرفت که این معضل جدید که اقتصاد بسیاری از کشورهای نوخاسته صنعتی جهان را تهدید میکند در مرکز توجهات اجلاس رهبران کشورهای گروه بیست در سن پترزبورگ قرار میگرفت. اما متأسفانه هیچ گونه گفتگوی جدی در این باره در اجلاس سن پترزبورگ انجام نگردید.
یکی از مشکلات عمده اقتصاد جهانی طی چند سال اخیر فرارامواج گسترده سرمایه های کشورهای پیشرفته صنعتی از جمله آمریکا و اروپا به سوی کشورهای نوخاسته صنعتی و کشورهای در حال توسعه بوده است.
بروز بحران مالی و اقتصادی در سال 2008 در غرب این مشکل را به وجود آورده بود.

هم اکنون ما شاهد تغییرمسیر امواج گسترده سرمایه از کشورهای نوخاسته صنعتی و در حال توسعه به سوی کشورهای پیشرفته صنعتی هستیم. این روند، اقتصاد کشورهای نوخاسته صنعتی را با مشکلات عمده مالی و اقتصادی روبرو ساخته است. تداوم آن میتواند رشد اقتصادی جهانی را بار دیگر به چالش کشد.

روند حرکت گسترده سرمایه ها در جهان از کشورهای پیشرفته به سوی کشورهای نوخاسته و در حال توسعه طی سال های گذشته، از یک سوی و بر عکس شدن ناگهانی مسیر وجهت آن طی هفته های گذشته از کشورهای نوخاسته و در حال توسعه به سوی کشورهای پیشرفته، پدیده تازه ای را در اقتصاد جهانی به وجود آورده است. این رفت و بر گشت گسترده سرمایه در جهان، تورم شدید مبادلات ارزی را در جهان موجب گردیده است. بازار مبادلات ارزی با فاصله بسیار زیادی از بورس های جهانی مبدل به بزرگ ترین بازار مبادلاتی جهان گردیده است.
آخرین برآوردها نشان میدهند که هر روز بیش از 5300 میلیارد دلار ارز در بازارمبادله میگردد.

در حالی که پول ملی چین، یوان، فقط 2.2 در صد از مجموع 200 درصد مبادلات جهانی ارز را در بر می گیرد، دلار آمریکا با در برگرفتن بیش از 87 در صد از مجموع 200 درصد، تسلط بدون چون و چرای خود را بر بازار مبادلات ارزی جهانی نشان میدهد.

در برنامه آینده مجله دنیای اقتصاد، در باره روند فزاینده بازار جهانی ارز ، تاثیرات آن در اقتصاد جهانی و ارزهای مهم جهان به تفصیل سخن خواهیم گفت.