سالشمار رویدادهای کلانِ تاریخی در عراق پس از سقوط صدام حسین

کارشناسانِ عراق جنبش اعتراضی عراقی‌ها را در هفتۀ گذشته حلقه‌ای از زنجیرۀ رویدادهایِ کلان تاریخی پس از سقوط صدام حسین می‌دانند. این جنبش بغداد و چند شهر شیعه نشین عراق را فراگرفته است. تظاهر کنندگان علاوه بر خواست‌های اقتصادی و اجتماعی‌ خواهان قطع نفوذ ایران در عراق نیز هستند. به همین سبب، رهبر جمهوری اسلامیِ ایران این جنبش را به دشمنان نسبت داده و گفته است که هدف از برانگیختن این اعتراض‌ها کاشتن تخم نفاق میان ایران و عراق است. به گفتۀ کارشناسان، این جنبش اعتراضی بی ارتباط با شکاف در میان رهبران شیعی عراق نیست. در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۹ مقتدا صدر، یکی از مخالفان سرسخت ایران، در سفری به ایران با علی خامنه‌ای و بعضی دیگر از مقامات جمهوری اسلامی دیدار و گفت و گو کرد. کارشناسان آن سفر را نتیجۀ دوتیرگی در میان شیعیان عراق دانستند.

در ۳۰ دسامبر ۲۰۰۶ صدام حسین به جُرم جنایت علیه بشریت به دار آویخته شد. .

از سه شنبه اول اکتبر خیابان‌های بغداد و چند شهرِ شیعه نشینِ عراق مانند ناصریّه، حِلّه و عَماره به صحنۀ تظاهراتِ گستردۀ مردم برضد دولت آن کشور تبدیل شده‌اند. به گزارش بیشتر خبرگزاری‌های جهان در تیراندازیِ نیروهای انتظامی به سوی تظاهرکنندگان تاکنون بیش از ۱۱۰ تن کشته و حدود ۶ هزار تن زخمی شده‌اند. تظاهرکنندگان خواهانِ برکناریِ دولتِ عادل عبدالمهدی اند. بیکاریِ فزاینده، ناکارآمدیِ خدمات دولتی، قطع آب و برق، فسادِ مالیِ مسئولانِ دولتی و آزمندیِ سیاستمداران و تاجران فاسد از جمله عوامل برانگیزندۀ این جنبش اعتراضی‌اند که مانند بیشتر جنبش‌های اعتراضیِ جامعه‌های عرب در دهۀ گذشته از طریق شبکه‌های اجتماعی به راه افتاده است.

اگرچه تظاهر کنندگان از همان آغاز بهره برداریِ سیاسی از جنبش اعتراضی خود را ممنوع اعلام کردند، اما بعضی از رهبران سیاسی از جمله مقتدا صدر، رهبر ائتلاف پارلمانیِ سائرون، و حیدر عبادی، نخست وزیر پیشینِ عراق، به پشتیبانی از جنبش آنان برخاستند و خواهانِ برکناری دولت و انتخابات زودرس شدند. رهبر جمهوری اسلامیِ ایران این جنبش اعتراضی را به دشمنان نسبت داد و گفت که هدف از برانگیختن این اعتراض‌ها کاشتن تخم نفاق میان ایران و عراق است. کارشناسانِ عراق این جنبش را حلقه‌ای از زنجیرۀ رویدادهایِ کلان تاریخی پس از سقوط صدام حسین می‌دانند.

در ۹ آوریل ۲۰۰۳ در پی «عملیاتِ آزادی عراق» که نام رمزیِ حملۀ ارتش آمریکا و هم‌پیمانانش به عراق بود، صدام حسین سقوط کرد و مخفی شد. نیروهای آمریکایی در ۱۳ دسامبر مخفی‌گاه او را یافتند و دستگیرش کردند. هدف اعلام شدۀ آمریکایی ها و متحدانشان برپا کردن دموکراسی در عراق بود.

در ۲۸ ژوئن ۲۰۰۴ پُل برِمِر، رئیس تشکیلاتِ آمریکایی ادارۀ عراق، در مراسمی ساده در بغداد حاکمیت عراق را رسماً به مقامات عراقی تحویل داد. آن مراسم دو روز پیش از زمانِ پیش‌بینی شده و زیر تدابیرِ شدید امنیتی برگزار شد. دو روز پیش از آن، جنگجویانِ سُنّی عرب دو خودرویِ بمب گذاری شده را در یکی از خیابان‌های پُر رفت و آمد شهر شیعه نشینِ حِلّه و یک خودرویِ بمب گذاری شده را در اَربیل کردستان منفجر کردند.

در ۲۰ ماه می ۲۰۰۶ نوری المالکی، سیاستمدار شیعۀ عرب، نخستین دولت ثابت پس از جنگ را تشکیل داد و تا سپتامبر ۲۰۱۴ در مقام نخست وزیر عراق حکومت کرد.

در ۱۳ اکتبر ۲۰۰۶ بعضی از افسران سابق ارتش صدام حسین گروه جهادگرایِ «دولت اسلامی» را در عراق تشکیل دادند. هدف نخستین آن گروه سُنّی بیرون راندنِ اشغالگرانِ آمریکایی و برانداختنِ حکومت شیعی در عراق بود.

در ۳۰ دسامبر ۲۰۰۶ صدام حسین به جُرم جنایت علیه بشریت به دار آویخته شد.

در ۱۰ ژانویۀ ۲۰۰۷ آمریکایی‌ها در پی بمب گذاری‌ها و حملات انتحاریِ پیاپی بر شمار نیروهای نظامی‌شان در عراق افزودند.

در ۱۴ اوت ۲۰۰۷ حملات انتحاری برضد یزیدی‌ها در نزدیکی موصِل نزدیک به ۸۰۰ نفر کشته به جا گذاشت.

در ۷ مارس ۲۰۱۰ انتخابات پارلمانی به تشکیل اکثریت نینجامید و درنتیجه، نوری المالکی نخست وزیر عراق باقی ماند.

در ۲۰۱۱ با آغاز جنگ داخلی در سوریه جهادی‌هایِ عراقی روانۀ سوریه شدند. در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۱ نیروهای آمریکایی تخلیۀ عراق را که از ۲۰۰۸ آغاز شده بود، به پایان رساندند. سُنّی مذهبان که نوری المالکی را به فرقه گرایی متهم می‌کردند، تظاهرات گسترده‌ای بر ضد او برپا کردند.

در ۹ آوریل ۲۰۱۳ «دولت اسلامیِ عراق» به «دولت اسلامیِ عراق و شام» یا «داعش» تبدیل شد. براندازیِ حکومتِ شیعی در عراق و جلوگیری از نفوذ روزافزون ایران جزو نخستین هدف‌های اعلام شدۀ آن بود.

در دسامبر ۲۰۱۳ داعش جنگ گسترده‌ای را با دولت عراق آغاز کرد و در اندک زمانی شهرهای فلَّوجه، رَمادی، موصِل و تکریت را به تصرف خود درآورد و بر یک سوم خاک آن کشور چیره شد.

در ۳۰ آوریل ۲۰۱۴ انتخابات پارلمانی عراق به شکل‌گیری اکثریت نینجامید. اما نوری المالکی که سیاست‌های ضد سُنّی‌اش جامعۀ عراق را چندپاره کرده بود از نخست وزیری کنار رفت و حیدر العبادی، سیاست‌مدار شیعه، جانشین او شد.

در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۴ ارتش عراق مناطق زیر فرمانِ داعش را بمباران کرد و ایران آمادگی خود را برای کمک به ارتش عراق اعلام کرد.

در ۲۹ ژوئن ۲۰۱۴ داعش در سرزمین‌هایی که در سوریه و عراق به دست آورده بود، اعلام «خلافت» کرد و در اوت آن سال با تسخیر شهر سنجار در شمالِ غربِ عراق هزاران یزیدی و مسیحی را قتل عام و اسیر کرد.

در نیمۀ آوریل ۲۰۱۵ نیروهای عراقی تکریت را از چنگ داعش بیرون آوردند. سپس در دسامبر همان سال رمادی را آزاد کردند و در ژوئن ۲۰۱۶ بر فَلّوجه دست یافتند.

در سوم ژوئیۀ ۲۰۱۶ در حملۀ تروریستی داعش ۳۲۰ نفر در بغداد جان باختند.

در ۱۰ ژوئیۀ ۲۰۱۷ موصِل پس از ۹ ماه جنگ بی امان آزاد شد. در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ به رغم مخالفتِ دولت مرکزی عراق رفراندومی برای استقلال اقلیم کردستان عراق برگزار شد و نزدیک به ۹۳ درصد کردها رأی مثبت دادند. اما جامعۀ بین‌المللی آن رفراندوم را به رسمیت نشناخت و کردها دچار یأس و چندپارگی شدند.

در ۹ دسامبر ۲۰۱۷ دولت عراق اعلام کرد که بساط داعش را در خاک آن کشور یکسره برچیده است.

در ۱۲ ماه می ۲۰۱۸ مقتدا صدر، روحانی پرنفوذ شیعه و از مخالفانِ سرسختِ ایران، در رأس ائتلافی به نام «سائرون» در انتخابات پارلمانی پیروز شد. اگرچه این ائتلاف بیشترین شُمار کرسی‌ها را به دست آورد، اما نتوانست به اکثریت دست یابد. چندین ماه پس از آن انتخابات عراق صحنۀ حملات مرگبار تروریستی بود.

در ۱۰ دسامبر ۲۰۱۸ نیروهای امنیتی عراق در خیابان‌های موصِل به مناسبت سالگرد پیروزی بر داعش رژه رفتند.

در ۱۴ فوریۀ ۲۰۱۹ کنفرانس بین‌المللی برای بازسازی عراق با شرکت ۷۰ کشور در کویت پایان یافت.

در آوریل ۲۰۱۹ عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق، به دعوت ملک سلمان به ریاض رفت و با مقامات سعودی دیدار و گفت و گو کرد.

در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۹ نیز مقتدا صدر در سفری به ایران با علی خامنه‌ای و بعضی دیگر از مقامات جمهوری اسلامی دیدار و گفت و گو کرد. کارشناسان آن سفر را نتیجۀ شکاف در میان شیعیان عراق دانستند.