دونالد ترامپ با اعلام راهبرد فراگیر آمریکا دربارۀ توافق هستهای با ایران چه خواهد گفت ؟
رئیس جمهوری آمریکا، پس از هفتهها بررسی و اظهارنظرهای گوناگون و ناهمسوی مقامات این کشور، ارزیابی خود را از توافق هستهای با ایران، امروز جمعه ١٣ اکتبر/ ٢١ مهرماه، اعلام میکند. هر چند ابراز نظر دونالد ترامپ، که بگفتۀ سخنگوی کاخ سفید باید در ساعت ١٢ و ٤٥ دقیقه بوقت واشینگتن صورت گیرد، از سیاست برگزیدۀ دولت آمریکا در این باره رسماً پرده بر میدارد، اما نگاه و نگرش واشینگتن در این زمینه چندان ناشناخته نیست. کارگزاران دولت آمریکا در روزهای گذشته در گفتگو با نمایندگانِ کنگره و رسانهها گوشههائی از این سیاست را بر ملا کرده و وزیر امور خارجۀ این کشور، رکس تیلرسون، در گفتگو با دیگر طرفین توافق، تصمیم رئیس جمهوری آمریکا را به اطلاع آنان رسانده است.
نتشر شده در: : روزآمد شده در
دونالد ترامپ، اگر در آخرین دقایق تغییر نظر ندهد و به سیاستی که بر اساس گرایش و نگرش او به توافق هسته ای با تهران، توسط مشاوران وی تدوین شده است، وفادار بماند، امروز بر عدم پایبندی ایران به «روح» این توافق تاکید خواهد کرد. این ارزیابی بر این پایه استوار است که انگیزه و هدفِ توافق هستهای چنانکه در مقدمۀ این متن ١٥٩ صفحهای آمده است، تامین آرامش و ثبات در منطقه است. اگر دستیابی به این هدف بر اثر اقدامات دیگر ناممکن شود، اثرات مورد انتظار از توافق به دست نیامده و بنابراین علت وجودی آن نیز از میان میرود. در نگاه رئیس جمهوری آمریکا، ایران با حمایت خود از حزب الله لبنان و سازمانها و اقدامات تروریستی در منطقه و نیز دخالت در یمن و عراق و سوریه، آرامش خاورمیانه را بر هم زده است. به علاوه کوششها و تلاشهای این کشور در توسعۀ برنامه و تجهیزات موشکی نیز حکایت از اهداف دراز مدتی دارد که در آن ها ارادۀ از سرگیریِ برنامۀ هستهای و دست یافتن به سلاح اتمی دیده میشود.
آنچه دونالد ترامپ امروز انجام میدهد، همان کاری است که از هنگام ورود خود به کاخ سفید تا کنون دو بار به آن مبادرت کرده است: او باید بگوید آیا بر پایۀ ارزیابی دولت آمریکا، ایران به تعهدات خود در توافق هستهای عمل کرده است یا خیر؟ رئیس جمهوری آمریکا در گذشته، هر چند با بی میلی، همواره تائید کرده است که تهران تعهدات خود را در این زمینه به اجرا گذاشته است.
این بار اما، چنانکه از پیش پیداست، رئیس جمهوری آمریکا موضعی دیگر خواهد گرفت، بی آنکه از نظر حقوقی دولت خود را ناگزیر از اعلام تصمیات دیگر کند. این ارزیابی به کنگره آمریکا ٦٠ روز فرصت میدهد در باره حفظ تعلیق مجازاتهای وابسته به برنامۀ هستهای ایران و یا برقراری مجدد آنها اخذ تصمیم کند و یا مجازاتهای دیگری را به سبب فعالیتهای موشکی و یا «حمایت از تروریسم» علیۀ ایران وضع کند.
اگر کنگرۀ تعلیق مجازاتها را تمدید کند، سیاستی نامفهوم و متناقض در پیش گرفته است، زیرا پیام آن اینست که ایران میتواند به تعهدات خود در چهارچوب برجام عمل نکند، بیآنکه این عدم پایبندی نتایج متقابلی برای این کشور داشته باشد و مجازات شود.
اگر کنگره مجازاتهای گذشته در باره برنامۀ اتمی را مجدداً برقرار کند، آمریکا در برابر دیگر طرفین، توافق را نقض کرده است، چرا که تنها نهاد ارزیابی پایبندی به توافق آژانس بینالمللی انرژی هستهای است که تا کنون همواره بر پایبندی تهران تاکید کرده است. تصمیم کنگرۀ آمریکا در برقراری مجازاتها، راه بی توجهی به توافق را برای دیگران و از جمله ایران میگشاید و نتیجهای کاملاً مغایر با هدف جستجو شده به بار میآورد.
کنگره می تواند راه سومی را در پیش گیرد و با خودداری از برقراری مجازاتهای وابسته به برنامۀ اتمی، موجب خروج آمریکا از توافق نشود و در همان حال مجازات های جدیدی در برابر برنامۀ موشکی و «فعالیتهای تروریستی» جمهوری اسلامی ایران وضع کند تا از یکسو نشان دهد که «نقض روح برجام» در نگرش آمریکا بی پاسخ نمیماند و بویژه از سوی دیگر ایران را به برداشتن نخستین گام برای خروج از توافق تحریض کند. آیا جمهوری اسلامی ایران در این دام خواهد افتاد؟ مقامات ایران تا کنون همواره تاکید کرده بودند که پایبندی خود را به برجام حفظ خواهند کرد و پیش از دیگران از این توافق خارج نخواهند شد.
علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران، که روز جمعه در مسکو بسر میبرد، گفت «اگر آمریکا از توافق هستهای خارج شود، موجب پایان یافتن برجام خواهد شد». به نظر نمی رسد که حتی با ترک توافق از سوی آمریکا، پشت کردن به آن توسط ایران به سود این کشور باشد، زیرا در این صورت کلیۀ دیگر طرفین توافق - فرانسه، انگلستان، آلمان، روسیه، چین و اتحادیۀ اروپا - ناگزیر از برقراری مجازاتهای پیشین خواهند بود.
ترک توافق از سوی آمریکا نتایج بسیارِ دیگری نیز در صحنۀ جهانی در بر خواهد داشت. رئیس جمهوری فرانسه، امانوئل ماکرون، اخیراً به همتای آمریکائی خود یادآوری کرد که پشت کردن به برجام بدترین پیامی است که میتوان به کره شمالی ارسال داشت، زیرا این کشور نسبت به هرگونه مذاکره و سازشی با آمریکا بدبین خواهد شد و تقویت زرادخانۀ خود را تنها راه تضمین امنیت خویش تلقی خواهد کرد.
خروج آمریکا از برجام به علاوه به اعتبار تعهدات بین المللی آمریکا لطمه خواهد زد، به افراطیون مخالف برجام در ایران بال و پر خواهد داد، اتحاد و ائتلاف با رقبای آمریکا در روابط بین المللی یعنی روسیه و چین را از اعتبار و ارزش بیشتری برخوردار خواهد ساخت و بر خطر گسترش سلاحهای هسته دامن خواهد زد.
از همین روست که دیگر کشورهای امضاء کنندۀ توافق هستهای، آلمان، انگلستان، فرانسه، چین و روسیه، در آستانۀ اعلام نظر رئیس جمهوری آمریکا، یکصدا به این کشور هشدار داده و واشینگتن را از خروج از این توافق برحذر می دارند.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید