سوریه: ایجاد منطقۀ حائل در ادلب، به سبب عدم خروج جهادگرایان، با شکست روبروست

عدم موفقیت در ایجاد منطقۀ حائل، نسبت به آغاز درگیری‌های تازه و بویژه انجام عملیّات ارتش سوریه علیۀ منطقۀ ادلب نگرانی‌های بسیاری برانگیخته است، بویژه اینکه تصمیم به ایجاد این منطقه بدون رضایت رژیم دمشق، از سوی روسیه و ترکیه گرفت شد. ولید معلّم روز دوشنبه هر چند اعلام کرد که کشور او «باید در انتظار ارزیابی روسیه» باشد، اما هشدار داد که نیروهای مسلح سوریه «در اطراف ادلب در آمادگی قرار دارند». وی تاکید کرد که منطقۀ ادلب و اطراف آن نظیر همۀ دیگر سرزمین‌های این کشور باید «تحت حاکمیت ملّی سوریه» قرار گیرد.

در راستای همین نگرش، ارتش سوریه سه روز پیش از پایان مهلت تعیین شده، با ارسال پیامک‌های تلفنی به ساکنان مناطق اطراف ادلب هشدار داده بود که خود را از محل حضور «شورشیان دور» کنند زیرا «سرنوشت آنان از پیش نوشته شده است».

سازمان دیده بان حقوق بشر سوریه، شب یکشنبه به دوشنبه، اعلام کرد که پس از بسررسیدن تاریخ ایجاد منطقۀ حائل، «هیچ نشانه‌ای حاکی از خروج جهادگریان» از این منطقه نیست. روز گذشته گروه «هیئت تحریر الشام»، که پیش از این «جبهه النصره» نام داشت، اعلام کرد که «جهاد و مبارزه» را رها نخواهد کرد. این گروه ٦٠ درصد منطقۀ حائل را در کنترل خود دارد.

گروه شورشی «جیش‌العِزّه»، که در شمال این منطقه در ناحیۀ حماه استقرار دارد، پیش از این در ٢٩ سپتامبر گذشته مخالفت خود را با توافق دوجانبۀ روسیه و ترکیه اعلام کرده بود. تنظیم «حُراس الدین»، وابسته به القاعده، نیز این توافق را رد کرده و مواضع خود را حفظ کرده است.

تنها «الجبهۀ الوطنیه للتحریر – جبهۀ ملی آزادیبخش» که ائتلافی از گروه‌های شورشی تحت هدایت ترکیه است، از این توافق حمایت کرده و در ٨ اکتبر گذشته اعلام کرده بود که مطابق با طرح ایجاد منطقه حائل، سلاح‌های سنگین خود از منطقۀ بیرون برده است.

اینک با توجه به مقاومت نیروهای شورشی و جهادگرایان در تخلیۀ این منطقه، احتمال عملیات ارتش سوریه علیۀ آن بسیاری را نگران کرده است، بویژه آنکه رژیم سوریه از هفته‌ها پیش نیروهای بسیاری را به این منطقه منتقل کرده و مواضع شورشیان را مورد بمباران قرار می‌دهد. پیش از این، نمایندۀ ویژۀ سازمان ملل متحد برای سوریه، استفان دِ میستورا، در این باره ابراز نگرانی کرده و گفته بود که اگر ماجرای غوطۀ در ادلب تکرار شود، نتیجۀ آن شش بار وحشتناک تر خواهد بود. بازپس گرفتن غوطۀ شرقی در نزدیکی دمشق در اوایل سال جاری، به گزارش دیده بان حقوق بشر سوریه، به کشته شدن بیش از ١٧٠٠ تن غیر نظامی منجر شد.

طرح ایجاد «منطقۀ حائل» در استان ادلب برای جدا کردن نواحی زیر نظر ارتش سوریه و سرزمین‌های تحت کنترل جهادگرایان و شورشیان در روز ١٧ سپتامبر در دیداری در شهر بندری سوچی در روسیه مورد توافق ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردغان قرار گرفت. ده روز پیش از آن، در اجلاس سه جانبه‌ای که با حضور رهبران ایران، ترکیه و روسیه در تهران برپا شده بود، دیدگاه ایران که با خواست سوریه همسو بود، حصول توافق در این زمینه را ناممکن ساخت. از همین رو، روسای جمهوری ترکیه و روسیه، در اجلاس دیگری بدون حضور ایران این طرح را تدوین و اجرای آن را اعلام کردند. پس از آن، مقامات جمهوری اسلامی ایران ناگزیر اعلام داشتند که ایجاد «منطقۀ حائل» مورد نظر آنان نیز بوده است.

منطقۀ ادلب که بصورت گسترده در کنترل «هیئت تحریر الشام» قرار دارد، از چند سال پیش محل استقرار هزارها جهادگرا و شورشی انتقال یافته از دیگر مناطق سوریه است.

در برابر نگرانی‌های حاصل از این موقعیت، رئیس جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان هشدار داد که عملیات احتمالی گسترده علیه این منطقه می‌تواند به «کشتار» منجر شود. دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا نیز رژیم بشار اسد را از هرگونه حملات شدید برحذر داشت و گفت «جهان و ایالات متحد آمریکا» ناظر اقدامات احتمالی در این منطقه است.