عدم تأیید برجام توسط ترامپ، بخشی از استراتژی کلی آمریکا علیه ایران است

"واشینگتن پست" از قول منابع آگاه گزارش می دهد که رویکرد دونالد ترامپ در باره توافق اتمی با ایران بخشی از راهبرد کلی آمریکا علیه ایران است. رئیس جمهوری آمریکا قرار است در روز پنجشنبه آینده ۱٢ اکتبر استراتژی کلی آمریکا علیه ایران را در سخنرانی خود اعلام کند.
راهبرد آمریکا علیه ایران افزون بر مناقشه آمریکا بر سر توافق اتمی، نقش این کشور در حمایت از تروریسم و سازمان های تروریستی، اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه و برنامه توسعه موشک های بالیستیک ایران را دربر می‌گیرد. منابع مورد استناد "واشنگتن‌ پست" گفته‌اند که این طرح هنوز نهایی نشده و ممکن است در آن تغییراتی ایجاد شود.
کاخ سفید، سخنرانی ترامپ یا محتوای آن را تأیید نکرده است.

"واشینگتن پست" گزارش می دهد که رویکرد رئیس جمهوری آمریکا در باره برجام و استراتژی آمریکا علیه ایران مورد تأیید تیم امنیت ملی کاخ سفید قرار گرفته و آنها به دونالد ترامپ پیشنهاد کرده‌اند که برجام را تأیید نکرده و تصمیم‌گیری درباره آن را به کنگره بسپارد.
"واشینگتن پست" می نویسد: از چند ماه پیش تیمی به سرپرستی ژنرال "هربرت ریموند مک‌مستر"، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، مأمور تهیه راهبرد سیاسی آمریکا در خصوص ایران شده است؛ اکنون این تلاش به پایان رسیده و راهبرد آمریکا علیه ایران تدوین شده و مورد موافقت تمامی اعضای تیم امنیت ملی آمریکا قرار گرفته است.

دونالد ترامپ ماه گذشته اعلام کرده بود که تصمیم خود درباره ایران را گرفته، اما این تصمیم را فعلاً اعلام نمی‌کند. ترامپ همچنین اعلام کرده بود که رژیم ایران از تروریسم حمایت می‌کند، خشنوت صادر می کند و به دلیل رفتار این رژیم، خون‌های بسیاری در خاورمیانه ریخته شده و هرج ومرج در این منطقه گسترش یافته است. او گفته بود برای این دلایل آمریکا باید خط پایانی بر تهاجمات منطقه‌ای و سوداگری اتمی این رژیم بکشد. ترامپ تأکید کرده بود که رژیم ایران روح توافق اتمی را زیر پا گذاشته است.

"واشینگتن پست" می نویسد که مشاوران ارشد امنیت ملی کاخ سفید در هفته‌های گذشته به رئیس جمهوری آمریکا پیشنهاد کردند که پایبندی ایران به توافق اتمی را به دلیل عدم رعایت روح توافق از سوی ایران تأیید نکند و اعلام کند که این توافق در راستای منافع امنینت ملی آمریکا نبوده و در تضاد با آنست.

در همان حال مشاوران و اعضای دولت ترامپ رایزنی های خود را با اعضای کنگره در جهت ایجاد تغییراتی در توافق اتمی با ایران و تقویت این توافق آغاز کردند. واشینگتن خواستار آنست که سقف زمانی برای ممنوعیت‌های مندرج در توافق برای غنی سازی اورانیوم در ایران (سال ٢٠٢۵) برداشته شود و سایت‌های‌های نظامی ایران برای بازرسی مأموران آژانس بین‌المللی گشوده شود.
"واشنگتن‌ پست" نوشته که این همان رویکرد «ترمیم» یا «لغو» برجام است که "بنیامین نتانیاهو"، نخست‌وزیر اسرائیل و سناتور آراکانزاس "تام کاتون"، از آن حمایت کرده‌اند.
"واشنگتن‌ پست" می نویسد که چشم انداز چنین راهکاری بسیار نامطمئن و تردیدآمیز است. بسیاری از قدرت های بزرگ، خصوصاً چین و روسیه اعلام کرده‌اند که تحت هیچ شرایطی توافق را بازبینی نخواهند کرد. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز رسماً اعلام کرده است که برای تغییرات در توافق اتمی به میز مذاکره برنخواهد گشت.

"تام کاتون" پنجشنبه ١٣مهر/ ۵ اکتبر با دونالد ترامپ در کاخ سفید دیدار و گفنگو کرده است. وی در سخنانی در سه شنبه گذشته در کمیسیون روابط خارجی سنای آمریکا اعلام کرد که ترامپ باید پایبندی ایران به توافق را تأیید نکند و در همان حال در جهت ترمیم و تقویت این توافق اقدام کند.
"تام کاتون" در این‌باره تصریح کرده است که اعلام عدم پایبندی ایران به توافق اتمی باید بر پایه این موضوع باشد که این توافق منافع حیاتی برای امنیت آمریکا ندارد و برای این موضوع باید بر فهرست بلندی از جنایات رژیم ایران علیه منافع آمریکا و همچنین نقاط ضعف توافق تأکید کرد.
با این وجود، و به رغم "فوکون"‌های ضد ایرانی کنگره، آقای کاتون درخواست بازگشت فوری تحریم‌های اتمی آمریکا را که در اثر توافق برداشته شده، نمی کند.
"تام کاتون" پیشنهاد می کند که کنگره موازین جدید محدود کننده ای را برای ترمیم و تقویت توافق اتمی وضع کند. برداشته شدن سقف زمانی برای ممنوعیت‌های مندرج در توافق برای غنی سازی اورانیوم در ایران (سال ٢٠٢۵)، بازرسی از سایت‌های نظامی ایران توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی و محدود کردن برنامه موشکی ایران، از جمله این موارد هستند.
"تام کاتون" تأکید می کند که یک بیانیه مشترک کنگره به رئیس جمهوری آمریکا کمک خواهد کرد تا بتواند نظر مساعد اروپایی‌ها و دیگر متحدان آمریکا برای ترمیم و تقویت توافق را بدست آورد. او می گوید: «جهان باید بداند که ما در کارمان بسیار جدی هستیم، آماده هستیم که از توافق خارج شده و تحریم های بسیار شدیدتری را علیه ایران وضع کنیم.
"تام کاتون" در پایان می گوید که تمامی این امتیازات برای آمریکا در صورتی کسب خواهد شد که رئیس جمهوری پایبندی ایران به توافق را تأیید نکند.

"واشنگتن‌پست" می نویسد، طرح عدم پایبندی ایران به توافق، از ماه‌ها پیش در سنا بررسی می شود.
در این راستا، سناتور "باب کروکر" رئیس کمیسیون روابط خارجی، سناتور "بنجامین کاردین" و رهبر اکثریت سنا، سناتور "میچ مک‌کانل" از سوی کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا، در جریان این گزینه قرار گرفته‌اند.

رهبران جمهوری‌خواهان در کنگره گفته‌اند که متقاعد شده اند که توانایی پاسخ مناسب قانونی برای تصمیم دونالد ترامپ را دارند و می توانند که این مشکل را حل کرده و اجازه ندهند که این رویکرد مبدل به آزمایشی سیاسی و حساس گردد.
آنان همچنین از دونالد ترامپ خواسته اند که در خصوص توافق اتمی رفتاری شدیداً انتقادی در پیش بگیرد، بدون آنکه موجب از بین رفتن کامل توافق شود. به عنوان مثال سناتور "دان سولیوان" هفته گذشته گفته که دونالد ترامپ باید به ایران بگوید که اختیارات او برای حل مشکل بسیار محدود است و اگر ایرانی‌ها کاری نکنند، تحریم‌ها بازخواهد گشت.

با وجود موافقت رهبران جمهوری‌خواهان هنوز اجماع لازم برای این طرح بین جمهوری‌خواهان وجود ندارد. برخی از سناتورهای جمهوری خواه درباره مخاطره منزوی شدن آمریکا در صورت بدست نیامدن اجماع جهانی برای بازبینی توافق اتمی هشدار داده اند.
سناتورهای دموکرات که جای خود دارند و با رویکرد ترامپ و رهبران جمهوری خواه مخالف بوده و به آن به دیده تردید می‌نگرند.

به رغم آنکه "امانوئل ماکرون" رئیس جمهوری فرانسه و "ترزا می" نخست وزیر بریتانیا با برخی از سیاست های آمریکا برای کاستن ازنقش بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه خاورمیانه و محدود کردن برنامه موشکی ایران موفق هستند، اما تمامی قدرت‌های اروپایی پایبندی خود را به توافق هسته‌ای با ایران و حفظ برجام ابراز داشته اند.
روسیه و چین نیز جای خود دارند.

ایران نیز اعلام کرده که تحت هیچ شرایطی برای بازبینی توافق مذاکره نخواهد کرد. شایان توجه است که مهلت زمانی ۶٠ روزه برای تصمیم‌گیری درباره برجام، کنگره آمریکا را در شرایط بسیار مشکلی قرار خواهد داد.

طبق قانون بازبینی توافق هسته‌ای با ایران "INARA" مصوب سال ٢٠۱۵، اکثریت ساده یعنی ۵١ رأی در سنای آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های شدید آمریکا علیه ایران کافی است. اما مسأله مهم این است که در زمان نوشتن این قانون توسط "باب کورکر" رئیس کمیته سیاست خارجی سنا، شرایطی در نظر گرفته شده بود که ایران از پایبندی به تعهدات خود در برجام خودداری کند؛ اعضای سنا اکنون با پرسش غیرمترقبه‌ای مواجه شده‌اند که اگر ایران به تعهدات خود پایبند باشد، ولی رئیس‌جمهوری با وجود تعهد ایران به برجام تصمیم گرفته باشد از آن خارج شود، آنگاه آیا باید تحریم‌های ایران را باز گردانند یا خیر.
جمهوری‌خواهان در حال حاضر ۵٢ کرسی سنا و همچنین اکثریت مجلس نمایندگان را در اختیار دارند. هیچ یک از جمهوریخواهان سنا در سال ٢٠۱۵ به برجام رأی مثبت ندادند و در صورت تصمیم ترامپ آنها با فشار قابل توجهی مواجه خواهند شد.

از سویی موافقان برجام و از جمله "جان کری" وزیر خارجه سابق آمریکا، به کنگره و دولت در خصوص بهم‌زدن برجام هشدار می‌دهند. آنان معتقد هستند که درگیری قابل توجهی بر سر بهم‌زدن برجام و برگرداندن تحریم‌های ایران شکل خواهد گرفت و باید منتظر ماند و دید که آیا جمهوری‌خواهان آماده هستند که مسئولیت خروج احتمالی ایران از تعهدات اتمی و روی آوردن به غنی سازی و توامندی هسته ای را به عهده بگیرند یا نه؟
از سوی دیگر، در سوی مخالف طیف سیاسی، تندروترین مخالفان برجام نیز نگران هستند که کنگره و ترامپ نتوانند به خوبی در مورد بهم‌زدن برجام تصمیم بگیرند و یا این که در این مسیر هوشیاری لازم را نداشته باشند.

با وجود طراحی استراتژی‌های طراحی شده برای از بین بردن برجام، از جمله طرحی "مارک دوبویتز" و "دیوید آلبرایت" در مقاله اخیر خود در "وال استریت ژورنال" منتشر کرده‌اند و در آن هماهنگی و نقش‌آفرینی متناسب کنگره و کاخ سفید برای تسلیم شدن ایران به پذیرش تغییر در برجام توصیه شده است، ولی برخی از اعضای کنگره اظهار داشته‌اند که شاهد طراحی مناسب و کارآمدی از سوی دولت ترامپ برای مراحل بعدی کار نبوده‌اند.

طبق قوانین داخلی آمریکا، در صورتی که ترامپ از صدور تأیید یه پایبندی ایران به توافق اتمی خودداری کند، کنگره ۶٠ روز برای تصمیم‌گیری درباره بازگرداندن تحریم‌هایی علیه ایران که به موجب برجام رفع شده‌اند فرصت خواهد داشت.
رأی کنگره به بازگشت تحریم‌ها، به معنی خروج عملی آمریکا از توافق هسته‌ای ایران و گروه ١+۵ خواهد بود.

به طور کلی در قانون INARA - Iran Nuclear Agreement Review Act کنگره می‌تواند ٤ قانون اصلی تحریم علیه ایران که برجام باعث برداشته شدن آنها شده است را زنده کند.
"کِنِت کاتزمن" کارشناس سرشناس کنگره آمریکا در حوزه تحریم‌های ایران، می گوید که هر ٤ قانون دارای توان بسیار بالایی برای فشار به اقتصاد ایران است. وی معتقد است که احیای دوباره هر یک از آنها به معنای از بین رفتن برجام خواهد بود.

نخست، رشته تحریم‌های مندرج در قانون اختیارات دفاع ملی مصوب سال ٢٠١٢  موسوم به
2012 National Defense Authorization Act هستند؛ این رشته از تحریم ها بیشترین تأثیر را بر صادرات نفت ایران دارد. طبق این قانون از همه کشورها خواسته شده بود که هر شش ماه یک بار واردات نفت خود از ایران را محدود کنند و در غیراینصورت اساساً با خطر محرومیت از سیستم مالی آمریکا مواجه خواهند شد.

رشته تحریم‌های دیگر تحت عنوان "قانون تحریم ایران" موسوم به ISA - Iran Sanctions Act, نیز سرمایه‌گذاری در بخش انرژی در ایران را هدف قرار داده است.

رشته دیگر تحریم های آمریکا علیه ایران در چهارچوب "قانون کاهش خطر ایران و حقوق بشر در سوریه"
Iran Threat Reduction and Syria Human Rights Act تعریف شده است. اجرای آن باعث مسدود شدن دوباره دارایی‌های خارجی ایران خواهد شد که در واقع درآمدهای حاصله از صادرات نفت ایران را هدف قرار ‌‎میدهد و در صورت اجرای آن، اگر بانکی به ایران اجازه دهد درآمدهای نفتی خود را برداشت کند، با مجازات‌های دولت آمریکا مواجه خواهد شد.

کِنِت کاتزمن می گوید، مجازات‌های چهارم بر اساس "قانون آزادی و عدم اشاعه ایران"
Iran Freedom and Counterproliferation Act است؛ این مجازات‌ها که می تواند از سوی کنگره دوباره علیه ایران وضع گردد، تبعات تخریبی محدودتری علیه ایران دارد.

آنچه محرز است در صورت بازگشتن این تحریم‌ها منافع اقتصادی و مالی بسیاری از شرکت‌های اروپایی، آسیایی و دیگر کشورهای جهان که پس از اجرایی شدن توافق هسته ای با ایران تعامل دارند، به خطر خواهد افتاد. "رنو"، "پژو" و "توتال" فرانسه، صدها میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند و دولت فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی دست روی دست نخواهند گذاشت که کنگره آمریکا بجای کشورها و شرکت‌های اروپایی تصمیم بگیرد و فضای استراتژیک توسعه تجاری آنها را به صورت یکجانبه محدود کند.

باری، دونالد ترامپ و جمهوریخواهان، با زیر پرسش گذاشتن توافق اتمی و برجام دست به قمار بزرگی زده اند؛ قماری که با بلوف زدن نمی‌توانند برنده آن باشند.