دسترسی به محتوای اصلی
چهره‌ها و گفتگوها

فریبا هشترودی: عده‌ای در ایران دارای تفکّر ارتجاعی داعشی هستند و عده‌ای با این تفکّر بازی می کنند

نتشر شده در:

چهره‌ها و گفتگو‌ها» این هفته میزبان باستانشناسی است که به کاوش در روزگار خویش روی آورده و تیزی نگاه را ابزار کاویدن و قلم را ابزار ابراز و ثبت آن ساخته است. میهمان این هفته، هر چند که گاه مسافر سرزمین خویش است، اما از نظر و گذر به خطه های دیگر و اندیشه در کار و حال مردمان آنها غافل نیست، هند، سریلانکا و سرزمین های دیگر...میهمان این هفته، نویسنده و روزنامه نگار، فریبا هشترودی است.

فریبا هشترودی، نویسنده و روزنامه نگار ایرانی
فریبا هشترودی، نویسنده و روزنامه نگار ایرانی Photo: EM/ RFI PERSAN
تبلیغ بازرگانی

میهمان این هفتۀ «چهره‌ها و گفتگوها» نوۀ شیخ اسماعیل مجتهد، از مبارزان مشروطه طلب، و فرزند محسن هشترودی، ریاضی دان سرشناس، رئیس پیشین دانشگاه تبریز و رئیس پیشین دانشکدۀ علوم دانشگاه تهران است.
گفتگو با میهمان این هفته، خانم فریبا هشترودی را با نگاهی به کارنامۀ جمهوری اسلامی ایران در زمینۀ حقوق و شرایط زندگی زنان آغاز می کنیم. او در سال ۲۰۰۴ در کتابی به نام «زنان ایران» به بررسی همین موضوع در ۲۵ سال نخستِ حکومت اسلامی پرداخته بود.

فریبا هشترودی می گوید « دراین زمینه هیچ تغییر قابل اهمیّتی رخ نداده است و بجز بَزک‌های کوچک، قوانین و مقررات شرع همانگونه که بود پا بر جاست». اما آنچه بگفتۀ وی تغییر کلی کرده، نگاه و رفتار خود زنان ایران است و «ازجمله زنانی که در ظلّ جمهوری اسلامی بدنیا آمده‌اند و یا حتی در نهادهای دولتی صاحب شغل بوده اند». زنان در ایران نیروی «بسیاری از تحولات بوده اند و برای توسعه جامعۀ مدنی کوشش فراوان کرده اند. زنان در ایران بر ساختار حکومت اثر گذاشته‌اند و تردید نیست که از این پس بیش از این موثر خواهند بود».

در بارۀ اینکه چگونه می توان علیرغم بیداری زنان و حضور چشمگیر آنها در نهادهای مدنی، عدم تحول در زمینۀ حقوق آنان را توضیح داد، فریبا هشترودی از یکسو به «اعتقادات داعشی» برخی از قدرتمندان در ایران اشاره می کند که از سر ایمان هیچگونه تغییری را در این باره بر نمی تابند و شماری دیگر که «در ۳۷ سال گذشته قدرت را در دست داشته‌اند و تاخته‌اند» و هر گونه تحولی را تهدیدی برای قدرت انحصاری خویش می دانند. «اینان به چیزی دست یافته اند که نیاکانشان در دورۀ مشروطه بدان دست نیافتند»، اما بهر حال «این تحول بر آنها تحمیل خواهد شد».

فریبا هشترودی ورود مخفیانۀ خود به ایران را در سال ۱۹۸۵ «ناخودآگاهانه» می خواند و هر گونه ماجراجوئی روزنامه نگارانه را در این مورد رد می کند. می گوید «تا هنگامیکه وارد ایران نشده بودم به هیچ وجه نمی دانستم با چه روبرو خواهم شد. من در آن هنگام خود را به دریا زدم و تنها وقتی که به آنجا رسیدم دانستم با چه وضعیت عجیبی روبرو هستم. تنها آنجا بود که به وسعت اختناق و ترور روزمره و ترور تفکر آگاهی یافتم». فریبا هشترودی می گوید که هدف وی از این سفر « روشن کردن تکلیف خویش با خود بوده» است، در واقع تکلیف پیوند میان خود و سرزمینی که از آن می آمده است. این سفر برای او روشن می کند که این پیوند «ناگسستنی» است. اما آنچه در این سفر بیش از همه باعث شگفتی او می شود «تفکّر ارتجاعی داعشی» است. وی می گوید که «این تفکّر هنوز هم وجود دارد. عده ای بواقع دارای این تفکّر هستند و عده ای با داشتن منافع با آن بازی می کنند».

فریبا هشترودی با بیادآوردن سخنان پدر خود می گوید «عشق ورزیدن به یک ملّت بسیار سخت است، مهار کردن یک ملّت خیلی آسان است. اما دوست داشتن، ملّت را خوشبخت می کند و مهار کردن، ملّت را به خاک سیاه می نشاند».

فریبا هشترودی پس از این سفر نخست، سفرهای دیگری نیز به کشور خود دارد و هر بار «تحول جامعۀ ایران را بروشنی» می بیند. «جوانان پخته شده اند، ملّت پخته شده است و علیرغم همۀ مصائب، این ملّت سر پاست».

میهمان هفته در بارۀ موضوعات اساسی کتابهای خود می گوید که «غربت، نه تنها دوری از خاک، بلکه غربت درونی، سیاست، اثرات تاریخ بزرگ بر زندگی کوچک ما و نیز وضعیت زن همواره» در نوشته‌های او حاضر است و از این پس هدف وی روی آوردن به رمان است «زیرا از این راه بسیار بیشتر و آسان تر میتوان با دیگران، با خوانندگان در تماس بود».

فریبا هشترودی در بارۀ عضویت خود در شورای ملّی مقاومت و استعفا از آن می گوید در این زمینه «بهای سنگینی پرداختم، انتخابم بود... اما آنچه بیش از همه برایم دردآور است، هدر دادن انرژی ها و تزویر وحشتناک است. وقتی در می یابید که این تزویر تا چه حد واقعی و پیچیده بوده و چه فجایعی به بار آورده، برایم خیلی دردناک تر می شود». وی می افزاید «هنگامی که به آن دوره فکر می کنم، بله برایم دردناک است... جوانانی که برای هیچ هدر شدند و عده ای نیز که هنوز محبوس اند و عمری را تلف کرده‌اند. جوانانی که ایده‌آل‌های بی نظیر داشتند، اما به واقع به بازی گرفته شدند».

فریبا هشترودی با اینکه باز هم تاکید می کند که این دوره برایش دردناک بوده است می گوید «من از آن گذشته‌ام و چون با نفرت و غیض بیگانه‌ام، بنابراین تنها درد می‌ماند و نه چیز دیگری. این انتخاب من بوده و بهای این انتخاب را پرداخته‌ام.» فریبا هشترودی می افزاید که «در این باره نه ناله می کنم و نه شکایتی از کسی دارم، مگر از عقل خود. اگر شیّادی عده‌ای تا آن حد است که توانستند مرا به بازی بگیرند، خیلی عامیانه بخود می گویم "چشمت کور"».

در بارۀ میهمان هفته
او در خانواده ای اهل دانش و پای بند به ارزش بدنیا آمد و پس از آموزش ابتدائی و متوسطه به هنر و باستانشناسی روی آورد. هنگامیکه دکترای خود را در این رشته در فرانسه دریافت داشت، کاویدن سرزمین نیاکانی او که، لایه لایه، گذشتۀ غنی خویش را در خود پنهان داشت، بر او نا ممکن شد. انقلاب اسلامی بر آن خاک گذر کرده و ایستاده بود. آنچه بر آن سرزمین می گذشت، دل او را بدرد می آورد. از آنرو که کاوش در خاک را نتوانست، نخست با روزنامه نگاری و سپس با نویسندگی به پژوهش در جامعه و اوضاع آن پرداخت.
فریبا هشترودی زادۀ سال ۱۹۵۱ در تهران است. وی در پایان سال ۱۹۸۵ ، هنگامیکه زبانه‌های جنگ میان ایران و عراق شعله می کشید، مخفیانه وارد ایران شد و حاصل کنکاش خود را نخست زیر عنوان «تبعیدی» و سپس «خمینی اکسپرس» به زبان فرانسه به چاپ رساند. وی از آن پس، ایستادگی در برابر نظام تئوکراتیک ایران و مبارزه برای کسب حقوق شهروندی و اساسی را پیشۀ خود ساخت.
فریبا هشترودی در سال ۱۹۹۵، بنیادی به نام پدر خود پروفسور محسن هشترودی ایجاد کرد که هدف آن بویژه اشاعۀ آموزش و لائیسیته و دفاع از حقوق زنان است.
نخستین رُمان فریبا هشترودی به زبان فرانسه به نام «ایران، کرانه‌های خون» جایزۀ بزرگ حقوق بشر را در سال ۲۰۰۱ دریافت داشت. سه سال بعد، او زیر عنوان «زنان ایران» کتابی منتشر کرد که در واقع کارنامۀ و گزارش وضعیّت زنان در نخستین سالهای حکومت جمهوری اسلامی در ایران بود. از فریبا هشترودی چندین رُمان و رسالۀ دیگر نیز منتشر شده است که «در بازگشتم از ایران» و «علی خامنه ای یا اشک های خدا» از جملۀ آنهاست.
او کار نوشتن را، علاوه بر داستان نویسی، با قلم زدن در مطبوعات اروپا و آمریکا دنبال می کند و حاصل پژوهش‌های خود را با شرکت در برنامه های رادیوئی و تلویزیونی و نیز ایراد سخنرانی‌های دانشگاهی و تحقیقاتی به علاقه مندان عرضه می دارد.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.