در ده سال گذشته آمار طلاق بین زوج های سالمند فرانسوی دو برابر افزایش یافته است. در غالب موارد طلاق بین زوج های مسن با آغاز بازنشستگی رابطۀ مستقیمی دارد. به قول "سرژ گِرن" جامعه شناس فرانسوی و کارشناس مسائل سنین کهولت "بازنشستگی بعد از ظهر زندگی است. غالب افرادی که به سن بازنشستگی می رسند می دانند که هنوز بین بیست تا سی سال زندگی فعّال پیش روی دارند. به همین خاطر افراد بازنشسته از خود می پرسند که آیا می خواهند باقی ماندۀ عمر را با تکرار تجارب گذشته و با شریک زندگی شان به پایان برسانند یا نه."
به همین خاطر زنان و مردان فرانسوی که گاه بین ۳۵ تا ۴۰ سال زندگی مشترک را پشت سر نهاده اند با شروع دورۀ بازنشستگیبیش از پیش تمایل به ادامۀ زندگی مشترک را از دست می دهند. در بسیاری از موارد علت جدایی یا طلاق، تغییر ناگهانی آهنگ زندگی است. زنان و مردانی که به مدت چهل سال تنها بعد از کار روزانه و یا در دورۀ تعطیلات با یکدیگر مشترکاً زندگی می کردند، ناگهان با شروع بازنشستگی ناگزیر می شوند تمام ساعات شب و روز را با هم سپری کنند. به این ترتیب، برای بسیاری از زوج ها پایان زندگی حرفه ای آغاز تغییر ناگهانی در زندگی عاطفی، جنسی و عاشقانۀ و غالباً نیز تؤام با دوره هایی از افسردگی است.
به همین دلیل به گفتۀ "ماری هنزل"، جامعه شناس فرانسوی، ایجاد فاصله در دورۀ بازنشستگی راز پایداری زندگی مشترک است. او می گوید :
در دورۀ فعالیت حرفه ای افراد با هم زندگی می کنند، تعطیلات و آخر هفته را نیز با یکدیگر می گذرانند. اما، به دلیل فعالیت های شغلی و حرفه ای شان فضاهای خالی نیز بین آنان وجود دارد. ناگهان با شروع بازنشستگی این فضاها از بین می روند و افراد ناگزیرند دائماً به یکدیگر بچسبند و این غیرقابل تحمل است. به همین خاطر در دورۀ بازنشستگی باید فاصله ایجاد کرد. ایجاد فاصله کلید پایداری زندگی مشترک است. نمی توان به مدت چهل سال با یکدیگر فاصله داشت، اما، ناگهان دائماً به یکدیگر چسبید.
در واقع، با شروع دورۀ بازنشستگی افراد با نوعی "اضطراب خلاء" روبرو می شوند. در این دوره مهمترین دلیل طلاق تلاش اجتناب ناپذیر افراد برای بازتعریف کردن خویش است. به این معنا که در پایان دورۀ زندگی حرفه ای و شروع دورۀ بازنشستگی دیگر افراد نمی خواهند یا نمی توانند به واسطۀ شغل یا حرفه شان به خود و زندگی خود معنا ببخشند. آنان در جستجوی معنای تازه ای برای زندگی خود هستند و این جستجو که جامعه شناسان از آن تحت عنوان "اثبات دوبارۀ خویش" یاد می کنند باید از سوی همسر یا شریک زندگی فرد نیز به رسمیت شناخته شود تا زندگی مشترک بتواند دوام بیابد.
نکته اینجاست که زنان فرانسوی به مراتب بیش از مردان پیش روی چنین مسائلی قرار می گیرند. با شروع دورۀ بازنشستگی زنان به این نتیجه می رسند که مدت زمان زیادی به پایان عمرشان باقی نمانده و به همین خاطر نمی خواهند باقی ماندۀ عمر را با تکرار تجارب ملال آور گذشته بیهوده از دست بدهند، به ویژه اینکه در ۶۵ سالگی در فرانسه همانند دیگر کشورهای پیشرفته زنان و مردان لزوماً احساس کهولت نمی کنند. آنان معتقدند که بیست تا بیست و پنج سال زندگی فعّال را هنوز پیش رو دارند که باید به بهترین وجه از آن بهره ببرند. این تلقی لزوماً بر زندگی مشترک افراد اثر می گذارد. اما، این تلقی در عین حال نمودار تحول نسلی نیز هست که در فرانسه با پایان دهۀ ۱۹۶۰ و آغاز دهۀ ۱۹۷۰ شروع می شود : دوره ای که فکر و میل به آزادی فردی و خودگردانی به مشغلۀ اصلی افراد به ویژه زنان تبدیل شد. به همین خاطر بسیاری از زنان و مردانی که در سن بازنشستگی تصمیم به جدایی می گیرند هدف شان نه آغاز یک زندگی جدید مشترک، بلکه بهره گیری از یک زندگی آزاد است که اینبار در تجّرد معنا می یابد.
بی سبب نیست که بسیاری از بازنشستگان فرانسوی با شروع دورۀ بازنشستگی مرحلۀ تازه ای از تجربه و یادگیری را نیز آغاز می کنند. بسیاری به یادگیری زبان جدید روی می آورند، برخی فراگیری موسیقی را آغاز می کنند... خلاصه اینکه برای بسیاری سن بازنشستگی سرآغاز مرحلۀ تازه ای از خلاقیت است که در گذشته و عمدتاً به دلیل مشغله های شغلی و اجبارات خانوادگی مجال بروز نمی یافت.
بالا رفتن امید به زندگی اهمیت دورۀ جدید زندگی را برای زنان و مردان بازنشسته بیشتر می کند. در اینباره "ماری هنزل" می افزاید :
امید به زندگی در فرانسه هرگز تا این حد بالا نبوده است. حتا بسیاری از ما تا سن صد سالگی نیز زندگی خواهیم کرد. زندگی حقیقتاً با ارزش حتا بعد از ۸۵ سالگی شروع می شود. من روزانه با افرادی سر و کار دارم که بین ۸۰ تا ۱۰۰ سال سن دارند. کسانی هستند که ۹۵ سال سن دارند و از زندگی کردن خشنودند و بعضاً عاشق هم می شوند.
آنچه در ادامه یا توقف زندگی مشترک بعد از بازنشستگی اثرگذار است استمرار پیوندهای عاشقانه و جنسی نیز هست. زیرا، هیچ تجربه ای ملال آورتر از زندگی تهی از عشق نیست. در این زمینه نیز زنان نقشی بمراتب فعّال تر و تعیین کننده تر از مردان بازی می کنند. زیرا، مفهوم و تجربۀ لذت جایگاهی مهّم از منظر فرهنگی در زندگی افراد و به ویژه در زندگی زنان دارد.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید