در سالهای سی خورشیدی موسیقی عربی و به ویژه موسیقی مصر در تمام خاورمیانه شنیده میشد. در دهۀ چهل خورشیدی، نام خوانندگانی مثل فریدالاطرش یا امکلثوم به گوش مردم ایران همان قدر آشنا بود که نام دلکش. علاوه بر امواج رادیویی، سینما نیز یکی از عوامل اصلی انتقال سبک عربی به ایران بود.
سینمای ناطق تقریباً همزمان به ایران، مصر، ترکیه و هند رسید.
اردشیر ایرانی، سینماگر و سرمایهدار هندی که نخستین فیلم ناطق ایرانی، دختر لر را با همکاری عبدالحسین سپنتا ساخت، یک سال پیش از آن اولین فیلم ناطق هند را به اسم عالم آرا ساخته بود (١٩٣١). طی همین یکی دو سال، صنعت ناطق در مصر هم به راه افتاد. در مورد شناسایی نخستین فیلم ناطق سینمای ترکیه اتفاق نظر وجود ندارد اما در این کشور هم سینمای ناطق بین سالهای ١٩٣١ تا ٣٢ آغاز به کار کرد.
در این میان، ترکیه و ایران بیشتر واردکننده بودند اما مصر و هند موسیقی و سینمای خود را با موفقیت صادر میکردند. مردم تمامی خاورمیانه و فراتر از آن، با ولع این تولیدات فرهنگی را مصرف میکردند. فیلمها پر بود از رقص و آواز و بدین ترتیب سینما و موسیقی متقابلاً برای یک دیگر تبلیغ میکردند.
ستارگان مصری مثل فریدالاطرش، عبدالحلیم حافظ، اسمهان، نورالهدا، محمد عبدالوهاب، زکریا احمد و... که همگی صداهای استثنایی داشتند، اکثراً به عنوان بازیگر نیز ظاهر میشدند.
این موسیقی در ایران بسیار طرفدار داشت. برخی خوانندگان ایرانی که بعدها به عنوان چهرههای مهم موسیقی کوچه بازاری شناخته شدند شیفتگی خود را به موسیقی مصریِ آن سالها ابراز داشتهاند. امانالله تاجیک و علی نظری در عود نواختن و سبک آواز مسلماً تحت تأثیر محمد عبدالوهاب بودند.
موسیقی مردمپسند مصری که خود کمکم از دهۀ بیست میلادی، به همت کسانی مثل سید درویش و زکریا احمد، جان تازهای یافت، علاوه بر ریتمهای تند و هیجانانگیز، ارکستراسیون و رنگآمیزی تازهای را باب کرد که سخت تأثیرگذار بود.
ترکیب سازِ قانون، نوعی دایره زنگی که عربها رِق مینامند، تنبک عربی (دربوکه)، عود و البته ویولون، شخصیتی قوی و بلافاصله قابل تشخیص برای این موسیقی ایجاد کرد که وقتی با رقص عربی همراه میشد، به آسانی تودههای خاورمیانه را به وجد و نشاط میآورد، همانطور که قادر بود به راحتی اشک و اندوه آنان را برانگیزد.
(ادامه دارد)
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید