ریشه‌های موسیقی کوچه‌بازاری (٣): تصنیف‌های مردمی و سبک عربی

موسیقی کوچه‌بازاری را می‌توان موسیقی مردمی یا عامیانه‌ای تعریف کرد که مستقیماً از موسیقی عربی تأثیر گرفته است. اما همۀ ترانه‌های مردمی ایرانی، لحن عربی نداشتند. آنچه در ایران به اسم موسیقی لاله‌زاری معروف شد، در بسیاری موارد بر پایۀ رِنگ‌های اصیل ایرانی ساخته شده بود.

در تصنیف های مهوش مایه های عربی چندان حضوری ندارد

موسیقی لاله‌زاری را می‌توان از سبک کوچه‌بازاری جدا کرد. بدون شک خیلی از تصنیف‌های مهوش یا آفت لاله‌زاری بود اما رنگ و ریتم و حال عربی نداشت.
پس اینجا عنوان کوچه بازاری را تنها به موسیقی و ترانه‌هایی محدود می‌کنیم که متأثر از موسیقی عربی هستند.

در سال‌های نزدیک به جنگ جهانی دوم، کشورهای مصر، ترکیه، جمهوری‌های مسلمان اتحاد شوروی (آذربایجان، ازبکستان و تاجیکستان) و البته هند، در زمینۀ نو کردن موسیقی‌های سنتی از ایران جلوتر بودند و به تجربیاتی، بخصوص در ارکستراسیون، رسیده بودند که در ایران کمتر رایج شده بود.

عارف قزوینی در مقدمۀ دیوان خود می‌نویسد: «بعد از استانبول و دیدن دارالالحان تُرک و شنیدن آوازهای آنها که می‌توان گفت مرکب از موسیقی ایران و عرب است، به آرزوی آن بودم که در برگشتن به ایران اسباب یک مدرسۀ موسیقی را فراهم آورم... حتی پیش خودم خیال می‌کردم که اپرا و یا اپرت ترتیب دهم»...
این آرزوی عارف البته محقق نشد  و حتی اپرت‌هایی که در ایران به صحنه رفت – مثل مشهدی عباد- واردات آذربایجان شوروی بود.
 (ادامه دارد)