گردش پول و اعتبار در نظام پولی و بانکی ایران منجمد شده است
نتشر شده در:
گوش کنید - ۱۶:۴۳
اکثریت بانک‌های ایران دچار بحران نقدینگی هستند. برخی از بانک‌هایی که در سال گذشته سودده بوده‌اند، در شش ماهه اول سال جاری زیان داده‌اند. سایه رکود بر عملکرد شبکه بانکی کشور سنگینی میکند و وضعیت مالی تعداد قابل توجهی از بانک‌های کشور بحرانی است. از میان ۱۸ بانک بزرگ خصوصی ایران که سهام خود را در بورس اوراق بهادار تهران ارائه می کنند، سهام ۱۶ بانک در بورس سقوط کرده و یا دچار کاهش چشم‌گیر شده است. بانک‌های ایران از ایفای یکی از وظایف اصلی ومهم خود که تأمین اعتبارات لازم برای گردش چرخ های اقتصادی کشور است، باز مانده اند. در همین حال، کمبود اعتبارات و تسهیلات بانکی و سود بالای تسهیلات موجب رکود در بنگاه‌های تولیدی و خدماتی کشور شده است. تمامی بخشهای اقتصادی کشور دچار کمبود و نقصان شده‌اند.
بدهی های نجومی دولت به بانک‌ها و پیمانکاران خصوصی
دولت به بانک مرکزی و بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، بیش از ۱۹۶هزار میلیارد تومان بدهکار است و در حال حاضر امکان بازپرداخت این بدهی را ندارد. دولت همچنین به پیمانکاران بخش خصوصی در حدود ۹۴هزار میلیارد تومان بدهکاری چندین ساله دارد که توان بازپرداخت این بدهی را هم ندارد.
بدهی پیمانکاران به بانک‌ها
در همین حال، پیمانکاران خصوصی مبلغی نزدیک به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان به بانک‌ها بدهکارند و قدرت پرداخت بدهی‌های خود را ندارند. به این ارقام باید ده‌ها هزار میلیارد تومان پول‌هایی را که در قالب اختلاس و یا سواستفاده‌های مالی از بانک ها برده شده و هیچ گاه برنگشته و ظاهراً قرار هم نیست برگردد را افزود. این مقدمه کوتاه ابعاد نگران‌کننده بحران گردش پول و بدهی در نظام پولی و بانکی کشور را نشان میدهد. نظامی بحران زده که گردش بهینه پول و اعتبار در آن منجمد شده است. بحرانی که اقتصاد ملی را از نفس انداخته و تداوم آن میتواند زمینه های بحران بزرگی را در اقتصاد ملی ایجاد کند.
این مجله اقتصادی به موضوع بحران در گردش پول و اعتبارات بانکی در ایران می پردازد. امیر سیدی کارشناس بازارهای مالی ایران میهمان این برنامه هستند و به پرسش های ما در این باره پاسخ خواهند داد.
کاهش سود سپرده‌ها در عمل به درستی انجام نشده است
در چنین شرایطی، تیم اقتصادی دولت آقای حسن روحانی از چند ماه پیش رویکرد کاهش نرخ سپرده های بانکی را در پیش گرفت. در اول اسفندماه سال گذشته، شورای پول و اعتبار تصمیم گرفت که نرخ سود بانکی سپرده ها را از ۲۰ درصد به ۱۸ درصد کاهش دهد و پس از آن، در سال ۹۵ هم باز بانک‌ها با تائید شورای پول و اعتبار تصمیم گرفتند که نرخ سود را از ۱۸ درصد به ۱۶ درصد و سپس به ۱۵ درصد کاهش دهند. تیم اقتصادی دولت اینگونه توجیه کرده و میکند که نرخ تورم تک رقمی شده و به ۹ در صد کاهش یافته است، لذا نرخ سپردها نیز باید کاهش یافته و در تناسب منطقی با نرخ تورم باشد. دولت امیدوار بوده است که کاهش نرخ سپرده، به کاهش نرخ اعتبارات وتسهیلات بانکی و خصوصاً نرخ اعتبارات بین بانکی منجر شود و این کاهش به نوبه خود موجب ارزان شدن و افزایش بازار اعتبارات و تسهیلات بانکی در اقتصاد ایران شود.
بانک ها نرخ بهره وام و تسهیلات خود را کاهش نداده‌اند
آیا بانک‌ها به موازت و متناسب با کاهش نرخ سپرده‌های بانکی، نرخ اعتبارات و تسهیلات خود را کاهش داده اند؟ یا نه؟
آیا میزان اعتبارات و تسهیلات بانکی افزایش یافته است و یا نشانه‌هایی درباره افزایش حجم آن در آینده نزدیک مشاهده می‌شود؟
امیر سیدی میگوید در عمل سود سپرده‌های بزرگ در نظام بانکی ایران، خصوصاً بانک های خصوصی کاهش نیافته است و این کاهش درباره سپرده‌گذاران کوچک از سوی بانک ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این کارشناس بازارهای مالی ایران همچنین میگوید به رغم کاهش دستوری سود سپرده‌ها، بانک ها سود تسهیلات خود را کاهش نداده اند...
بانک‌ها در کشورهای جهان در خدمت تأمین اعتبارات مورد نیاز شرکت‌ها و خانواده‌ها هستند
در اکثریت قریب به اتفاق کشورهای پبشرفته و نوخاسته صنعتی جهان، بانک ها مهم ترین نقش را در تأمین منابع اعتباری شرکت های متوسط و کوچک و همچنین منابع اعتباری مورد نیاز خانوارها ایفا می کنند. شرکت های بزرگ معمولاً منابع اعتباری مورد نیاز توسعه خود را از طریق افزایش سهام در بورس و بازارهای مالی تأمین می کنند.
پس‌اندازهای مردمی در شکل های مختلف و بسیار متنوعی که دارد، فقط بخشی از منابع اعتباری بانک ها را تشکیل میدهند. بانک ها برای تأمین منابع اعتباری خود از دو راه متداول یعنی از تسهیلات بین‌بانکی و تسهیلات اعتباری بانک‌های مرکزی بهره‌مند میشوند. نرخ بهره بین‌بانکی تابعی از نرخ بهره پایه بانک‌های مرکزی است. این نرخ کمتر از ۲ درصد است و نرخ تسهیلات اعتباری بانک مرکزی اروپا و آمریکا هم اکنون نزدیک به صفر است.
بانک‌های ایرانی به منابع اعتباری بانک مرکزی دسترسی آسانی ندارند
امیر سیدی میگوید که بانک های ایرانی نمی توانند منابع اعتباری مورد نیاز خود را برای پرداخت وام و تسهیلات از طریق بانک مرکزی تأمین کنند. او میگوید اعتبارات بین بانکی که نرخ بهره آنها برای مدت کوتاهی کاهش یافت و به حدود ۱۹ تا ۲۰ درصد رسید، دوباره روند صعودی را طی کرد...
ابعاد فساد های مالی در نظام بانکی کشور
جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران، در گزارشی که به تازگی از وضعیت شبکه بانکی و مفاسد اقتصادی اعلام کرده، به شرایط و ابعاد دیگری از ورشکستگی بدهکاران بانکی اشاره داشته است. وی گفته که در این مورد برگرداندن وجوه توسط مجرمان اقتصادی از معضلات فعلی به حساب می‌آید، چرا که از سویی بانک‌ها تمایلی به پذیرش اموال غیرمنقول متهمان به جای مطالبات خود را ندارند و از سویی دیگر با مجرمان بانکی ورشکسته مواجه‌اند.
دادستان تهران از مجرمان ورشکسته اینگونه تعبیر کرده که آنها متهمانی هستند که در برج عاج نشسته و اکنون ادعای مفلس بودن می کنند. پیش‌تر هم سخنگوی دستگاه قضا از دانه‌درشت‌هایی سخن گفته بود که با وجود بدهی حدود ۷۰۰۰ میلیاردی به شبکه بانکی حاضر به پرداخت معوقات خود نبوده، با این حال با خودروهای هشت میلیاردی در خیابان‌های شهر گذر می‌کنند.
دادستان تهران اشاره‌ای هم به دلایل شکل‌گیری فسادها و اختلاس‌های بانکی داشته و این‌که خود بانک‌ها در ایجاد بستری برای ارتکاب جرائم و سوء‌استفاده‌های تعداد خاصی را فراهم می‌کنند، از مهم‌ترین عوامل دانسته است. وی تأکید دارد که دلیل بروز فسادی که امروزه موجب تشکیل پرونده‌های قضایی موضوع فساد کلان اقتصادی شده، ارتباط و نفوذ متهمان با برخی مدیران بانک‌ها و بعضی مسئولان است؛ وگرنه چه‌طور فردی که توانایی مالی چندانی ندارد میتواند با ارائه وثایق غیرمعتبر و فاقد ارزش کافی تسهیلات کلان دریافت کرده یا از پرداخت معوقات خودداری کنند و تنها ادعای ورشکستگی داشته باشد.
ایجاد شفافیت و نظارت در عملکرد بانک های کشور اکنون در چه مرحله ای است؟
آیا این نظارت میتواند به شکل مؤثری از ارتباطات مشکوک گذشته و فسادها در نظام بانکی کشور جلوگیری کند؟
دولت و یا مجلس آیا تا کنون راهکاری برای بازپرداخت بدهی‌های نجومی دولت به بانک مرکزی، بانک ها و پیمانکاران خصوصی پیدا کرده است یا نه؟
برای شنیدن پاسخ این پرسش‌ها و همچنین نسخه صوتی این مجله اقتصادی، بر روی فایل صوتی بالا کلیک نمائید.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید