آخرین کارزار انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در پائیز سال ۲۰۱۶ سرآغاز بازگشت کاتولیسیسم محافظهکار در صحنهٔ سیاسی این کشور بود. کسانی که چهار سال پیشتر به نام دفاع از بنیانهای جامعه علیه حق ازدواج همجنسگرایان دست به تظاهرات زده بودند، اینبار نقش کلیدی را در پیروزی فرانسوا فیون در انتخابات مقدمانی راست فرانسه ایفا کردند.
در این انتخابات فرانسوا فیون با کسب بیش از ۴۴ درصد آرا با قدرت تمام رقبای خود را از صحنه بیرون راند و این پیروزی که بسیار مرهون تجهیز و آرای کاتولیک ها بود از بازگشت کاتولیسیسم محافظه کار به صحنهٔ سیاسی فرانسه خبر میداد.
با این حال، این بخش با نفوذ از کاتولیک های فرانسه که بعضاً تحت عنوان «ناظران» نیز شناخته میشوند، اقلیتی کوچک در میان کاتولیک های فرانسه است که تبارش به مجامع روحانی دههٔ ۱۹۷۰ میرسد و نسبت به آئین و مناسک سنتی کاتولیسیسم دلبستگی عمیقی از خود نشان میدهد. به همین خاطر این بخش از کاتولیک های فرانسه «پاپ ژان-پل دوم» و «پاپ بندیکت شانزدهم» را نماد اعتقادات باطنی خود می دانند و در مقابل نرمش کنونی واتیکان را در داوری ها و اقدام هایش مورد نقد قرار می دهند.
کاتولیک های محافظه کار فرانسه هم از رسانه های همسو بهره مندند هم از شبکهٔ گستردهٔ نظریه پردازان و فعّالان سیاسی و حق خود می دانند که خارج از چارچوب کلیسا نیز موضعگیری کرده و اعتقادات خود را تبلیغ کنند. این بخش از کاتولیک های فرانسه نسبت به سرمشق کنونی جامعه فرانسه بی اعتماد به نظر می رسند، زیرا جامعۀ کنونی را تحت سلطهٔ فردگرایی می دانند که نهایتاً به نسبیگرایی و سیّالیت همه چیز میانجامد.
در واقع، برغم نفوذشان، این بخش از کاتولیک های فرانسه کمتر از دو درصد مؤمنان کاتولیک را تشکیل می دهند که هر هفته به کلیسا میروند، هر چند آنان توانستهاند مناسبات قدرت را به سود خود تغییر داده و جایگاهی مرکزی در میان کاتولیک های فرانسه دست و پا کنند.
یکی از علل این موفقیت این است که کاتولیک های محافظه کار بهتر از کاتولیک های چپ ایمان و اعتقادات مسیحی را به فرزندان خود منتقل میکنند و غالب کشیشان کلیسای کاتولیک نیز از صفوف آنان بیرون می آیند. به همین خاطر شاید گفته می شود که کاتولیسیسم محافظه کار هستهٔ اصلی کاتولیسیسم آینده در فرانسه است که از هم اکنون چرخشی مهم در کلیسای کاتولیک این کشور را نیز آغاز کرده است.
این چرخش از اوایل دههٔ ۱۹۹۰ از خلال مباحث مربوط به «اخلاقیات زیست» (یا بیواتیک) آغاز شد که مصادف است با نخستین مرحله از تحولات و توانایی های بی سابقۀ علوم ژنتیکی. در این مباحث کاتولیک های محافظه کار عمدتا از این موضع دفاع کردهاند که «نظم طبیعی» مقدس است و در یک جامعهٔ دموکراتیک باید مصون از دخالت های قانونگذار باقی بماند. این تلقی بنیاد مبارزات کاتولیکهای سنتی فرانسه علیه قوانینی را تشکیل داده که برای نمونه سقط جنین یا ازدواج همجنسگرایان را به رسمیت شناخته اند.
به این ترتیب، کاتولیک های محافظه کار فرانسه وارد نبردی باصطلاح ضدفرهنگی شدهاند. منافع و راهبردهای سیاسی آنان طی سال های گذشته با منافع و راهبردهای احزاب راست فرانسه همسو شده که خود دورهٔ جدیدی از تجدیدنظر فکری و بازسازی خطوط سیاسی خود را تجربه کرده و میکنند. این همسویی حول مقاومت در برابر تحولات اجتماعی شکل گرفته که از منظر راست فرانسه و کاتولیک های محافظهکار حکم انقلاب در مناسبات اجتماعی را دارند.
ترس از اسلام و مهاجران بعضاً این همسویی را ترغیب کرده است. برای شمار فزایندهای از کاتولیک های فرانسه دیگر حمایت از نامزدهای راست افراطی در انتخابات گوناگون تابو به شمار نمیرود. بسیاری از آنان حتا به منتقدان لیبرالیسم و جهانی شدن نیز بدل شده اند و بیش از پیش در قالب حمایت از جنبش ها و جریانهای پوپولیستی راه نجات را در ترغیب و توسعهٔ نوعی هویت جمعی جستجو میکنند که هستهٔ اساسی آن را مذهب تشکیل میدهد. خوب که به موضوع نگاه میکنیم پی می بریم که بسیاری از این جنبش ها در تظاهر بیرونی شان از نمادها و علائم مسیحی نیز استفاده میکنند تا به این ترتیب نشان بدهند که از نظر آنان فرانسه و به تبع اروپا جای اسلام (و احتمالا یهودیت) نیست.
کاتولیک های محافظه کار که با محصور شدن دین در حوزهٔ خصوصی میانهٔ چندانی ندارند، استفاده از علایم فرهنگی و مذهبی خود را در حوزهٔ عمومی نوعی اعادهٔ حیثیت از مسیحیت در زندگی سیاسی میدانند و برای مقابله با خطر باصطلاح اسلامی یا اسلامی شدن بخشی هایی از جامعه، همسویی با راست افراطی را نوعی «شر ضروری» می خوانند.
با این حال، بعید است که کاتولیسیسم سنتی بتواند در نهایت از این همسویی بهرۀ چندانی ببرد. زیرا، غالب احزاب راست و راست سنتی چه در فرانسه و چه در اروپا با استناد به «ارزش های اروپایی» (یا بقول فرانسوی ها "ارزش های جمهوری") یعنی نهایتا با استناد به ارزش های لیبرالیسم، اسلام و اسلامگرایی را مورد انتقاد قرار میدهند و مسئله این است که ارزش های لیبرالیسم (دفاع از حقوق زنان و همجنسگرایان و مهمتر از همه دفاع از حق نقد دین) خیلی با ارزش های کلیسای کاتولیک سازگار به نظر نمیرسد.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید